Bir yanımda Akdeniz, bir yanımda caretta umurumda mı ki bu dünya?
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz’de deniz kaplumbağalarının önemli bir sığınağı. Yaklaşık iki ay önce sahillere yuva yapan deniz kaplumbağalarının yumurtaları çatlamaya başladı. Minik yavrular Yavru Vatan’ın en korunaklı koylarında tek tek özgürlüğe, Akdeniz’in serin sularına koşmaya başladı. Üstelik yanı başında denize girip güneşlenenlere aldırış etmeden... Yılda bir kez yaşanan bu olaya tanıklık etmek için sadece birkaç haftanız var...
Benim denize girme keyfim, kumların üzerine havulmu atabileceğim, insanlardan kısmen de olsa arınmış yerler. Bunu yapabildiğmiiz alanlar çok az. Çünkü her yer bir şekilde parsellenmiş, özgürce denize girilen yerler kıyılarımızda bir elin parmaklarını geçmiyor. Herkes Kuzey Kıbrıs’ı kumarhaneleri, devasa otelleriyle biliyor. Ancak aslında tam da aradığım gibi özel korunaklı sahilleri de var. Üstelik bu sahilleri dünyanın en sevimli hayvanları deniz kaplumbağaları ile ortak kullanıyorsunuz. Girne’deki Alagadi sahillerinden söz ediyorum.
Burası Girne’nin, hatta tüm Kuzey Kıbrıs’ın en güzel koylarını barındırıyor. Alagadi 1, 2 ve 3 diye adlandırılan üç özel koy. Alagadi 3, tamamen deniz kaplumbağaları için ‘özel koruma alanı’ ilan edildiğinden sahile kimse alınmıyor. Ancak diğer iki sahili insanlar kullanabiliyor. Burası plaj değil, çünkü küçük ahşap bir restoranın dışınrda herhangi bir tesis yok. Şezlonglar yok. Keyfinizi bozacak başka bir görevli de... Kuzey Kıbrıs Hükümeti, sivil toplum örgütleri ve gönüllüler bu özel sahilleri korumak için de ellerinden geleni yapıyor.
Devlet destekli koruma
Deniz kaplumbağaları, milyonlarca yıldır varlar. Ancak son yıllarda nesli tehlike altına girdi. Neyse ki önemli çalışmalarla nüfusları yeniden artmaya başladı. Türkiye kıyılarında olduğu gibi, Kuzey Kubrıs Türkiye Cumhuriyeti’nde de bu konuda önemli çalışmalar yapılıyor. Ülkede deniz kaplumbağaları üç ayrı noktaya yumurta bırakıyor. Akdeniz Köyü, Karpaz bögelsi ve Alagadi sahillerine... Alagadi 2’nin yaklaşık 1000 metre uzağında Kaplumbağaları Koruma Cemiyeti’nin bir yeri var. Cemiyet 1992’den bu yana deniz kaplumbağalarını korumak için canla başla çalışıyor. Ekibin başında bir zamanlar gönüllü olarak buraya gelmiş ancak daha sonra kopamayıp Kuzey Kıbrıs’a yerleşmiş, bir de üstüne buradan biriyle evlenmiş İngiliz Robin Snape var.
Zoolog Robin, cemiyetteki 25 gönüllü öğrenci ve eşiyle birlikte deniz kaplumbağalarının korunması konusunda çalışıyor. Çalışmalarına Kuzey Kıbrıs Turkcell, Çevre Koruma Dairesi ile Exeter Üniversitesi destek veriyor. Robin’in verdiği bilgilere göre, Kuzey Kıbrıs’a caretta caretta ve yeşil kaplumbağalar yumurtalarını bırakıyor. Alagadi saillerinde eskiden 100 yuva varken, yuva sayı bu yıl 250-300 arası. Caretta caretta’ların sayısı tüm Akdeniz’de 2 bin civarında. Ancak yeşil kaplumbalağarn sayısı sadece 300. Her bir birey çok önemli.. Robin ve ekibi gibi, Akdeniz sahillerinde bu çalışmalar yapılmasa milyonlarca yıldır hayatta olan deniz kaplumbağaların bir daha görmek mümkün olmayacak.
Birkaç haftanız var!
Şu sıralar bu koylara gittiğinizde denizde kitesurf yapanlara, kumda deniz kaplumbağaları yuvalarının yanına havlusunu sermiş güneşlenenlere rastlayabilirsiniz. Yumurtalar yuvalarından genelde sabaha karşı çıkıyor. Ancak birkaç yaramaz yavruya şansınız varsa günbatımında denize kaçarken yakalayabilirsiniz. Bu eşsiz ana tanıklık edebilmek için sadece birkaç haftanız var...
