11 SORUDA SOĞUK SU TERAPİSİ | Son yıllarda çok popüler oldu ama ani ölümlere bile yol açabilir 'Gördüğünüz videolar sizi cesaretlendirmesin'

İngiltere'nin Manchester şehrinde yaşayan üç çocuk annesi 39 yaşındaki Kellie Jean Poole, geçen yıl 25 Nisan'da soğuk su terapisi seansına katıldı. Ünlülerin de gittiği bu kampa iki arkadaşıyla birlikte katılan kadın, nehre girdikten kısa bir süre sonra hayatını kaybetti.

Poole'un arkadaşlarından Victoria Fielding, o gün havanın ılık olduğunu ancak katılımcıların nehre girmeden önce mayo giydikleri için titrediklerini söyledi.

The Times’a konuşan Fielding, şirketin kendisine herhangi bir form imzalattığını hatırlamadığını, şirketin kurucusunun liderliğindeki grubun suya girmeden önce yaklaşık 15 dakika boyunca nefes egzersizleri yaptığını, her katılımcının yanına tek tek giderek herhangi bir tıbbi rahatsızlığının olup olmadığının sorulduğunu söyledi ve ekledi:

“Poole suya girdiğinde terapi hoşuna gitmişti ve gülümsüyordu ancak bir süre sonra başının ön kısmında hissettiği bir ağrıdan şikâyet etti. Bunun üzerine firmanın kurucusu başının arkasına biraz su döktü ve yüzüne soğuk su çarpmasını tavsiye etti. Daha sonra Poole suya düştü. Kurucu ona kalp masajı yapmaya başladı. Sonrasında ise sağlık ekipleri tarafından olay yerinde hayatını kaybettiği bildirildi."

Kellie Jean Poole’un ölümüne dair soruşturma devam ediyor. Ancak bu olay soğuk su terapisinin olası risklerini gündeme taşıdı.

Soğuk suyla duş almak, buzlu su dolu bidonlara girmek, açık havada soğuk sularda yüzmek… Bunlar Finlandiya, Rusya gibi birçok ülkede yüzyıllardır süregelen ve günümüzde de devam eden gelenekler. Ülkemizde de buzlu su kovalarına giren ve bu konuda sosyal medyada paylaşımlar yapan ünlüler de dahil pek çok insan var.

Peki bu uygulama neden bu kadar popüler oldu? Aniden çok soğuk suya girmenin riskleri neler? Ani ölümlere neden olabilir mi? İddia edilen faydaları gerçekten doğru mu? 11 SORUDA SOĞUK SU TERAPİSİ DOSYASI…

1- Buz banyosu neden bu kadar popüler ve kimler ilgi gösteriyor?

Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Vefik Yazıcıoğlu, "Son zamanlarda sosyal medyada buz küvetine girerek sağlıklı ve dinç kaldığını iddia edenleri ve birbirlerini düelloya davet edenleri görmeye başladık. Bu nedenle beyin kanaması, ritim bozukluğu ve kalp krizi geçiren insanların olduğu haberleri de geliyor" derken özellikle aşırı sıcaklardan bunalanların, sağlıkta alternatif yolları denemeyi sevenlerin ve stresini sıra dışı işlerle unutmaya çalışanların bu konuya özel ilgi gösterdiklerini belirtti.

Sunucu ve manken Çağla Şıkel de soğuk korkusunu yenebilmek için böyle bir kampa katıldı. Oğlu Kuzey ile buz dolu su fıçısına giren Şıkel, o anları sosyal medyadan paylaştı. Oğlu ve kendisinin soğuktan nefret ettiğini belirten Şıkel, paylaşımının altına şu notu düştü: "O benden cesaret aldı ben de ondan… Seninle böyle bir deneyimi yaşamak inanılmazdı iyi ki benimleydin oğlum teşekkür ederim." (Fotoğraf: instagram.com/caglasikel)

Sunucu ve manken Çağla Şıkel de soğuk korkusunu yenebilmek için böyle bir kampa katıldı. Oğlu Kuzey ile buz dolu su fıçısına giren Şıkel, o anları sosyal medyadan paylaştı. Oğlu ve kendisinin soğuktan nefret ettiğini belirten Şıkel, paylaşımının altına şu notu düştü: "O benden cesaret aldı ben de ondan… Seninle böyle bir deneyimi yaşamak inanılmazdı iyi ki benimleydin oğlum teşekkür ederim." (Fotoğraf: instagram.com/caglasikel)

ALTTA YATAN BİLMEDİĞİNİZ SİNSİ BİR HASTALIK RİSK OLUŞTURABİLİR

2- Soğuk suyun gerçekten faydalı olduğuna dair bilimsel bir kanıt var mı?  

Doç. Dr. Mehmet Vefik Yazıcıoğlu, ani soğuk maruziyetinin birtakım faydalarından bahsedilebileceğini söyledi ve bu faydaları sıraladı:

“Özellikle iskelet ve kas sistemi ile alakalı ağrıların ve enflamasyonun azaltılması, cilt altı damarların büzülerek kanın hızla kalbe geri dönüşünün sağlanması, varislerin fiziksel tedavisi gibi yararlarından bahsedilebilir. Özellikle sporla uğraşan kalp damar sağlığı iyi olan bireylerde fiziksel bir rahatlama sağlayabilir.” 

Ancak soğuğa maruziyetin zararlı hale geldiği bir alt sınırın olduğuna dikkat çeken Yazıcıoğlu, bireyin kendinde sinsi bir hastalığın varlığını bilmediği durumlarda zarar görme riskiyle karşılaşabileceğini söyledi.

Yazıcıoğlu, soğuğun tıbbi olarak faydalı olabileceği düşünülen durumlara örnekler verdi: "Örneğin travma sonrası bölgeye soğuk uygulama en basit ve en etkili tedavilerden biridir. Yine damarların kanı kalbe geri pompalayamadığı bir durum olan venöz yetmezliği olanlarda bacaklara duş sonrası soğuk su uygulamak faydalıdır."

Kalbi durmuş olarak acile getirilen bir hastada beyin ödemini azaltmak için yoğun bakım şartlarında hipotermi tedavisinin uygulandığını da belirten Yazıcıoğlu, bu tedavilerin varlığının soğuk duş tedavisinin herkes için faydalı olabileceği anlamına gelmeyeceğini önemle vurguladı ve ekledi:

"Bunun için kritik sıcaklık değerini kalp ve damar hastaları için 18 derece, sağlıklı bireyler için de 12 derece olarak söyleyebiliriz. Sağlıklı olup da daha düşük derecelere maruz kalmanın, sağlık tedbirleri açısından mutlaka daha kısa bir süre sınırı olmasına azami dikkat edilmelidir."

KALBİN DURMASINA VE ANİ ÖLÜME YOL AÇABİLİR

3- Ani soğuk vücudumuzda nasıl bir etki yaratıyor? Kalbi nasıl etkiliyor? Ani ölümlere neden olabilir mi?

Yazıcıoğlu, ani soğuğun kalp damar sistemi üzerinde damar büzücü bir etkiye sahip olduğunu, aynı zamanda vagal uyarı ile de nabzın düşmesine neden olduğunu belirtti. Bu nedenle bireyde kalp damar hastalığı varsa mevcut olan darlığı tetikleyerek kalp krizi riskini yaratabileceğini, aynı zamanda ritim bozukluğu olan kişilerde ritim bozukluğunu da tetikleyebileceğini vurgulayan Yazıcıoğlu ekledi: “Tansiyon hastalarında damarların büzüşmesi tansiyonun yükselmesine neden olabilir. Beyin damarlarında bulunan bir balonlaşmanın kanamasına yol açabilir. Ani gelişen bu kriz kalbin durmasına ve ani ölüme yol açabilir.”

4- Bahsi geçen olayda soğuk su terapisinin kadın obez olduğu için ölümüne neden olabileceği iddia ediliyor. Kilo ve obezite böyle neden böyle bir risk oluştur mu?

The Times’ın haberine göre, Danışman Patolog Dr. Abed Zaitoun tarafından yapılan otopside ölüm nedeninin kalbin sol alt odacığında duvarların kalınlaşmasının neden olduğu ani kalp durması olarak kaydedildi. Danışman Kardiyolog Dr. Damian Kelly ise 10,7 °C olarak kaydedilen suyun düzensiz bir kalp atışına neden olabileceğini söyledi.

Kıdemli adli tabip Peter Nieto'nun soğuk suyun kalp krizini tetiklemiş olma ihtimalinin daha yüksek olup olmadığı sorusuna Dr. Damian Kelly, yaşananların tam da bu olduğunu düşündüğünü belirterek yanıt verdi.

Dr. Zaitoun ise vücut kitle indeksine göre Poole'un obez olduğunu ve kalbinin beklenenden daha ağır olduğunu söyledi ve ekledi: “Bence her şey kiloyla alakalı. Vücudun ağırlığı ne kadar fazlaysa, kalbin o vücut için daha fazla çalışması gerekir. Bu da zamanla kalbin ağırlığını artırır. Soğuk su kalp fonksiyonunu etkileyebilir ve ani ölümle bağlantılı olabilir.”

Doç. Dr. Mehmet Vefik Yazıcıoğlu da obezitenin kalp damar hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olan önemli bir sağlık sorunu olduğunu, dolayısıyla obez bireylerde altta yatan sinsi bir kalp damar hastalığı olma riskinin daha yüksek olduğunu ifade etti ve bu olayda hayatını kaybeden kadının kendisinin bildiği ya da bilmediği bir kalp damar hastalığının bulunabileceğine dikkat çekti.

SOĞUĞA MARUZİYETİN SÜRESİ DE ÇOK ÖNEMLİ

5- Bu şekilde aşırı soğuğa maruz kalmak başka hangi sağlık sorunlarını tetikleyebilir?

Yazıcıoğlu, serinlemek için girilen deniz veya havuz suyunun sıcaklığının genelde 20 ile 30 °C’nin arasında olduğunu, bu sıcaklıkları vücudun tolere edeceğini ve herhangi bir risk oluşturmayacağını, ancak 18 °C’nin altında özellikle cilt altı yağ dokusu ince olan kalp-damar hastaları, tansiyon ve şeker hastalarının olumsuz etkilenmeye başladığını belirtti. Bu riskin 12 °C’nin altında karşı koyulamaz hale geldiğini ifade eden Yazıcıoğlu, soğuğa maruziyetin süresinin de çok önemli olduğunu, birkaç saniyelik bir soğuk etkisi ile dakikalara uzayan bir soğuk etkisinin yarattığı riskin aynı derecede olmayacağının altını çizdi.

GENÇ VE SAĞLIKLI BİREYLERİ BİLE ETKİLEYEBİLİR

Genç ve sağlıklı bireylerin özellikle de sauna sonrası kısa süreli şok havuzuna girerek kendilerini daha dinç hissettiklerini çok sık duyarız. Yazıcıoğlu, çok nadiren de olsa zeminde bir damar hastalığı, tansiyon veya ritim bozukluğu olan bir genç bireyde bile tehlikeli bir sonuçla karşılaşılabileceğinin unutulmaması gerektiğini, damar hastalığı olmadığı halde, zeminde sinsi ve ölümcül bir ritim bozukluğunun varlığının basit bir tetiklenme ile genç ve sağlıklı görünen bireylerde bile ani ölüme sebebiyet verebileceğini ifade etti. 

6- Soğuğa maruz kalmak bağışıklık sistemimizi nasıl etkiliyor?

Doç. Dr. Yazıcıoğlu, soğuğa maruziyet ile kandaki iltihap hücrelerinin de etkilendiğini, örneğin burkulma, çarpma gibi durumlarda bu bölgedeki enflamasyonu azaltmanın en kolay yolunun buz uygulaması olduğunu ancak tüm vücuttaki bağışıklık hücrelerinin etkilenmesinin her zaman olumlu sonuçlanmayacağını belirtti ve “Bağışıklık sistemi çok kompleks bir yapıdır. Yarar ve zarar dengesi sadece soğuğa maruz kalma ile kestirilemez” dedi

Gözden Kaçmasın Yaşlanma karşıtı trendler gerçekten işe yarıyor mu? Haberi görüntüle

7- Soğuk tedavisi, iddia edildiği gibi kilo vermeye yardımcı olabilir mi?

Yazıcıoğlu, soğuk tedavisinin cilt altı damarlarının büzüşmesi ile selülit ve varis gibi durumların estetik düzelmesine yardımcı olabildiğini ancak kilo vermeyi sağlamadığını söyledi ve ekledi: "Çünkü kilo verebilmek için bazal metabolizmanın aktivite ile yükseltilmesi, insülin direncinin düşürülmesi ve gereksiz kalori alımının azaltılması gerekir."

8- Kriyoterapi (cryotherapy) olarak da bilinen 'soğuk oda' terapisi özellikle spor yaralanmalarında kullanılıyor. Bu uygulamanın gerçekten ağrıları dindirmek, kasları diri tutmak, hücreleri yenilemek gibi etkileri var mı?

Bu sorumuza Doç. Dr. Mehmet Vefik Yazıcıoğlu şöyle yanıt verdi:

“Kas ve iskelet sistemi ile alakalı yaralanmalarda soğuk uygulama tedavisi vardır. Ağrıları dindirmek, dinç hissetmek, enflamasyonu azaltmak en önemli yararlarıdır. Ancak başta da söylediğim gibi bireyde ilave bir kalp damar hastalığı olması beklenmedik bir tehlikenin ortaya çıkmasına neden olabilir.”

9- 'Siper ayağı' veya 'ayak donması' gibi risklerden bahsedebilir misiniz?

Yazıcıoğlu, kollarda ve özellikle bacaklarda uç kısımlarda damar büzüşmesi ile çabucak morarma olan hassas bireylerin olduğunu, bu bireylerde damar tıkanıklığı olmasa bile atardamarların büzüşme reaksiyonunu uzun sürdüğünde kangrene bile yol açabildiğinin görüldüğünü, Burger hastalığı gibi atardamar tıkanıklığı olan hastalarda soğuğa maruz kalmanın kangren olasılığını veya miktarını artırabileceğini belirtti.

Bu yüzden kol ve bacak damarlarında damar hassasiyeti veya tıkanıklığı olan bireylerin soğuktan kaçınmaları gerektiğini önemle vurgulayan Yazıcıoğlu, varis ve venöz yetmezlik durumunda ise toplardamarlarla ilgili bir sorun olduğundan bu bireylerde soğuk uygulamanın bilakis faydalı olacağını sözlerine ekledi.

GÖRDÜĞÜNÜZ VİDEOLAR SİZE CESARET VERMESİN

10- Kuzey ülkelerinde pek çok insan böyle soğuğa maruz kalıyor, bu durum onları etkilemiyor mu?

“Kuzey ülkelerinden gelen buzlu havuza veya denize girme videoları size cesaret vermesin” sözleri ile uyarıda bulunan Doç. Dr. Yazıcıoğlu, alkol kullanımının fazla olduğu insanlarda cilt altı yağ dokusu daha kalın olduğundan bu insanların soğuktan nispeten daha az etkilendiğini ifade etti.

11- Sonuç olarak soğuk su terapinin faydadan çok zararı var diyebilir miyiz?

Yazıcıoğlu, soğuk su tedavisinin ortaya çıkan beklenmedik zararlarının ölümcül bile olabileceğini, böyle bir tedaviyi toplumda bilinçsizce yaygınlaştırmak ve popüler hale getirmenin bu tip kayıpların artmasına neden olacağının altını çizdi ve bunun ancak bir hekim tavsiyesi ve kontroller sonrasında bir fizik tedavi protokolü olarak yapılmasının en uygun yaklaşım olacağını vurguladı.