Bir kutuda unutulan da var FBI tarafından el koyulan da... Hollywood'un efsanevi kostümlerinin başına gelmeyen kalmamış!
Güncelleme Tarihi:
Met Gala'nın üzerinden 3 aydan fazla zaman geçti ama Kim Kardashian'ın kırmızı halıda Marilyn Monroe'nun 1962'de giydiği efsanevi elbisesiyle yürümesinin yarattığı tartışma halen sona ermedi. Üstelik tartışmalara konu olmuş tek ünlü elbise bu da değil. İşte her biri birer tarihi eser kabul edilen o kostümlerin geçmişten günümüze uzanan zorlu yolculuğu...
Kim Kardashian, interneti "kıran" viral haberlere konu olmaya çok alışkın. Bunun son örneği de Marilyn Monroe'nun 1962 yılında dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy'e "İyi ki Doğdun" şarkısını söylerken giydiği elbiseyi Met Gala'da giymesi üzerine yaşandı. 41 yaşındaki Kardashian'ın Hollywood kostümlerine meraklı kitlelerin tarihi eser kabul ettiği ve kırmızı halılardan ziyade müzelere layık gördüğü elbiseyi giymesine izin verilmesi, epey tepki topladı.
Ünlü tasarımcı Bob Mackie'nin gençlik yıllarına ait bir çizim üzerinden Jean Louis'nin tasarladığı elbise, kolayca alev alabildiği için günümüzde kullanımı yasak olan bir özel bir ipek türünden dikilmiş. Üzerinde 2000'den fazla kristal taş olan elbisenin son dikişlerinin Monroe giydikten sonra yapıldığı, ünlü aktrisin elbiseyi sadece sahnede olduğu süre boyunca giydiği biliniyor.
Kardashian, elbiseyi, şu anki sahibi Ripley's Believe It Or Not!'tan kiraladı. Ripley's 2016'da 4,8 milyon dolara satın aldığı kostümü "dünyanın en pahalı elbisesi" olarak nitelendiriyor.
Ancak bu muhteşem elbise tartışmalara konu olmuş tek film kostümü değil. Hollywood'un tarihinde en az bunun kadar kıymet gören birçok başka elbise de geçmişte manşetlere taşındı.
DOROTHY'NİN ELBİSESİ VE AYAKKABILARI DA OLAYLI
Son olarak birkaç ay önce, The Wizard of Oz filminde Judy Garland'ın canlandırdığı Dorothy'nin giydiği mavi pötikareli elbise tartışmalara konu oldu.
Mayıs ayında yapılan bir açıklamada, film için üretilen 10 kostümden birinin Amerikan Katolik Üniversitesi tarafından yapılacak bir müzayedeyle satışa sunulacağı bildirildi. Söylenene göre, elbise yıllar evvel bir kutuya atılmış ve orada unutulmuştu.
Ancak üniversite personelinden Peder Gilbert Hartke'nin yeğeninin "Elbise benim" iddiasının ardından, kostüm müzayede listesinden hızla çıkarıldı. Kadının bu iddiası ise hiç de boşa değildi. Çünkü uzmanlar Dorothy'nin mavi elbisesine 800 bin ila 1,2 milyon dolar arasında bir fiyat biçiyordu.
The Wizard of Oz ve Judy Garland konularında uzman olan John Fricke, İngiliz Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, ilginç bir hikayesi olan tek parçanın bu elbise olmadığını belirterek, "Dorothy'nin yakut kırmızısı ayakkabıları da ilginç maceralar yaşadı" diye konuştu. Örneğin ayakkabıların bir çifti şu an FBI'ın elinde. 2005 yılında bir sergiden çalınan bu ayakkabılar, FBI tarafından bulunarak depoya kaldırıldı.
Ayakkabıların en az hasar görmüş olanlarının 1970 yılında bir MGM müzayedesinde satılması planlanıyordu. Ancak satılacakları kataloglaması için görevlendirilen kostüm tasarımcısı Kent Warner, elbiselerden birini ve bir çift ayakkabıyı kendine saklamaya karar verdi. Fricke, "Tanrı'nın müdahalesi sonucu, eşyaları aralarında Steven Spielberg ve Leonardo DiCaprio'nun da bulunduğu Hollywood devleri tarafından kurulmuş bir konsorsiyum satın aldı" dedi. Ardından ayakkabılar Los Angeles'ta bulunan Akademi Müzesi'ne bağışlandı.
DEBBIE REYNOLDS'IN ÇABALARI BOŞA GİTTİ
Ünlü aktris Debbie Reynolds, 1970'teki o MGM müzayedesinden itibaren, Hollywood kostümleri koleksiyonu yapmaya başlamıştı. Elinde Elizabeth Taylor'ın National Velvet'ta giydiği elbiseler, Leslie Caron'ın Gigi'deki okul üniforması ve birkaç çift yakut ayakkabı vardı.
Reynolds bunların birer hazine olduğunu düşünse de sektörün geri kalanı için söz konusu eşyaların yeri çöp kutusuydu. Diğer yandan aktrisin koleksiyonu günden güne büyüyordu. Audrey Hepburn'ün My Fair Lady'de giydiği siyah-beyaz kostümden Monroe'nun The Seven Year Itch'in unutulmaz sahnesinde üzerinde olan beyaz elbisesine kadar her şey Reynolds'ın olmuştu. Reynolds bunların korunması ve bir kısmının uygun şekilde sergilenmesi için defalarca Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi'ne başvuruda bulundu ancak her seferinde reddedildi.
Reynolds, elindeki en önemli parçaları 2011 yılında koleksiyonculara sattı. Monroe'nun elbisesi 4,6 milyon dolar, Hepburn'ünkü ise 3,7 milyon dolar getirdi. Aktris, 2016 yılında hayata gözlerini yumdu ve dileği ölümünden dört yıl sonra hayata geçirildi. İlk kez 1929 yılında gündeme gelen ve nihayet 2021 yılında açılan Akademi Müzesi, Reynolds'ın oğlu Todd Fisher'a birlikte çalışarak, koleksiyonda kalan parçalardan bir sergi oluşturdu.
"BRITISH MUSEUM'DAN BİR PARÇAYLA PARTİYE GİDER MİSİNİZ?"
Geçmişte çeşitli yapımlarda kostüm tasarımcısı olarak görev yapmış olan akademisyen Deborah Nadoolman Landis, bu elbiselerin göz ardı edildiğini çünkü çoğu zaman kadın işi olarak görüldüğünü ve önemsiz bulunduğunu söyledi.
Landis bu yaklaşımın günümüzde de geçerli olduğunu belirterek, "Met Gala'da giden o elbisenin üzerinde halen Marilyn'in DNA'sı vardı. Bunun kulağa sapkınlık gibi geleceğini biliyorum ama Getty Müzesi'nden ya da British Museum'dan bir parçayı çıkarıp üzerinize giyip partiye gider misiniz?" diye konuştu.
Fricke ise kostümlerin popülerliğini en son fark edenlerin sinema endüstrisinin önde gelen isimleri olduğunu belirterek, "Hollywood bilmiyordu. Dünya biliyordu ve bilmeye devam ediyor" diye konuştu. Fricke bazı koleksiyoncuların 30'lu yaşlarında olduklarını yani sinemanın altın çağından çok sonra doğduklarını yine de Garland gibi yıldızlara tutkuyla bağlı olduklarını belirtti.
ELBİSEYİ KİM YIRTTI?
Gala skandalına dönersek... Kim Kardashian, Monroe'nun elbisesini sadece kırmızı halıda yürüdüğü dört dakika boyunca üzerinde taşıdığını ardından çıkarıp bir kopyasını giydiğini açıkladı. Ancak kendisini eleştirenler elbisenin tamir edilemeyecek şekilde hasar gördüğünü belirtiyor. Elbisenin galadan sonra çekilen ve sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarında askıların ve fermuarın çevresinde aşınmalar olduğu net bir biçimde görülebiliyor. Yine sosyal medyada yayılan bir videoda da Ripley's çalışanlarının elbiseyi Kardashian'ın üzerine uydurmaya uğraştığı anlar dikkat çekiyor.
Ripley's'ten yapılan açıklamada elbisedeki hasarın bundan kaynaklandığı kesin bir dille reddedildi. Açıklamada, "Kim Kardashian'ın 'İyi ki Doğdun' elbisesini giymesi çok tartışıldı. Ancak gerçek şu ki Kardashian, Met Gala'da giydiği kısa sürede, elbiseye hiçbir şekilde hasar vermemiştir" ifadeleri kullanıldı. Kardashian da NBC kanalında konuk olduğu Today programında sorulan bir soru üzerine, "Hayır... Ripley's ve ben birlikte çok iyi çalıştık. Elbiseyi ellerinde eldivenlerle bana giydiren görevliler vardı" diye konuştu.
Elbisedeki hasara ilişkin fotoğrafların paylaşıldığı Instagram hesabı The Marilyn Monroe Collection'ın yöneticisi Scott Fortner, Kardashian'dan ziyade Ripley's'i suçladı. Fotoğrafları paylaştıktan sonraki gün takipçi sayısının 60 binden 80 bine çıktığını söyleyen Fortner, "Umarım gerçeğin bu şekilde ortaya çıkması objelerin algılanış ve korunuş biçimini değiştirir. Bu sadece bir elbise değil, Amerikan kültürünün bir parçası" diye konuştu.
MONROE EFSANESİNİ BUGÜNE Mİ TAŞIDI?
Ripley's elbiseyi Julien's Müzayede Evi'nden almıştı. Julien's'ın yönetici direktörü Martin Nolan, aynı zamanda Kardashian ile Ripley's arasındaki iletişimin kurulmasına da yardımcı olan kişi.
Nolan, elbisenin önemi konusunda Fortner'la aynı fikirde olduğunu, ancak Kardashian'ın kırmızı halıya bu kostümle çıkmış olmasının, Monroe'nun efsane statüsünü biraz daha artırdığını söyledi. Nolan, "Bize geldiğinde, 'Çok harika bir fikir' dedim. Çünkü Marilyn'in 60 yıl önce giydiği elbise bu şekilde yeniden canlanacaktı" dedi.
Monroe'nun ölümünden sonra elbisesinin yaşadıkları, bu tür eşyaların ne kadar kıymetli olduğuna dair önemli ipuçları içeriyor.
Nolan, elbiseyle yollarının ilk kez 1999 yılında Wall Street'te çalışan bir yatırım bankacısıyken kesiştiğini belirterek, "O zamanlar 1987 krizini öngörmeyi başaran Martin Zweig isimli bir yatırımcıyı takip ediyordum. Bir gün New York Times'da Zweig'ın yatırım olarak 1,2 milyon dolar karşılığında bir elbise satın aldığını okudum. Nedenini aklım almamıştı" dedi.
Julien's'ın yöneticisi olduktan sonra 2016 yılında elbiseyi Zweig'ın dul eşi adına satışa çıkardığını belirten Nolan şöyle devam etti: "Tek istediği satış fiyatının Martin'in ödediğinden fazla olmasıydı çünkü rahmetli eşinin haklı olduğunu göstermek istiyordu." Ripley's'in elbiseyi 4,8 milyon dolara satın aldığını düşünürsek Martin Zweig'ın 4 kez haklı çıktığını söylemek mümkün.
ARTIK MÜZAYEDE EVLERİNDE HOLLYWOOD UZMANLARI ÇALIŞIYOR
Günümüzde Hollywood kostümleri, özellikle de Monroe, Garland ve Hepburn'ün giydiği elbiseler o kadar popülerleşti ki müzayede evlerinde sadece bu elbiseler üzerine çalışan ekipler bulunuyor. Onlardan biri de Bonhams Müzayede Evi'nin popüler kültür direktörü olan Helen Hall. Hall, ünlü elbiselerin peşindeki yolculuğu sayesinde oldukça ilginç şeyler yaşadığını belirterek başından geçen bir olayı anlattı:
"Bir keresinde ölmüş bir beyden kalan eşyaları değerlendirmek için çağırıldım. Dünya Fuarı'ndan çok sayıda Hollywood kostümü ve hatıra eşyası satın almıştı. New Jersey'nin Hoboken şehrinde iki odalı bir dairede yaşıyordu. Evin içinde adım atacak ver yoktu ve adam 70'lerden bu yana orada yaşamıştı." Adamın elinde Hepburn'un Breakfast at Tiffany's'de giydiği bir elbise olduğu yönünde bir ihbar aldığını da belirten Hall, "Biraz dedektiflik yaptım, elbiseyi buldum ve teyit ettim. 120 bin dolara satıldı" ifadelerini kullandı.
TARİHİ ESERLERİ VALİZE ATIP GEZDİRMEK Mİ?
Landis, bugün Hollywood kostümlerinin yüzde 90'ının özel koleksiyoncuların elinde bulunmasının iki nedeni olduğunu belirtti: Birincisi bu parçaların müzayedelerde çok büyük para getirebilecek potansiyele sahip olması, ikincisi de kostümlerin bakım ve saklama işlemlerinin müzeler için aşırı masraflı ve zahmetli olması. Tabii ki bu da özel koleksiyonculara ellerindeki parçalarla istediklerini yapma özgürlüğü veriyor.
Fricke, "Birkaç yıl önce büyük miktarda eşya toplamış bir koleksiyoncu, elindekileri sergileme konusunda çok cömert davranıyordu. Ama parçaları koruma konusunda berbattı. Kostümleri büyük spor çantalarına tıkıştırıp ülkenin bir ucundan öbürüne taşıyordu" dedi ve bunun elbiselere büyük zarar verdiğini söyledi.
Ancak bu tür ihmalkâr tavırlarla çok sık karşılaşıldığını söylemek de mümkün değil. Hall, koleksiyoncuların zenginlik dışında bazı ortak noktalara sahip olduğunun altını çizerek, "Bu parçaların tarihsel önemini gerçekten görebiliyorlar. Bence kendilerini, ellerindeki eşyaları bir sonraki nesle aktaran geçici vasiler olarak görüyorlar" dedi.
SAÇ TELİ DE VAR LİSE YILLIĞI DA…
Hall'un dikkat çektiği bu nokta, Scott Fortner gibi koleksiyoncuların 'İyi ki Doğdun' elbisesinin yaşadığı söylenen hasara neden bu kadar üzüldüğünü de açıklayabilir. Fortner, çeşitli belgelerden kişisel eşyalara ve giysilere, dünyadaki en büyük Monroe koleksiyonuna sahip hayran olduğunu öne sürüyor. Fortner'ın en sevdiği parçalarından biri ise 2013'te bir müzayedede kazandığı bir ceket. Fortner, Anna Strasberg'in eşi Lee'ye miras kalmış olan Monroe eşyalarını satışa sunduğu müzayededen aldığı bu ceketle ilgili olarak, "Üzerine Marilyn'in saç teli olduğuna çok eminim. Kırılgan ve hassas bir saç teli... İnsanlar Marilyn'in saçlarının çok boyanmaktan hasar gördüğünü söylüyor" diye konuştu.
Fortner'ın elinde ayrıca Monroe'nun lise yıllığı da bulunuyor. Yıllık, Monroe'nun ilk basılı fotoğrafının bulunduğu kaynak olarak kabul ediliyor. Peki Fortner bu yıllığı nasıl edindi? Bunu da sosyal medyadaki takipçilerine borçlu olduğunu söyleyen Fortner, "Bir gün kadının biri bana mesaj atıp, 'Ben artık 70'imi geçtim, ömrümün sonuna yaklaştım. Fazlalıklardan kurtulmaya çalışıyorum. Bunu gerçek bir hayranın eline geçmesini çok isterim' dedi" ifadelerini kullandı.
The Guardian'ın "Stuffed into a shoebox, seized by the FBI: the amazing fates of Hollywood’s greatest dresses" başlıklı haberinden derlenmiştir.