221B dergisi yaratıcıları Hüseyin Çukur, Ahmet Ümit, Erol Üyepazarcı: Parlak siyasetçiler polisiye okur

Bu, ülkenin tek polisiye dergisi. Neden böyle, polisiye okuru mu yok?
Erol Üyepazarcı: Çok kısa süreler çıkmış 2-3 polisiye dergimiz olmuştu. Polis teşkilatının çıkardığı bir dergi vardı mesela, genelde emniyet haberlerine yer verirdi ama arada polisiye öyküler de yayımlardı. 1949’da üç sayı ‘Polis Dedektif’ diye bir dergi çıktı. ‘Magazinel polisiye’ diyebileceğimiz dergiler vardı; ‘Kelepçe’ gibi. Ama Türkiye’de ‘221B’ türünde bir dergi hiç çıkmadı.

 

 

POLİSİYE EDEBİYAT YÜKSELİŞE GEÇTİ

Ne farkı var bu derginin?
E.Ü.: O 2-3 dergide çıkan yazıların hepsi çeviriydi. Burada öyle değil.
Hüseyin Çukur: 221B bir ‘polisiye kültür dergisi’. Okura, çizgi romandan akademik çalışmalara, polisiye tarihiyle ilgili yazılardan polisiye dizi-film eleştirilerine kadar geniş bir yelpaze sunuyor.

Neden şimdiye kadar böyle bir polisiye dergi çıkmadı?
E.Ü.: Edebiyat tapınağının gardiyanları polisiyeyi hep küçümsedi, ‘edebiyat dışı’ gördü. Polisiye yazarları bile utandıkları için takma isim kullanırdı. Oysa iyi edebiyat ve kötü edebiyat vardır. İyi polisiye de iyi edebiyattır. Entelektüel seviyesi yüksek bir zekâ oyunudur polisiye. O yüzden zeki insanlar sever. Dünyada da o küçümseme vardı ama 2. Dünya Harbi’nden sonra bitti. Georges Simenon, Patricia Highsmith, Friedrich Dürrenmatt... Bunlar büyük yazarlar olarak görüldü.
Ahmet Ümit: Bizde de durum 2000’de değişmeye başladı.
E.Ü.: Ahmet’in (Ümit) ve Osman Aysu’nun polisiye romanı sevdirme konusunda büyük katkıları oldu.

 

 

Şimdi durum ne?
A.Ü: Bugün Türkiye’de polisiye edebiyat yükselişte. Sadece benim değil, Emrah Serbes’in, Celil Oker’in, Esmahan Aykol’un ve daha pek çoklarının kitapları var... Eskiden polisiye çeviriler satılırdı, şimdi bizim kitaplarımız satılıyor. Sonra, bir polisiye yayınevimiz var artık. 221B, işte bu yükselişin bir parçası. Ne mutlu ki hem bu derginin karşılığı olabilecek entelektüel birikime hem de iyi bir okur kitlesine sahibiz şimdi.

 

KAÇMAK İNSANIN EN ÖNEMLİ İHTİYAÇLARINDAN... 

Polisiye okumak insana ne kazandırır?
E.Ü.: Polisiye insana kaçış zevki verir. Bu asla küçümsenecek bir şey değil, kaçmak insanın en önemli ihtiyaçlarından... B.ktan bir dünyada yaşıyoruz. İnsan zaman zaman uzaklaşmak istiyor. Kaçış imkânı veren en iyi şey de polisiyedir. Polisiye ayrıca okuma alışkanlığı kazanmanızı sağlar. Çünkü bilgisayar oyunu gibidir; heyecan, muamma, esrarengizlik... Keşke siyasi liderler de daha çok polisiye okusa o zaman... Kaçış zevkine, heyecana, muammaya polisiyede doysalar da bizi rahat bıraksalar...
A.Ü.: Yüzde yüz katılıyorum. Parlak siyasetçiler polisiye roman okur zaten.
E.Ü.: Kennedy korkunç bir James Bond hayranıydı. Churchill, “Sherlock Holmes öykülerini ezbere bilirim” diyordu. Bukharin, polisiye romana kaptırıp komita toplantılarına girmezdi...

 

 

Bizde polisiye okuyan siyasetçi var mı bildiğiniz?
E.Ü.: Abdülhamit, 600’e yakın polisiye roman çevirtmiş. Devlet işlerinden çok yorgun, uyumadan evvel perde arkasından polisiye roman okutuyor. Kitaplarının arkasında “Şu tarihte padişahımız okumuştur” diye notlar yazar.

Bugünün liderlerine hangi polisiyeleri tavsiye edersiniz?
E.Ü.: Ahmet’in son kitabını (Elveda Güzel Vatanım). Tereddütsüz... Özellikle de bizim liderlere... Çünkü mazlumdan zalime giden değişimi gösteren bir kitap bu.

 

 

İyi polisiye romanın en önemli özelliği nedir?
E.Ü.: İyi polisiye, okura kitaptaki dedektifle yarışma imkânı sunar. Ben polisiye romanları çok dikkatli okurum. 40 sayfa kala “Katil bu” deyip sonunda gerçekten o çıkarsa bundan büyük keyif alırım. Grange’ın ‘Kızıl Nehirler’ini okurken bir türlü bulamadım katili. “Çok iyi yazar, ne güzel gizlemiş katili” dedim. Ama kitap bitince yazara sıfır verdim.

 

 

Neden, katil uşak mıymış?
E.Ü.: Hayır, kitapta hiç bahsedilmeyen biriymiş. E ben onu nereden bileceğim?
A.Ü.: İyi polisiye roman yazmak iyi roman yazmaktan daha zordur. İddialı konuşuyorum çünkü 24 tane kitap yazdım, 20’si polisiye. Polis, savcı, psikolog, sosyolog... Polisiye yazarı, bunların hepsi olabilmeli.

 

 

 

SHERLOCK HOLMES İYİ BİR BAŞLANGIÇ, ENTRİKASI SAĞLAMDIR

Daha önce hiç polisiye okumamış biri neyle başlamalı?

A.Ü.: Sherlock Holmes. Güzel başlangıç olur. Dili yalın, atmosferi güzel, entrikası sağlamdır.
E.Ü.: Agatha Christie. ‘On Küçük Zenci’, ‘Doğu Ekspresinde Cinayet’, ‘Roger Ackroyd Cinayeti’... Hepsi başlangıç için uygun. Yerli yazarlardan da Peyami Safa’nın ‘Cingöz Recai’leri...
H.Ç.: George Simenon. Hacimli kitaplara önyargıyla yaklaşanlar için ideal, 120-130 sayfadır kitapları.

İleri seviye bir polisiye okuruna öneriniz nedir?
A.Ü.: Patricia Cornwell.
E.Ü.: Ben de burada önereceğim Georges Simenon’u. Novella’nın Balzac’ıdır. Bir de Patricia Highsmith.
H.Ç.: Michael Dibdin. İtalya’da yaşayan bir İngiliz. 11 romanda 90’ların İtalya’sını anlatır. Okuyunca şu anki Türkiye’den farklı olmadığını görürsünüz.