İşimiz tiryakiye iyi sigara üretmek yeni bağımlılar yaratma çabamız yok

Philip Morris/Sabancı Genel Müdürü Turhan Talu, sigara yasağını genişleten kanundaki 60 maddeden, 56’sında kanun koyucu ile aynı fikirde olduklarını söyleyerek, "4 maddesinde de hemfikirim ama uygulamada yaratacağı sorunları bildiğimiz için kanun koyucunun daha iyi çözüm getirebileceğine inanıyorum" dedi. Talu, sigaranın sağlığa zararlarını bildiği halde içmeye devam edenlere en iyi ürünü sunduklarını, gençleri sigaraya alıştırmaya dönük çalışmaları olmadığını kaydetti.

KAPALI mekanlarda sigara içme yasağının uygulamasındaki güçlüklere dikkati çeken uluslararası sigara üreticisi Philip Morris/Sabancı’nın Genel Müdürü Turhan Talu, "Dünyadaki en katı yasaklardan biri Türkiye’de. Avrupa’da bu konu 25 yıldır tartışılarak bu noktaya geldi. Biz bir anda 20-25 yılı atlayıp son noktaya gelmek istiyoruz" diyor.

Üretilmesi, tüketilmesi, satılması yasal olan bir ürünü sattıklarını belirten Turhan Talu, gençleri sigaraya alıştırdıkları eleştirilerine, "Dünyada sigaranın sağlığa zararlı olduğunu bilen ve sigara içmeye karar vermiş 1 milyar sigara tüketicisi var. Hedefimiz bu 1 milyar insana, sigaranın sağlığa zararlı olduğunu bildiği halde sigara içmeye devam eden tüketicilere en iyi ürünü sunmak. Hiçbir politikamızda, gençleri sigaraya alıştırmaya dönük bir şey yapmamız mümkün değil" yanıtını veriyor.

Talu, sigara içme yasağını genişleten kanundaki 60 maddeden 56’sında kanun koyucu ile aynı fikirde olduklarını söyleyerek, "4 maddesinde de hemfikirim ama uygulamada yaratacağı sorunları bildiğimiz için kanun koyucunun daha iyi çözüm getirilebileceğine inanıyorum" diyor. 20 yıldır Philip Morris’te çalışan Genel Müdür Turhan Talu ile sigara yasaklarını ve sektöre yansımasını konuştuk.

Çözüm bekliyoruz

 Sigara içme yasağı kapsamını genişleten yasayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Uygulanabilirliğini nasıl görüyorsunuz?

- Philip Morris dünyanın her yerinde sigara sektörünün kontrolünü destekleyen bir firma. Burada da aynı şekilde biz de konuyu destekliyoruz. Ancak 60’a yakın madde var, bunun 56’sında hemfikirim, 4 maddesine ise itirazlarım var. Ancak uygulamada olası sorunları yıllardır biliyoruz. Sektörde uygulamada güçlük yaratacağından dolayı kanun koyucunun daha iyi bir çözüm getirebileceğine inancım var. 

Hangi maddelere itirazınız var?

- Birinci itirazım, kapalı yerlerde sigara içme yasağına ait düzenleme. Zaten mevcut yasalarda kamu dairelerinde ve kamuya ait kapalı yerlerde sigara içme yasağı vardı. Yeni kanun; özel yerlerde, eğlence yerlerinde, barlarda, kafelerde diğer kapalı yerlerde sigara içme yasağı getirdi. İkinci konu sanat, kültür, eğlence yerlerindeki büfelerde sigara satışının yasaklanması. Üçüncüsü, stadyum ve üniversite kantinlerindeki büfelerde sigara satışının yasaklanması. Dördüncüsü de satış lisansı olan perakendecilerde sigaranın teşhir edilmesini sınırlayan madde. Bu dört madde şu anda piyasada kargaşayı getiriyor ve kontrolü güçleştiriyor.

Kısıtlama ayrı, yasak ayrı

 Amerika ve Avrupa’da sigara yasakları nasıl uygulanıyor?

- Dünyadaki en katı yasaklardan biri Türkiye’de. Amerika’da da sert yasaklar var deniyor ama promosyon, reklam serbest sadece kısıtlanmış durumda. Kısıtlama ayrı, yasak ayrı. Avrupa’da bu konu 25 yıldır tartışılarak, kamuyla konuşularak bu noktaya geldi. Biz bir anda 20-25 yılı atlayıp en son noktaya geldik. Böyle olunca uygulamada büyük problemler çıkıyor. Amerika’da kapalı alanda sigara içme yeri yaptırırsanız serbest. Herkesin gitmek zorunda olduğu mekanlarda tamamen yasaklanmasına karşı değiliz. Biz de destekliyoruz. Ancak özel yerlere gidip gitmemek kişilerin elinde. Sigara içilen mekanlara gitmek istemeyen gitmez. 

Peki sizce nasıl bir yol izlenmeli?

- Sigara içenlerle içmeyenler için sigara dumanının geçmeyeceği şekilde havalandırmalı ve tecrit edilmiş alanlar oluşturulmalı. Dünya bu yöne doğru gidiyor. Sigara içenler içilen bar ya da restoranlara gider, içmeyenler içilmeyen yere gider. İspanya’da yasa bu şekilde. Bir restoranda yer ayırtmak istediğinizde öncelikle sigara içirip-içirmediğini size söyler. Siz de tercihinizi ona göre yaparsınız. Geriye dönelim, serbest olsun konumunda değiliz. Ayrılsaydı daha iyi olurdu. Kanun, toplumun kabul edeceği bir şekilde, kantarın topuzu kaçmadan çıkartılsaydı çok rahat uygulanabilirdi. Mademki tamamen yasaklayacaktın, niye 1.5 yıl geçiş süreci verdin. Komisyonda bir düzenleme yapılır kapalı yerlerde içilebilir alanların da olacağı şekilde düzenlenirse bunun uygulaması da kontrolü de daha kolay.

Türkiye sigarada dünyanın 7’inci büyük pazarı

 Türkiye’deki sigara pazarının büyüklüğü nedir?

- Amerika ve Çin’i ayırırsak, Türkiye, 5.3 milyar paketlik yıllık tüketimiyle dünyanın 7’inci büyük pazarı. Türkiye, 180 ülkenin yer aldığı Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi’nde. Philip Morris Türkiye, 5 yıldır hacimsel olarak 4’üncü. Birinci Rusya, ikinci Japonya, üçüncü Endonezya.

Satış yasakları kaçakçılık ve sahteciliği hortlatır

 Sigara satış yerlerine getirilen yasaklara itirazlarınız nedir?

- Stadyumlarda, eğlence yerleri önündeki büfelerde ve üniversite kantininde sigara satışı yasak. Sahte ve kaçağı önlemek için perakende satış noktalarını lisansa bağladık. Şimdi bu çözülüyor. Bu uygulama sigara kaçakçılığını ve sahteciliği hortlatır. Satış lisansı olan 160-170 bin perakende satış noktasında sigaraların teşhir edilmemesine yönelik uygulama yaparsanız, sigara tezgah altına girer.

Bana soranlara ’Kesinlikle bırakmanız lazım’ diyorum

 Çevrenizde sigara içenleri bırakmaya teşvik ediyor musunuz?

- Sigara sağlığa zararlı. Kanser ve diğer hastalıklara neden olur. Bunlar sigara paketlerine yazılıyor. Bana sordukları zaman ’Kesinlikle bırakmanız lazım’ diyorum. Ben içmiyorum, oğlumun da içmesini istemiyordum. Ama arkadaş grubundan etkilenerek başladı.

4 milyar dolar ÖTV ödedik 1.1 milyar YTL ciro yaptık

 2008 yıl sonu ciro beklentiniz nedir?

- Yüzde 41’le piyasa lideriyiz. 4 milyar dolar ÖTV ödüyoruz. Toplam vergi gelirinin yüzde 8’i sigaradan. Bunun da yarısı Philip Morris’ten geliyor. 2007 yılını, vergi hariç, 1 milyar 100 milyon YTL ciro ile bitirdik. Fiyat artışı aldığımız için bu yılın yüzde 10-12 büyüme ile biteceğini tahmin ediyorum.

Alışveriş merkezlerini yasak kapsamına alırken yanlış yaptılar

 Alışveriş merkezlerinde bu yüzden ciro kayıpları yaşanıyor deniliyor.

- Alışveriş merkezleri şimdi kan ağlıyor. İnsanlar yemeğini yerken, sigarasını içiyordu. Ama şimdi böyle bir durum yok. Orada yanlış bir teşhis var. Alışveriş merkezinde yiyecek-içecek satanlar, müşterimi şimdi kendi bünyemizin içindeki kapalı alana sahip restorana kaptırdım diye bakıyor. Konu o değil artık. Temmuz 2009’da oralarda da yasak olduğunda sigara içenler yeni alternatif yerler arayacak. Alışveriş merkezlerinde yiyecek-içecek katlarında sigara içilen ve içilmeyen yeri tamamen ayırarak müşteriyi tekrar geri kazanma şansı var. Kanun koyucu alışveriş merkezlerindeki bu durumu düzelteceğini düşünerek yasağı 2009’dan öne çekelim diyor. Ama orada yanlışlık var. Şu anda sigara içilen yere gidenler yasakla hiç gelmeyecek.

Yasaktan sonra Almanya’da ev partileri yaygınlaştı

 Avrupa’daki sigara yasakları ekonomiye yansıyor mu?

- Avrupa’daki yasaklar çok yeni. Fransa’da, Kuzey İrlanda’da var. İtalya’da ve İngiltere’de yeni. Fransa’da yasaktan sonra 300 bin bar ve restoranın 60 bini kapanmış. Almanya’da insanlar daha rahat sigara içebilmek için artık ev partilerine başlamış. İnsanlar kendi alternatiflerini yaratıyor sonuçta. Sigarayı yüzde yüz yasaklamanın çözüm olduğuna inanmıyorum.

TURHAN TALU

PHILIP Morris/Sabancı, Türkiye, İran ve Kuzey Kıbrıs’tan sorumlu Genel Müdürü Turhan Talu, 1952 İzmir doğumlu. 1976’da Ortadoğu Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde MBA yaptı. Çalışma hayatına Henkel Turyağ Grubu Pazarlama Departmanı’nda başladı. 1986’da Philip Morris’in Türkiye’de faaliyete başlaması ile Pazarlama ve Satış Direktörü olarak gruba katıldı. 1992’de Philip Morris Sabancı’nın Türkiye’deki faaliyetlerinden sorumlu ilk Türk Genel Müdürü oldu. 1997’de Philip Morris’in İsviçre Merkezi’nde, Türkiye’nin de içinde bulunduğu, Ortadoğu bölgesinden sorumlu Başkan Yardımcılığı görevine getirildi. 2004 yılının başından itibaren Philip Morris/Sabancı, Türkiye, İran ve Kuzey Kıbrıs’tan sorumlu Genel Müdürlük görevine atandı.