Her 3 konuttan 1’i depreme karşı sigortalı

Elektrik ve su aboneliklerinde sigortanın zorunlu hale getirilmesi, deprem sigortasına talebi artırdı, 2 milyon konut yeni poliçe yaptırdı. Sigortalı konut sayısı 6.1 milyon çıkarken, Türkiye’deki konutların yüzde 36’sı da depreme karşı sigortalanmış oldu.

18 Ağustos 2012’de yürürlüğe giren Afet Sigortaları Yasası, zorunlu deprem sigortasına talebi artırdı. Yasa ile bu tarihe kadar resmi kurumlarca sadece tapu işlemlerinde aranan zorunlu deprem sigortası, 18 Ağustos 2012’den itibaren yeni su ve elektrik aboneliklerinde de zorunlu olarak istenmeye başlandı.
Özellikle elektrik ve su aboneliklerinde sigortanın zorunlu hale getirilmesi, deprem sigortasına talebi de artırdı. Yasanın çıkıp, uygulamanın başlamasından bu yana geçen 15 ayda, 2 milyon konut yeni poliçe yaptırdı. Böylece, depremlerin yarattığı kaybın sigorta sistemi aracılığı ile azaltılması için; 1999’daki Marmara Depremi’nin hemen ardından kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) idaresinde uygulamaya geçen zorunlu deprem sigortası sayesinde bugün, 6,1 milyon konut sigortalandı. Daha açık bir anlatımla, Türkiye’deki konutların yüzde 36’sı depreme karşı sigortalanmış oldu. 1999 depreminden önce Türkiye’deki konutların sadece 500 bininin deprem güvencesi olduğu düşünüldüğünde bugün, zorunlu deprem sigortasında gelinen nokta hiç de azımsanmayacak boyutta.
En önemli kriter ise, Afet Sigortaları Yasası sonrası sigorta yaptıran 2 milyon konut sahibinin, poliçe süreleri dolduğunda sigortalarını yenileyip, yenilemeyecekleri. Yapılan istatistikler ise, yenilenme oranının yüzde 50’ye yakın olduğunu ortaya koyuyor ki, bu da zorunlu deprem sigortası yaptıranların sadece elektrik ve su aboneliğinden kaynaklı sigorta yaptırmadığını, konutunu olası bir depreme karşı güvence altına almak istediğini gösteriyor.

MARMARA’DA SİGORTA ORANI YÜKSEK

Türkiye’deki konutların bölgeler bazında sigortalılık oranları incelendiğinde ise, Marmara bölgesinde 5.7 milyon konutun 2.6 milyonu, yüzde 45’i, sigortalanmış durumda. İç Anadolu’da, toplam konut sayısı 3.1 milyon ve bunların 1.1 milyonu, yüzde 36’sının sigortası bulunuyor. Ege’de; 2.5 milyon konuttan 818 bini, yüzde 32’si, depreme karşı sigortalandı. Akdeniz’de ise; 2.1 milyon konuttan yüzde 30’u, yaklaşık 638 bin konut, sigorta yaptırdı. Karadeniz bölgesinde; 1,6 milyon konut bulunuyor ve bunların 463 bini yani, yüzde 29’u sigortalanmış durumda.
Güney Doğu Anadolu’da sigortalanma oranı maalesef diğer illere göre düşük. Bölgede toplam konut sayısı 1 milyona yakın ve bu konutların sadece 229 bini, yüzde 24’ü, sigortalı. Doğu Anadolu bölgesi için de benzer durum söz konusu. 752 bin konuttan 189 bini yani, yüzde 25’inin, depreme karşı sigortası bulunuyor.
Her ne kadar DASK, kamuoyunda, Van depreminde ödediği hasarlarla ön plana çıksa da; DASK, zorunlu deprem sigortası uygulaması başladığından bu yana geçen 13 yıllık sürede, irili ufaklı meydana gelen 425 depremde, 21 bine yakın konuta toplam 156 milyon TL hasar ödemesi yaptı. Yapılan ödemelerin büyük bir kısmı ise depremde zarar gören konutlarda meydana gelen ufak hasarlardan oluştu.
Ama DASK, asıl yüksek miktarda hasar ödemesini, Van’daki depremlerde yaptı. Her iki büyük deprem ve ardından yaşanan artçı depremler sonunda DASK; Van’da 7 bin 500 konuta toplam 121 milyon TL ödedi.

DEPREMDE KİME MİSAFİR OLACAKSINIZ?

Van depremi, hem Türkiye’nin hem de DASK’ın gündemine yeni bir kavram getirdi; “Kime misafir olacaksınız?”… Deprem sonrası Van’da araştırma yapan DASK, depremde hasar görenlere, “Depremde eviniz hasar gördüğünde kime misafir oldunuz?” sorusunu sordu.
Yapılan görüşmeler sonunda; Van depremlerinde evleri hasar gören ve bir süre yakınlarının yanında yaşamak zorunda kalan vatandaşların, yaşadığı sosyolojik travmayı yansıtacak en iyi tanımın ‘zorunlu misafirlik’ olduğu ortaya çıktı.

Bir depremde 11 milyar TL ödeme gücümüz var

DASK Yönetim Kurulu Başkanı Selamet Yazıcı, 2012’de yürürlüğe giren Afet Sigortaları Kanunu ile sigortalı konut sayısının yüzde 48 arttığını, 2 milyon yeni konutun sigorta yaptırdığını söyledi.
Selamet Yazıcı, hedeflerinin sigorta kapsamına giren 16 milyona yakın konutu güvence altına almak olduğunu ifade ederek, “Şimdi ise amacımız, Kanun yürürlüğe girdikten sonra sigortasını yaptıran konut sahiplerinin poliçelerini yenilemelerini sağlamak. Süresi dolan sigortalıları hem telefonla arayıp, hatırlatma yapıyoruz hem de mesajlar yolluyoruz. Sigorta acenteleri ile de yakın irtibattayız. Onlara yönelik de kampanya başlattık” dedi.

DEVLET DESTEĞİ ALDIK

Selamet Yazıcı, olası bir hasar yapıcı depreme karşı devletin de desteğini alarak, sigorta korumasını (reasürans) artırdıklarını da açıkladı. Büyük depremlerdeki hasar ödemelerinin 235 milyon Euro’sunu devletin karşılayacağını vurgulayan Yazıcı, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bir depremde hasar ödeme gücümüz 11 milyar TL’yi aştı. Poliçe sayısı son dönemde artınca, kapasite ihtiyacımız bir yılda 1 milyar Euro arttı. DASK da yükümlülüklerini karşılayabilmek için 2014 yılında piyasalardan daha fazla koruma istedi. Bunun için de devletin sınırlı oranda desteğini istedik. Devlet tarafından sağlanan desteğin getirdiği güven sayesinde, uluslararası piyasalardan ilave kapasitenin uygun şartlarla sağlanması mümkün oldu.”
Selamet Yazıcı, Hazine tarafından sağlanan 235 milyon Euro desteğin, nakdi para transferini içermediğine de dikkat çekerek, “Bu destek, meydana gelebilecek büyük bir deprem durumunda DASK’ın, hasar ödemeleri 800 milyon Euro’yu aşarsa devreye girecek ve bu tutarın üzerindeki ödemelere diğer reasürans şirketleri ile birlikte devlet yüzde 10 oranında iştirak edecek. Devletin toplam sorumluluğu hiçbir şekilde 235 milyon Euro’yu aşmayacak. Bu destek karşılığında DASK da Hazine’ye reasürans şirketlerine ödediği fiyattan ödeme gerçekleştirecek” dedi.

Deprem uzmanları ne diyor?

Depremde 15 yıl önceye göre daha iyiyiz

Çankaya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Polat Gülkan: “İlerideki depremlerin hangi büyüklükte, nerede, ne zaman ve hangi sismik parametrelerle ortaya çıkacağını bilemediğimiz için şimdiden hazırlıklı olmalıyız. Bu gün genelleme yapacak olursak, 15 yıl öncesine göre deprem açısından daha iyi durumda olduğumuzu düşünebiliriz. Bakanlıkların okulları veya hastaneleri şimdi daha dayanıklı inşa ettirdiğini ileri sürmek kabildir. Bu yaklaşım, bardağın dolu tarafını görmek ile eş manalıdır. Daha gidilecek epeyce bir mesafe vardır.”

Yılda bir büyük deprem oluyor

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Jeofizik Mühendisi Yavuz Güneş: “1900 yılından günümüze kadar meydana gelmiş depremler incelendiğinde, yılda ortalama en az bir adet büyüklüğü 6 veya üzeri hasar yapıcı deprem meydana geldiği görülmektedir. Dolayısıyla bu konuda bilinç çok önemli. Ancak vatandaşlarımız, ‘bana bir şey olmaz’ düşüncesi içinde. Deprem tehlikesini ortadan kaldıramayız, ancak alacağımız tedbirlerle riskleri en aza indirebiliriz. Enkaz altından insan kurtarmamak için enkaz altında kalmamalarını sağlamalıyız.”

Ortalama prim, yıllık 112 TL

Zorunlu deprem sigortasında yıllık prim tutarı ortalama 110 TL. Birinci derece deprem bölgesindeki 100 metrekare konutun yıllık primi ise en fazla 164 TL’ye kadar çıkıyor.
Birinci derece deprem bölgesindeki 100 metrekarelik bir konutun alacağı sigorta teminatı ise 70 bin liradan başlıyor.
DASK’ın konut başına verdiği en yüksek teminat ise 150 bin TL. DASK, konutun sadece yeniden inşa bedelini karşılıyor. Arsa bedeli sigorta kapsamına girmiyor.
DASK, süresi dolan zorunlu deprem sigortası poliçelerini 30 gün içinde yenileyenlere yüzde 20 indirim uyguluyor.