Uçan taksiler gerçek oluyor! Peki yaya ve taksiciler ne diyor? 'Kısa mesafe ortadan kalkar'
Güncelleme Tarihi:
Başrollerini Bruce Willis ile Milla Jovovic'in paylaştığı 'Beşinci Element' filmi gerçek oluyor! Şehir içinde kullanılabilecek hava araçları birkaç yıl içinde hayatın bir parçası haline gelecek. Peki fiyatlarının nasıl olması bekleniyor? Bu gelişmeler şehirler, taksiciler ve taksi bekleyenler için ne anlama geliyor? Uçan taksilerin detayları, taksici ve yayaların görüşleri haberimizde...
Trafik bütün dünyada büyük şehirlerin ortak çilesi. Özellikle de işe gidiş ve işten dönüş saatlerinde yoğun noktalara gitmek isteyenler, ister İstanbul'da olsun ister New York'ta, en az 2 saati gözden çıkarmak zorunda. İstanbul'da buna ek olarak bir başka dert daha var. Siz A noktasından B noktasına götürmeyi kabul edecek taksi bulmak.
Peki ya evinizin ya da iş yerinizin yakınındaki bir garajdan hareket edecek elektrikli bir hava aracıyla bu süreyi 20 dakikaya indirebileceğinizi, üstelik bunun karşılığında oldukça cüzi bir bedel ödeyeceğinizi söylesek?
Kulağa oldukça iddialı hatta bilim kurgu tadında gelen bu senaryo, birkaç yıl içinde hayatımızın gerçeklerinden biri haline gelebilir. Zira birçok şirket dikey havalanabilen, bu nedenle herhangi bir pist alanına ihtiyaç duymayan güvenli, ucuz ve temiz elektrikli hava araçları üzerindeki çalışmalarında son aşamalara geldi. Bu araçlarla 2 kilometreden 240 kilometreye kadar olan mesafeler kolaylıkla kat edilebilecek.
Uzmanlar bu teknolojinin dev bir pazara dönüşebileceğini belirtiyor. Orta vadede büyük şehirlerde yaşayan insanların yolculuklarının kolaylaşacağı ve trafik sıkışıklığı sorununun çözümünde ilerleme kaydedilebileceği düşünülüyor.
"FİYATININ TREN BİLETİ SEVİYESİNDE OLMASINI AMAÇLIYORUZ"
Aslına bakılırsa şehir içinde havadan yolculuk yapmayı sağlayan helikopter kiralama gibi hizmetler halihazırda mevcut ancak fiyatları çok yüksek gelir seviyesindekilerin erişebileceği bir noktada. Batarya teknolojisindeki ilerlemeler, elektrikle çalışan ve şehir içi yolculuklarda kullanılabilecek bir hava aracı geliştirmenin maliyetini epey aşağı çekti. Bu konuda çalışan şirketler yakın mesafede çalışacak elektrikli hava araçlarını birkaç yıl içinde kitlelere açmayı hedefliyor.
Bu şirketlerden biri Almanya merkezli Lilium. Lilium'un kurucusu ve CEO'su Daniel Wiegand, "Çok sayıda kişinin erişebileceği ve altyapı gerektirmeden yüksek hızlı bir trenin yapabileceği bir şey yaratmak istiyoruz" dedi ve ekledi: "İlk günkü fiyatımız Almanya'daki hızlı trenin fiyatıyla aynı olmayacak ama 15 yıl içinde o noktaya gelemezsek başarısız olduğumuz sonucuna varacağım."
Beşinci Element'in uçan taksilerini kim unutabilir?
KOBE ÖRNEĞİ HÂLÂ AKILLARDA
Üreticiler bu elektrikli hava araçlarının geleneksel hava araçlarına, özellikle de helikopterlere karşı birçok avantajı bulunduğunu belirtiyor. Bakımı ve operasyonu çok masraflı olan helikopterler, çok gürültü yapıyor ve birçok güvenlik riskini de beraberinde getiriyor. Efsanevi basketbolcu Kobe Bryant'ın kızıyla birlikte ölümüne yol açan kaza da buna çok çarpıcı bir örnek.
Yeni elektrikli hava araçları ise geleneksel helikopterlerin beşte biri kadar bir enerjiyle çalışıyor. Üstelik geleneksel kanatlı hava araçlarının aksine, iniş ve kalkışlarda piste ihtiyaçları da yok. Helikopterlerin aksine sesleri yerdeki kişiler tarafından duyulmuyor. Çok sayıda rotor ve yedek sistem içerdikleri için de daha güvenilir bir yolculuk sunuyorlar.
Bu alanda çalışan bir diğer şirket olan Archer Aviation'ın CEO'su Adam Goldstein ise şirketinin fiyat hedefinin 1 mil (1,6 kilometre) için 3-4 dolar aralığı olduğunu belirtti. Birçok uzman bölgesel uçuşların maliyetinin Uber'in lüks segmenti olan Uber Black ile aynı seviyede olacağını düşünüyor. Goldstein, New York Times'a yaptığı açıklamada, "En büyük maliyet bataryalar. Bataryalar pahalı ama her geçen gün biraz daha ucuzluyor" dedi ancak kaynakları ve maliyetleri konusunda net bir bilgi vermekten kaçındı.
HEDEF 2024'TE GÖKLERDE OLMAK
Lilium ve Archer, geliştirdikleri teknolojiyle bu alanda çalışan çok sayıda şirketin önüne geçerek sermaye almayı başardı. Bu şirketlerin hiçbiri sadece aracı üretmekle yetinmek istemiyor. Hepsi üretimin yanına uçtan uca hizmeti de ekleyerek, Boeing gibi uçak üreticileri ile hava yolu şirketlerinin geleneksel işlerini tek bir potada eritmek istiyor.
Uzmanlara göre, Tesla'nın ve diğer otomobil üreticilerinin elektrikli araç piyasasına girişi, batarya fiyatlarının da düşüşünü getirdi. Hyundai gibi geleneksel üreticiler de elektrikli hava aracı alanındaki yatırımlarını artırmış durumda. Hatta Hyundai 2028 itibarıyla bir aracı hizmete sokmayı planlıyor.
Alanın daha yerleşik oyuncuları arasında yer alan Joby Aviation ve Volocopter gibi şirketler ise 2024 itibarıyla elektrikli hava araçlarını hizmete sokma niyetinde. Ancak bu iddialı hedef, düzenleyici kurumların onay süreçlerine takılabilir.
GÜRÜLTÜ, HAVA KİRLİLİĞİ SORUNLARI YOK
En fazla yatırım yapılan elektrikli araçlar helikopterler ya da Harrier jetleri gibi dikey iniş ve kalkış yapabilenler. Kısaca eVTOL olarak bilinen bu hava araçlarının kapasitesi 2 yolcudan 10 yolcuya kadar değişebiliyor. En yüksek hızı saatte 200 mili bulan bu hava araçları şehrin bir ucundan öbürüne ya da yakındaki başka bir şehre gitmek için ideal.
KISA MESAFEYE AYRI UZUN MESAFEYE AYRI ARAÇ
2011'de kurulan Münih merkezli Volocopter'in benimsediği yaklaşım ise bambaşka. Volocopter'in oldukça ileri safhadaki iki hava aracı, 18 rotor bıçaklı bir "multikopter" içeriyor. Şirketin CEO'su Florian Reuter, VoloCity isimli 2 koltuklu hava aracının 22 mil (35 kilometre) menzile sahip olduğunu belirtti. Bunun uzun menzilli elektrikli hava araçlarına kıyasla daha kolay onaylanabilme avantajını getirdiğini de sözlerine ekleyen Reuter, "VoloCity bu anlamda şehir içi seyahatler için ideal. Çünkü bu yolculukların uzunluğu genellikle 10-20 mil arası oluyor" diye konuştu. Ancak Volocopter daha uzak mesafeler için 100 mil menzilli ve dört koltuklu bir hava aracı için çalışmaları da sürdürüyor.
Reuter, "Biz farklı misyonlar olduğunu ve bu misyonların her biri için farklı araçlar gerektiğini fark etmiş az sayıdaki şirketten biriyiz" ifadelerini kullandı.
Volocopter, bir yandan da Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı nezdinde onay girişimlerini sürdürüyor ve hava aracı operasyonunu 2024 yılı itibarıyla hayata geçirmeyi hedefliyor.
JOBY GEÇEN YIL MANŞET OLMUŞTU
ABD'nin California eyaletinin Santa Cruz şehrinde bulunan Joby de benzer bir hedefe koşuyor ancak farklı bir yaklaşım sergiliyor. Şirketin tamamen elektrikle çalışan dört yolcu ve bir pilot kapasiteli hava aracının tek seferde 150 mile kadar çıkabilen bir menzili bulunuyor. Bu hava aracıyla 1000'in üzerinde deneme uçuşu gerçekleştiren şirket Aralık 2020'de ekonomi ve teknoloji basınında gündem oldu. Bunun sebebi Uber'ın hava seyahat paylaşım uygulaması Elevate'i Joby'e devretmesi, üzerine bir de Joby'e 75 milyon dolarlık bir yatırım yapmasıydı. Bu hamle iki hizmetin bağlantılı çalışacağı yorumlarına yol açtı.
ABD'de birçok şehir şimdiden elektrikli hava araçlarını ulaşımın bir parçası haline getirmek için adımlar atıyor. Örneğin Los Angeles Belediye Başkanı Eric Garcetti, 2019 yılında Urban Movement Labs'i (Şehir Hareket Laboratuvarları) hayata geçirdi. Bugün bu kuruluş elektrikli hava araçlarına Federal Havacılık Dairesi tarafından 2025 gibi takvimde onay verilmesi için çalışmalarda bulunuyor.
Federal Havacılık Dairesi, New York Times'ın yorum taleplerini reddetti ancak elektrikli hava araçları meselesinin duruma göre değerlendirildiğini bildirdi.
"GÖKYÜZÜ YARATICI OLMA BECERİSİ SAĞLIYOR"
Miami Belediye Başkanı Francis Suarez de eVTOL'leri otobüs, hafif tramvay gibi yüksek maliyetli ve eski teknolojili ulaşım araçlarına karşı düşük maliyetli ve çevre dostu alternatifler olarak benimsediklerini söyledi. Otoparklar, çatılar gibi potansiyel kalkış-iniş noktası arayışı içinde olduklarını da sözlerine ekleyen Suarez şöyle devam etti:
"Ulaşım planlamasında ve fonlamasındaki kusurlardan birinin, geçmişte kalan fikirlerin yeniden gündeme getirilmesi olduğunu düşünüyoruz. Gökyüzü çok boyutlu ve size yaratıcı olma becerisi sağlıyor."
ÖNCE KLASİK ROTALARLA BAŞLAYACAK
Urban Movement Labs Direktörü Sam Morrissey ise hava araçlarının ilk etapta bilinen ticari hava alanları ile uçuş rotalarını kullanacağını belirtti. Yeni kalkış ve iniş noktalarının nasıl diğer ulaşım biçimlerine sekte vurmadan hayata geçirilebileceği yetkililer tarafından belirlendikten sonra kullanım alanları da genişleyecek. (Joby ve Archer halihazırdaki kanatlı hava araçlarına yönelik kurallar kapsamında onay süreçlerini başlattı.)
Morrissey, "Bizi zorlayan konu şu: Hava araçları hayata geçtiğinde sadece zengin insanların kullanabileceği bir şey olmasını önleyecek şekilde her şeyi doğru yapmış olacak mıyız?" diye konuştu.
İSTANBUL'U NASIL ETKİLER?
Malum, trafik sorununun en yoğun olduğu metropollerden biri de İstanbul. Hatta 2020'de yapılan bir araştırmaya göre İstanbul, Moskova, Mumbai, Bogota ve Manila'dan sonra bu konuda beşinci sırada. İstanbul trafiği denince de akla taksiler geliyor elbette. Hal böyle olunca uçan taksilerin İstanbul trafiğinde nasıl bir rol oynayacağını da başta taksi şoförleri olmak üzere İstanbul trafiğinin aktörlerine soralım dedik, birbirinden ilginç yanıtlar aldık…
TAKSİCİ MESUT DEMİR: MESLEĞİ BIRAKIRIM
Uçan taksiler hayatımıza girdiğinde alışkanlıklar değişecektir. Mesela biz yol kenarlarında durup müşteri bekliyoruz. Uçan takside öyle olmayacak. Yolcu roket takıp yanımıza gelip el kaldırmayacaktır. Bizim için de yenilikler olacak.
Taksi pistlerinin yapılması gerekiyor. İstanbul'da 18 bin taksi var, her birinde 2 şoför var. 36 bin pilot olması gerekiyor. Pilot olmak için de çok para gerekiyor. Yakın zamanda uçan taksiler devreye girerse muhtemelen mesleği bırakırım.
TAKSİCİ AHMET YILDIRIM: YEVMİYE VE YAKIT ÜCRETİ NASIL OLACAK?
Bizim arabalarımız mazotla, LPG ile çalışıyor. Şimdi uçan taksilere alacağımız yakının ücreti de önemli. Uçak lükse giriyor, yakıtının da fiyatı yüksektir. Ayrıca emniyet teşkilatı trafik kontrolü yaptığında ruhsat ve ehliyeti nasıl takdim edeceğiz? Çok düzenleme yapılması gerekiyor.
Yakın gelecekte uçan taksilere biz şoförlerin uyum sağlayabileceğini sanmıyorum. Otomobil kullanıyoruz, imkân verirlerse bunun yanında uçak da kullanırız. Havada trafik az olacağından müşteri seçen kötü niyetli taksiciler de ortadan kalkacaktır.
ÖZEL ARACI OLMAYAN BİR İSTANBULLU: YERİN ALTI GÖKYÜZÜNDEN DAHA İYİ
İstanbul'da hayat benim gibi kendi aracı olmayan kişiler için çok daha zor. Hele ki biraz daha az merkezi bir ilçede oturuyorsanız, bir yere gitmek, eşinizi dostunuzu görmek için vasıtaya binmeniz şart. Geçmişte neredeyse her yere taksiyle gidiyordum ama şu an böyle bir şey mümkün değil. Önceden durağı arar aramaz kapımıza gelen hatta yoldan çevirdiğimiz taksilere binebilmek için artık yarım saat önceden rezervasyon yaptırır hale geldik. Allah korusun, acil bir durum filan olduğunu düşünmek bile istemiyorum. Çok dertliyim yani...
Ama uçan taksiler bu dertlere çare olur mu onu da bilemiyorum. "Kapımın önünden bindim, istediğim yerde indim" olacak gibi görünmüyor, en azından şimdilik... Özel pistler arasındaki uçuşlar benim gibilerin günlük hayatını çok kolaylaştırmayacaktır. Bence içinde bulunduğumuz koşullarda en iyisi toplu taşıma, özellikle de raylı sistemler... Metro ağlarımızın genişlemesi, bağlantı noktalarının artması, benim için uçan taksilere kıyasla daha umut verici gelişmeler. Yerin altını gökyüzüne tercih ediyorum sanırım ben :)
TAKSİCİ SELİM YILMAZ: TAKSİMETRE NASIL OLACAK
Uçan taksiler hayata geçtiğinde taksimetre ücretleri nasıl olacak? Bizim arabalarımız tekerin dönüşünden taksi ücretini hesaplıyor. Şimdi biz uçan taksi kullanırsak ücretleri nasıl hesaplayacağız?
Uçaklar 800-1000 kilometre hızlara çıkıyor. İstanbul içinde anlık olarak ışınlanmış gibi yolcu taşımacılığı yapacağız. İnşallah yakın zamanda olur. İstanbul trafiği çekilmez hâl aldı. Bu sayede biz de trafikten kurtulmuş oluruz.
TAKSİCİ HACI YILDIZ: KISA MESAFE ORTADAN KALKAR
Taksi yolcularının büyük kısmı kısa mesafe gitmek istiyor. Şimdi uçan taksi piste indi diyelim. 15-20 sokak ötedeki yere bu uçan taksi kalkacak mı? Kalkarsa ne kadar ücret alınacak? Uçağın kalkmasıyla inmesi bir olacak.
Bir de her yere uçan taksi inebilecek mi? Malum İstanbul'un sokakları dar, çarpık yapılaşma var. Barcelona gibi olsa dümdüz sokaklara inebilirdik ama sokağın içinde sokak var burada. Trafik kazaları çok yaşanabilir. Devletimiz ilgili düzenlemeleri yapacaktır.
İSTANBUL'DA BİR YAYA: ADRENALİN SPORUMUZA YENİ BİR BRANŞ EKLENİR
Taksi bulmak yayalar için yamaç paraşütü, rafting gibi bir adrenalin sporu haline geldi. Nabzınızın nasıl ve ne şekilde yükseleceğini öngöremiyorsunuz. Uçan taksiler bu sorunu çözer mi? Taksici dostlarımıza bağlı bu. "Kısa mesafeye uçmam, Mecidiyeköy'e inmem" gibi söylemler olacaksa adrenalin sporumuza yeni bir branş eklenmiş olur.
TAKSİCİ ORHAN ÇELİK: PLAKA FİYATLARI DÜŞEBİLİR
Uçan taksilerin gelmesiyle birlikte yerdeki taksilere olan talep düşecektir. Misal Beylikdüzü'nden, Tuzla'ya yolcu alsam, trafiği de düşündüm mü en az 2-2,5 saat yol sürüyor. Uçan taksiyle öyle değil. 5 dakikada varırım. Böyle olunca da yerdeki taksilerin iş yapma oranları düşer. Plaka sahipleri ve şoförler işsiz kalabilir.
Plakayı satıp uçan taksi alınır mı, bilemiyorum. Uçan taksi fiyatlarının pahalı olacağını düşünüyorum. Taksiyi de plakayı da satsak sanırım uçan taksi alamayız. Bekleyip göreceğiz.
MİNİBÜSÇÜ FIRAT ÖZKAN: MİNİBÜSÇÜLERİ DÜŞÜNEN YOK
Bizim imkânlarımız kısıtlı. Minibüslerin hatları belli. Taksiciler daha özgür. Müşteri İstanbul'dan binip İzmir dese basıp gidiyorlar. Ama bizde öyle değil. Herkesin hattı belli. Herkes belli hat üzerinde minibüsünü kullanır ve yolcu alıp indirir. Hava minibüsü olsa daha iyi olmaz mı? Hem yakıttan tasarruf hem de onlarca kişiyi doldurup kısa sürede istedikleri yerlere bırakma imkânımız olur.
Zorluğu şu olur inen binen çok olduğu için sürekli hava minibüsünü caddeye indirmek zorunda kalırız ama buna da çare bulunur. İlerleyen yıllarda bunun olacağına inanıyorum.
İstanbul'un gündemi hep taksi. Minibüsçülerin de dertleri var. Hiç minibüsten şikâyet eden duydunuz mu? Hep taksicileri şikâyet ediyorlar. Bize olanak sağlanırsa hattaki diğer minibüsçü arkadaşlarla birleşip kaliteli hizmet için hava minibüsü hattını oluşturabiliriz.
