Londra'da taksici olmak çok zor! '3,5 yıl boyunca haftanın 7 günü, günde 12 saat sınava çalıştım'
Güncelleme Tarihi:
Londra'nın sembollerinden biri olan siyah taksilerde şoför olabilmek için önce "dünyanın en zor ezber sınavı" olarak bilinen bir testi geçmek gerekiyor. Yıllarca çalışmayı gerektiren bu zorlu sınavı geçen bir avuç kişi, bugünlerde sadece şehirdekilere değil, dünya üzerindeki 50 milyondan fazla insana hizmet edecek bir projeye de katkı sağlıyor. Ayrıntılar haberimizde...
İngiltere'nin başkenti Londra'da taksi şoförü olmak hiç kolay değil.
Şehrin sembollerinden biri olan siyah taksilerde sürücülük yapmak isteyenlerin "The Knowledge" (Bilgi) adı verilen ve "dünyanın en zor ezber sınavı" olarak bilinen fazlasıyla zorlayıcı bir testi geçmesi gerekiyor.
1865 yılından beri uygulanan test kapsamında, sürücü adaylarının, on binlerce cadde ve sokaktan oluşan labirent gibi bir şehir olan Londra'daki 100 bin iş yerinin ve anıt mekânın yerini kolayca bulabileceklerini ispatlamaları isteniyor.
Birden fazla aşamada gerçekleştirilen sınavları tamamlamak, sürücü adaylarının 3-4 yılını alabiliyor.
Kişinin Londra'nın her yerinde taksicilik yapabileceğine işaret eden yeşil rozeti alması için, Londra'nın merkezi kabul edilen Charing Cross'un etrafındaki 10 kilometre çapındaki alanda bulunan 26 bin cadde ve sokakta, navigasyon cihazlarına başvurmadan yolunu bulabilmesi şart.
The Knowledge'ı başarıyla tamamlayıp yeşil rozet almaya hak kazanan taksiciler, çalışma saatlerine bağlı olarak yılda 35000 ila 70000 sterlin gelir elde edebiliyor.
3,5 YIL BOYUNCA SINAVA ÇALIŞMIŞ
Yeşil rozetli bir taksi şoförü olan 44 yaşındaki Matt Newton, "Ben The Knowledge için çalışmaktan keyif almıştım ama inanılmaz zordu. Birçok insan pes ediyor" sözleriyle özetledi yaşadığı süreci.
"3,5 yıl boyunca haftanın 7 günü günde 12 saat çalıştım" diyen Newton, taksicilikten önce 20 yıl boyunca ağ analisti olarak çalıştığını da anlattı.
Washington Post'a konuşan Newton, "Öncelikle 'Mavi Kitap'taki 320 rotayı çalışmakla başladım. Her gün bu rotalardan 80'ini kafamda tasarlıyordum, ondan sonra bir scooter'la buralardan geçiyordum. Taksi şoförü olmak için başvuru yapmadan önce hastane rotalarını, tiyatro/sinema rotalarını, futbol rotalarını, trafik ışığı olmayan rotaları öğrendim" diye konuştu.
Newton yazılı sınavı geçtikten sonra asıl "siyah taksici" olma süreci başladı. İlk aşamada her 56 günde bir, ilgili kurumun ofisinde sınava tabi tutuluyordu. Sınavda Newton'a Londra'nın rastgele noktalarından seçilen dört farklı rotayı nasıl oluşturacağı soruluyordu.
Yeterince puan topladıktan sonra, sınavların aralığı önce her 28 günde bire, ardından her 21 günde bire indi.
Newton, "Herhangi bir aşamada başarısız olduğunuz takdirde, bir önceki seviyeye dönmeniz gerekiyor. Üç sene boyunca çalışıp yine de kendinizi en başta bulabilirsiniz. Geçeceğinizin garantisi yok" ifadelerini kullandı.
ALZHEIMER İÇİN UMUT OLDU
Londra'nın taksi şoförlerinin bu üstün becerileri, bilim insanlarına da ilham oldu. Londra Üniversitesi'nden (UCL) bir grup bilim insanının başlattığı bir proje, taksicilerin beyinlerinde Alzheimer hastalığının daha iyi anlaşılabilmesi için ipuçları arıyor.
Günümüzde dünyada 50 milyon Alzheimer hastası olduğu ve bu sayıya her yıl 1 milyon yeni insanın eklendiği tahmin ediliyor.
Taxi Brains (Taksi Beyinleri) adı verilen proje kapsamında, şoförlerden MRI taraması altındayken Londra'nın A noktasından B noktasına nasıl gidebileceklerine dair rotalar oluşturmaları isteniyor.
Projeyi üç doktora öğrencisiyle birlikte yürüten bilişsel nörobilim uzmanı Prof. Hugo Spiers, Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Londra taksicilerinin beyinleri dikkate şayan" derken 2000 yılında yapılmış bir başka araştırmayı hatırlattı.
İrlandalı nörobilimci Eleanor Maguire'ın yürüttüğü bu çalışmada The Knowledge'a hazırlık aşamasında taksi şoförlerinin beyinlerinde yaşanan olumlu değişimler mercek altına alınmıştı.
TAKSİCİLİK YAPTIKÇA BEYİNLERİ BÜYÜYOR
Spiers, "Bir taksicinin meslekte geçirdiği süre arttıkça, beyninde öğrenme ve hafıza konusunda önemli bir rol oynayan hipokampus bölgesi de o kadar büyüyor. Alzheimer hastalarında ise aynı bölgenin küçüldüğünü görüyoruz" dedi ve ekledi:
"Taksi şoförlerinin rotaları planlarken hipokampuslarını nasıl kullandıkları hakkında çok fazla bilgimiz yok. Peki 26 bin cadde ve sokak arasında yollarını bulurken, beyinlerinin diğer bölgelerini nasıl kullanıyorlar? Bazı rotaları daha hızlı çizerken bazıları üzerine daha fazla düşünmelerinin sebebini açıklayabilir miyiz? Bu üzerine daha fazla bilgi sahibi olmamız gereken bir şey."
Spiers'a göre, bu soruların cevapları, bunamayı daha erken teşhis edip hastaların tedavisine daha önce başlamamızı sağlayacak araçların gelişiminde önemli rol oynayabilir. Önümüzdeki yaz aylarında ilk sonuçlarının çıkması beklenen araştırmanın bulguları İngiltere Alzheimer Araştırmaları kurumu ile de paylaşılacak.
BABASINI ALZHEIMER'DAN KAYBETMİŞ
Temmuz-Ekim döneminde araştırmaya katılmak için başvuruda bulunan taksiciler, The Knowledge nedeniyle edindikleri ezber becerilerinin başka işlere de yarayacak olmasından memnun. Araştırma kapsamında 30 taksi şoförünün beyinleri inceleniyor.
Bunlardan biri olan Newton, araştırmaya katılmak için kişisel sebepleri de olduğunu belirtti. Babası 2019 yılında bunama nedeniyle hayatını kaybeden Newton, araştırmaya katılmayı bir görev olarak kabul ettiğini belirterek, "Bu hastalığın bir insan ve ailesi için ne kadar yıkıcı olabileceğini biliyorum. Benden tek istenen birkaç saat ayırmamdı, memnuniyetle destek verdim" diye konuştu.
2016 yılından bu yana taksicilik yapan Newton, yaz aylarında rast geldiği "Yeşil rozetli taksici gönüllüler aranıyor" ilanına başvurarak Taxi Brains projesinin bir parçası oldu. Newton, Londra taksicilerinin çalışma süreleri boyunca beyinlerinin büyümesinin kendisini şaşırtmadığını da belirtti.
ÜCRET 30 STERLİN VE BİR BEYİN FOTOĞRAFI
Testin ayrıntılarını da paylaşan Newton, "MRI'ın içinde yatarken bize Londra'nın anıt mekanlarına ait fotoğraflar ve sokak isimleri gösteriyorlar. Aklımızdan A noktasından B noktasına gidebileceğimiz 120 farklı rotayı geçirmemizi istiyorlar. Bu esnada da beynimizi tarıyorlar" diye konuştu.
Newton ve diğer taksicilerden ayrıca Sea Hero Quest adı verilen bir oyunu oynamaları da istendi. Söz konusu video bilimsel araştırmalarda sık sık kullanılıyor ve beynin karmaşık uzaysal navigasyon becerilerini test etmekte kullanılıyor.
Araştırmacılar, katılımları karşılığında taksicilere 30 sterlin ödeme yapıyor ve bir de beyinlerinin MRI'la çekilmiş bir fotoğrafını hediye ediyor.
"YOL BULMA KONUSUNDA UZMANLAR"
Çalışmanın yürütücülerinden doktora öğrencisi Chris Gahnstrom, "Bugüne kadar birlikte deney yapma keyfini yaşadığım en nazik ve en açık sözlü grup onlar" dedi.
31 yaşındaki Gahnstrom, "Londra'nın taksicileri bu çalışma için ideal katılımcılar çünkü uzaysal navigasyon anlamında onların seviyesinde başka hiçbir meslek grubu yok" diye konuştu ve ekledi:
"Yol bulma konusunda uzmanlar. Hepsi çok büyük miktarda bilgiyi öğrenmek zorunda kaldı ve bu bilgileri her gün sürekli kullanıyorlar. Onları öne çıkaran da bu."
Gahnstrom, Taxi Brains ekibi olarak hipokampusun alt bölgelerini de tespit etmek istediklerini, amaçlarının The Knowledge için çalışırken özellikle etkilenen alanları bulmak olduğunu da sözlerine ekledi.
"En iyi rehberle en güvenli yolculuk için her zaman Londra'nın ünlü siyah taksilerini seçin""LONDRA ARAÇ KULLANMANIN YANINDA BU TEST NE Kİ?"
Taksi şoförü Robert Lordon da Newton'a benzer yollardan geçti. Hatta The Knowledge hazırlık süreci kendisini o kadar çok etkiledi ki bu konuda bir blog yazmaya karar verdi. Lordon'ın yazıları 2018'de "The Knowledge: Train Your Brain Like a Cabbie" (Bilgi:Beyninizi Bir Taksici Gibi Çalıştırın) adıyla kitap oldu.
Lordon, Taxi Brains projesini duyar duymaz kendini katılmak zorunda hissettiğini belirterek, "Ailemde hiç kimsede Alzheimer olmadığı için çok şanslıyım. Ancak bu hastalığın ne kadar korkunç olduğunun da farkındayım ve küçücük bir yardımım bile dokunabilecekse bunu yapmanın önemli olduğunu düşündüm" dedi.
40 yaşındaki taksici "İş çıkış saatinde Londra'nın dar ve dönemeçli sokaklarında araç kullanmanın yanında, The Knowledge'a hazırlanmak çocuk oyuncağı gibiydi" diye konuştu.
Lordon, "Londra'da araç kullanmak son yıllarda çok sayıdaki yol çalışması ve gittikçe kötüleşen trafik nedeniyle git gide stresli bir hal aldı. Dolayısıyla Alzheimer araştırmasına katılmak benim için hem bir zevk hem de bir eğlence oldu" ifadelerini kullandı.
The Washington Post'ta yayımlanan "London cabbies’ brains are being studied for their navigating skills. It could help Alzheimer’s research." başlıklı haberden derlenmiştir.