Son dakika... Uzmanlar o görüntüleri yorumladı... "Deniz kenarından uzaklaşın, bu bir tsunamidir"

İzmir Seferihisar'da meydana gelen 6,6 şiddetindeki deprem sonrasında uzmanlardan uyarılar geldi. Uzmanlar tsunamiye dikkat çekerken deniz kenarında kalmamaları konusunda vatandaşları uyardı.

HURRİYET.COM.TR ÖZEL: PROF. DR. ZİYADİN ÇAKIR: TÜM KÖRFEZ TEHLİKE ALTINDA

Hürriyet Gazetesi Muhabiri Musa Kesler, İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Ziyadin Çakır ile konuştu. Prof. Dr. Çakır, İzmir depremiyle ilgili "Denizin tabanı ani şekilde oturuyor, bundan dolayı tsunami meydana geliyor. Ege Denizi'ndeki fayların hepsi bu şekilde ufak çaplı da olsa tsunami üretebilir. Denize sıfır olan binalar, tsunami tarafından sürüklenen tekneler... Tabi ki bir hasar oluşturur ve can kaybına neden olabilir. Bütün Körfez civarı şu anda tehlike altında." değerlendirmesini yaptı.

Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Fadime Sertçelik;

Ağır hasarlı binalar olabilir 5'in üzerindeki artçı bunları yıkabilir. Binalara girmemelerinde fayda var. Deniz kenarında kalmamalarında fayda var. Küçük çaplı bir tsunami gibi görüntüler görüyorum. Denizden uzaklaşsınlar. 

Prof. Dr. Semir Över;

Deniz açıklarındaki bu deprem hasara sebep olabilecek büyüklükte. Normal fay karakterli olması ihtimali yüksek. Yani çöküntüyle ilişkili bir deprem. Bir fay kırığı söz konusu olabilir. Bu tür faylar ‘eğim atımlı’ faylardır. Bu tür faylarda bir blok diğer bloka göre aşağı inmiştir. Kırılma etkisinin yüzeye etkisi yani tahrip gücü daha fazla olur. Geniş bir bölgede hissedilmesinin temel sebebi de budur.

Deprem uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy;

Bu deprem sürpriz bir deprem değil hatta daha büyükleri de olabilirdi. Orta şiddette bir deprem ama zemin faktörü var. Gevşek zeminlerde sismik büyütme dediğimiz binaların sıkça yıkılabileceğini biliyoruz. Zeminin jeolojik kriterleri çok önemli. Zemin faktörü burada ön plana çıkmış. Yıkılan binalarda zeminsel faktörler de çok önemli. Zemin nedeniyle depremin yapacağı etki çok daha fazla olabilir. Alüvyol zemin üzerindeki yapı stoklarında çok ciddi hasarlar meydana gelebiliyor. Bu yıkılan binalar da sulu zemindeki yapılar ve deprem dalgalarını daha çok hissediyorlar. Görüntülerde verildiği gibi deprem denizde meydana geldiği için bu görüntüler bir tsunamidir.

İlla devasa bir dalga olması gerekmiyor. Tekneleri bile karaya atabilir. Akıntı sistemi çok net biçimde görülüyor. Normalde tsunamide 7 dalga olur. İlk dalgalar daha centilmendir, ardından gelen dalgalar daha şiddetlidir. Eğer bundan sonra denizin içinde 6.5'den büyük bir deprem olursa yine tsunami meydana gelebilir. Ancak bu zayıf bir tsunami ama olmuş. Kıyılarımızda her zaman tsunami tehlikesi var. Bunlar tsunamidir, zayıf da olsa tsunamidir. Bu depremin tabiatına bağlı olarak daha yüksek olabilir. Tsunami illa okyanuslarda olur diye bir inanış yanlıştır. Bunu anlamıyorum. 6.6 büyüklüğündeki bir deprem işte böyle bir tsunami yaratmış durumda. Büyük bir sel felaketi gibi hem gelirken hem dönerken çok büyük hasarlar verilebilir. Vatandaşlarımızın yaptığı hatalar var. Görüntü çekenler var. Gelen dalga daha şiddetli gelirse kaçış zamanı olabilir. Bu gibi tsunami durumlarında karanın içine doğru ve yükseğe doğru gitmek gerekir. Teknede iseniz açık denize gidilmelidir. İnsanlar canhıraş enkazdan yardım edip insanları çıkarmak istiyor. Her gencin AFAD gönüllüsü olması gerek. Böylelikle el birliği ile daha güçlü bir yardım oluşturabiliriz. Enkaz üzerinde bir AFAD görevlisinin herkesi yönlendirmesi gerek. İlk saatler kurtarma çalışmalarında çok önemli.

KTÜ Jeoloji Mühendisliği Prof. Dr. Osman Bektaş;

İzmir’in zemin yapısı ‘gevşek zemin’ olarak tarif edilen bir yapıdır. Çünkü alüvyonlarla oluşmuştur. Bu tür zemin depremi olduğundan daha fazla büyütür. Yani etkisi daha güçlü hissedilir. Yıkımı artırır bu. Ayrıca Amerikan Jeoloji Dairesi’nin verilerine göre deprem 6.6 değil 7 büyüklüğünde… Ayrıca mevcut zeminden dolayı çok daha güçlü hissedildi. Buna ‘zeminin deprem büyütmesi’ diyoruz. Deprem karada olsaydı çok daha tehlikeli olabilirdi. Ama denizdeki fayların da zaten karada uzantıları var. Dolasıyla denizdeki sismik aktivite karadaki faydaları da tehdit ediyor. Bu yüzden artçılar da devam edecektir.

BÖLGEDE BU TİP DEPREMLERİ SÜREKLİ BEKLİYORUZ

Prof Dr. Orhan Tatar; 

Ben depreme İzmir'de yakalandım. Çok şiddetli hissedildi. 25-30 saniye içerisinde panik havası oluştu. 6-7 adet daha artçı meydana geldi. Kıyı hattında şu an için yıkılmış bir bina gözükmüyor. Bu bölgede bu tip depremleri sürekli bekliyoruz. 6.6'dan sonra 5'in üzerine çıkabilecek artçı sarsıntılar meydana gelebilir. Hasarlı binalardan sakınmakta fayda var.

Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Şerif Barış; 

Üzücü bir durum. Deprem Türkiye’nin gerçeği, önlem alınması lazım. Deprem olunca bizleri hatırlıyor ve soruyorsunuz. Türkiye afet ülkesi ve deprem ülkesiyiz. Deprem olduktan sonra değil, deprem olmadan önce hazırlıklar yapmamız lazım. Maalesef Türkiye’nin deprem ülkesi olduğu gerçeğini farklı depremler bizlere hatırlatıyor. 6’dan büyük depremin 1.5 yılda bir olduğunu biliyoruz. Hazırlıklı olmalıyız. İnsanlar panikliyor. İnsanlara neler yapmaları gerektiğini 21 yıldır anlatmaya çalışıyoruz.

Dost acı söyler. Tsunami olmuş olabilir. Ege’de olan depremlerde tsunami olabilir. Faylar aşağı yukarı hareket ediyor. Bu durum gayet normaldir. Önlem almak gerekiyor. Tatbikatlar eğlencelik yapılıyor. Hazırlık için yapılması gerekir.

HAZIRLIKLI OLMAK LAZIM

Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Zafer Akçığ; 

İlk değerlendirmelerde değişir depremin şiddeti 4 farklı hesaplama yöntemi var. Büyüklükte ilk belirleme sonrasında değişmeler söz konusu olabilir. Merkez üstü de değişebilir. Yerleri daha doğru saptanabilir sonrasında. İzmir için bu deprem bir sürpriz değil. 2005'te Pazartesi'nden Cuma'ya kadar deprem olmuştu. Bu da İzmir'i korkutmuştu. 6.6 İzmir için ortalama büyüklükte bir depremdir.

İzmir'i yıkan depremler İzmir fayında oluşmuştur. Normal seyrini artçılar da takip ediyor. En büyüğü 5.6 ya da 5.5 beklenir. Bu faya Batı Anadolu Sistemi diyelim. İzmir ve Manisa 3 defa yıkıldı. En son 1680'de yıkılmış. Tarihsel kayıtlar 20 bin ölüden bahsediliyor.  O günkü teknoloji ile bugünkü aynı değil. Depremler olacak tabii. Hazırlıklı olmak lazım. İzmir en hazırlıklı yerlerden. Altyapısı hakkında İzmir Büyükşehir Belediyesi ve AFAD'da bütün bilgiler var. Binaları yıkan bina ile zemin arasındaki ilişkinin iyi kurulmamasından dolayı. İstediğiniz kadar iyi bina yakın çok zor durumlarda kalırsınız. Tüm sahil kesimi gevşek hareketli. Buna göre planlamak lazım. İzmir Türkiye'deki en şanslı şehirlerden biri. Ellerinde bu bilgiler var çünkü. 

Prof. Dr. Süleyman Pampal;

Sevindirici yanı büyük deprem sıklığı azdır bu fayda. 6.6 ile 7 arasında 10-15 kat fark var. 6.6 yine de ülkemizde yıkıcı etkiye sahiptir. Depremin ivmesi üst merkezden itibaren uzaklaştıkça azalır. Depremin denizde olması bir şanstır, yıkıcı etkisini de azaltır. Derin bir deprem geniş bir alanda hissedilir.

YAKIN BÖLGELERDE DEPREM OLABİLİR Mİ?

Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Levent Gülen;

Vatandaşlarımızın paniğe kapılmaması gerekiyor. Artçılar depremden sonra da olacaktır. Başlangıçta bir hayli sık aralıklarla olacaktır. Zaman içerisinde de sayıları azalacaktır. Haftalarca, aylarca sürebilir. Oldukça düşük. Fay kırılıyor ve zona ilişkin küçük depremler oluyor. Bunlara artçı sarsıntılar diyoruz. Peşpeşe büyük depremlerin olduğu bu bölgede tarihsel olarak görülmemiştir. Çok çok küçük bir olasılıktır.

Burada meydana gelen depremleri oluşturan fayların Kuzey Anadolu Fayı’yla ilişkisi yok. Ege-Batı Anadolu Sistemi’ni oluşturan fay zonu bunlar. Açılmalı tektonik rejime ait faylar. Doğrultu akımlı faylar da var ancak Kuzey Doğu Anadolu Fay Hattı’yla ilgisi yok. Hemen bu büyüklükte bir deprem beklemek pek mantıklı değil. Ege Bölgesi depremleri Kuzey Anadolu Fay zonunun ürettiği depremlerden küçük depremler üretir. Kuzey Anadolu Fay Zonu 7-8 büyüklüğünde oluyor ama Ege’deki depremler 6.5 civarında oluyor.

Prof. Dr. Okan Tüysüz;

Ege Bölgesi, Türkiye'nin en sık deprem üreten bölgelerinden birisi. Bu da deniz içinde olan bir deprem. 1955'te bölgede biraz doğusunda 6.8'lik bir deprem var. Geçmişte deprem olmuşsa genelde gelecekte de aynı büyüklükte deprem olur. Şu anki bilgiler taze. Bunun arkasından 6'ya varan artçılar olacaktır.

Ege bölgesi sık faylardan oluşur. Deniz içinde varlığı bilinen faylar var. Birkaç saat sonra ne tür bir fay tarafından oluştuğu belli olur.

9 Eylül Üniversitesi Deprem Merkezi Müdürü Hasan Özbilir;

Biraz daha Seferihisar taraflarında sıkıntılar olabilir Urla'ya kadar. Deprem tsunami tehlikesi de yaşatmaz diye düşünüyorum. Sisam Adası daha çok zarar görmüş olabilir.