Kea papağanları: 'Yeter artık' diyerek gitmişler!
Güncelleme Tarihi:
Dünyanın en zeki ve yaramaz kuşlarından biri olan Yeni Zelanda'nın Kea'sının nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Öldürülmeleri için başlarına ödül konan ve çaldıkları cüzdanlarla ünlenen papağanları mercek altına aldık
DAĞDA YAŞAYAN TEK PAPAĞAN TÜRÜ
Yeni Zelanda’daki Alp Dağları’nda yaşayan Kea’lar dünyanın dağda yaşayan tek papağan türü olarak kabul ediliyor. The Guardian’da yer alan habere göre, bu kuşun DNA dizilimini ve fosil kayıtlarını analiz eden bilim insanları, bir zamanlar ülkenin diğer bölgelerinde de Kea bulunduğunu keşfettiler. Yani geçmişte Yeni Zelanda’nın pek çok farklı bölgesinde yaşadıkları tahmin edilen Kea papağanlarının bugün yalnızca dağlarda yaşayabilmeleri, iklim krizinin yarattığı tehlikelerle birlikte papağanların nesillerinin tükenmesine yönelik riskleri artırıyor.
Araştırmacılar, dağ papağanlarının çok büyük bir ihtimalle insanlardan kaçmak için dağlara yerleştiğini keşfetti. Kea papağanlarının yaşam tarzlarını değiştirip dağlara yerleşmesi, bugünkü iklim krizinden, habitat kaybından ve artan rekabetten kurtulmasını bu nedenle daha fazla hayatta kalabilme şansını sağlıyor.
Küresel ısınma problemi nedeniyle, aşağılarda yaşayan diğer türler de tıpkı Kea papağanları gibi yüksek bölgelere göç ediyor. Bu nedenle dağlarda bulunan yaşam alanlarında rekabet artıyor. Ancak bilim insanlarına göre, insanlardan kaçarak dağların yüksek bölgelerine yerleşen Kea papağanlarının zekâları ve adapte olma yetenekleri, nesillerinin tükenmesine engel olabilir.
Otago Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, Kea papağanının genom verilerini, ormana adapte olmuş benzer türü olan kākā kuşunun (Yeni Zelanda'nın doğal ormanlarında bulunan Nestoridae ailesinden büyük bir papağan türü) verileriyle karşılaştırdı. Normalde Kea papağanının genlerinde yüksek irtifada yaşadığını gösteren ayırıcı işaretler bulunması gerekirdi ancak çalışma sonucunda iki türün arasında büyük genomik farklılıklar bulunamadı. Kea’nın yüksek irtifa yaşamı ile ilgili "Alp bölgesini kullanan" bir genelci olabileceği sonucuna varıldı.
Tabii araştırma sonuçları, Kea’nın “benzersiz alp papağanı” statüsüne bir darbe gibi düşünülebilir. Ancak araştırmacılar bu durumun aynı zamanda nesli tükenmekte olan bu kuş için kurtarıcı olduğunu, bu durumun Kea’yı habitat kaybı veya artan rekabetten kurtararak daha fazla hayatta kalabilmesini sağlayabileceğine işaret ediyor.
Araştırmanın baş yazarlarından biri olan Doç. Dr. Michael Knapp, “Fizyolojik olarak, Kea'nın daha düşük irtifalarda hayatta kalmasını engelleyecek hiçbir şey yok. O bir genelci. Deniz seviyesinden Alplere kadar hayatta kalabilir” dedi. İşte bu verilerden hareketle Kea papağanlarının, bir zamanlar düşük irtifalarda da dolaştığını ama ormanları tahrip eden insanlardan kaçınmak için dağlara sığındığı tezi ortaya atıldı.
Nesli tükenmekte olan Kea papağanlarının dağlara yerleşebilmesi, iklim krizinden kurtulmalarını da sağlayabilir fakat başka araştırmacılara göre, bir dağ hayvanı olmak, Kea gibi türleri iklim krizine karşı özellikle savunmasız hale de getirebilir. Bu görüşe göre, dünya ısındıkça ve dağ ortamları gittikçe azaldıkça, daha rekabetçi ova türleri içeri girebilir ve özellikle dağ koşullarına uyum sağlayan türler yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalabilir. Örneğin Avrupa‘da yapılan araştırmalar, İtalyan Alpleri‘ndeki buzullar üzerindeki türlerin yüzde 22’ye kadarının buzullar gittikten sonra bölgeden kaybolacağını tespit etmişti.
Öte yandan bazı araştırmacılar Kea'nın özellikle insanlardan kaçınmak için hareket ettiği fikrinin hala spekülatif olduğunu ve gittikçe artan insan yerleşim alanları ile kuşların dağlık bölgeleri benimsemesi arasında herhangi bir nedensel ilişki kurmak için yeterli bilgi olmadığını söylüyor. Yani Kea’ların dağlara yerleşmesinin arkasında insan yerleşimlerinin olduğunu söylemek için henüz erken. Ancak Kea'nın çeşitli habitatlarda fiziksel olarak hayatta kalabildiği göz önüne alındığında, birincil farklılıkların ne olduğunu incelemek mantıklıydı.
ORMANLARA GERİ DÖNEBİLİRLER
Nesli tükenmekte olan Kea papağanlarının, bu şekilde yaşam tarzlarını değiştirip dağlara yerleşmesi, iklim krizinden kurtulmalarını da sağlayabilir. Ancak Molecular Ecology isimli bilimsel dergide yayımlanan bu araştırma, Kea papağanlarının yaşadığı dağ habitatının küresel ısınmayla küçüldüğü durumda ormanlara geri dönebileceğine işaret ediyor.
PASAPORT VE CÜZDAN ÇALIYORLAR
Kea'lar daha önceleri Yeni Zelanda'da yaşayan insanlar ile çatışma halindeydi. Dağ ziyaretçilerinin arabalarında lastik sileceklere saldırma sevgileriyle tanınan bu zeki ve yaramaz papağan türü, yıllar boyunca turistlere de rahat vermedi. İskoç bir turistin pasaportunu çaldığı için gazetelerde boy gösteren Kea’ları da gördük, karavandan 1000 dolar çalan minik hırsızları da…Turist çantalarını karıştıran, cüzdanlarını, pasaportlarını çalan bu yaramaz kuşlar, daha da ileri giderek koyun sürülerine saldırıp onları öldürmekle ün kazandılar.
GAGASINI GETİRENE ÖDÜL VERİLDİ
Koyun saldırıları Yeni Zelanda'daki ilk koyun çiftçilerini o kadar öfkelendirdi ki, hükümet Kea gagalarına bir 'ödül' bile koydu. 1970'e kadar yaklaşık 100 yıl boyunca Kea papağanlarını avlayanları ödüllendirme politikası uygulanmaya devam etti ve Kea’ların nesli tehlikeye girdi.
Hükümetin ödül ödemelerinin analizi yapıldığında, ödül için tahminen 100.000 kadar Kea'nın öldürüldüğünü ortaya koydu. Yeni Zelanda Koruma bakanlığına göre, bugün ulusal olarak Kea’lar tehlikede ve ülkede sadece 3000-7000 Kea papağanının bulunduğu tahmin ediliyor.
Hürriyet.com.trKnapp, “Onları alt bölgelerdeki yerleşim yerlerin tamamen çıkaran şey, insanların yakınında olsalar bile vurulacak olmaları mı?” diye soruyor ve “Bunların hepsi potansiyel faktörler olabilir ama bu bağlantıyı gerçekten kurmak için daha fazla bilgiye ihtiyaç var.” diyor.
DAĞ ADAPTASYONUNA KİŞİLİKLERİ YARDIMCI OLUYOR
Araştırmacılar, Kea'ların dağ ortamlarına adaptasyonunda, kişiliğinin de yardımcı olabileceğini öne sürüyor.. Habitattaki değişiklik, "Kea'nın yüksek merak düzeyi, öğrenme ve problem çözme yeteneklerini içeren benzersiz davranışsal repertuarının evrimini kolaylaştırmış olabilir.
KEA ADI NEREDEN GELİYOR?
Yeni Zelanda’nın yerlisi olan ve sadece Güney Adası'nın dağlık bölgesinde yaşayan Kea’lar, çok zeki ve oyunbazlıkları ile tanınan bu kuş türü. “Dağların palyaçoları” olarak da bilinirler. Uçarken kee-a diye tiz bir sesle öttükleri için bu adı almışlar. Maori dilinde isimleri “kee-ee-aa-aa” ya da bölünmemiş şekilde “keeeeeaaaa” olarak yazılır.
Zeytin yeşili tüylere sahip olan bu büyüleyici papağanın kanat altı bölgesindeki tüyleri kırmızı/turuncu renktedir. Genç olanların açık turuncu göz kapakları vardır ve olgunlaştıkça gri renge bürünürler. Kanat altı bölgesinden sonra bazılarının mavi bazılarının siyahi tonlarında tüyleri sıklaşır.
Dişi Kea’lar erkeklere göre biraz daha küçüktür ve gagaları daha kısadır. İnsanların onların beslenebileceği alanları tahrip etmesi, üreme ve yumurtlama dönemlerinde bölgede artan yırtıcı sürüngenler tarafından öldürülmesi nedeniyle nesli tükenme tehlikesi altında.
