Bulaşık süngerine dikkat! Tuvaletten 200 bin kat daha kirli...
Güncelleme Tarihi:
Norveç'te yapılan bir araştırma, bulaşık süngerinde oluşan bakterilerin, dünya üzerinde yaşayan tüm insanlardan daha fazla olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre bulaşık süngeri kullanım sonrası evinizdeki en kirli eşya haline gelebilir. Peki bu bulaşıklar nasıl yıkanacak? Kullanıcılar nelere dikkat etmeli?
Norveç gıda araştırma enstitüsü Nofima'da araştırmacı olan Trond Møretrø, salmonella ve diğer bakterilerin süngerlerde bulaşık fırçalarına kıyasla daha iyi büyüyüp hayatta kaldığını bunun asıl nedeninin de süngerlerin asla kurumaması olduğunu söyledi. Yani bulaşık süngerleri, bulaşıklarınızı temizlemek için alternatif olarak kullanılan fırçalardan çok daha fazla bakteri barındırıyor.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, yiyeceklerin içinde bulunabilen Salmonella, Kampilobakter gibi bazı bakteri ve mantarların mutfak yüzeylerine, mutfak aletlerine, sünger, kesim tahtası gibi mutfak araç gereçlerine yayılıp buralarda çoğalarak insanlarda hastalığa yol açabileceğini belirtiyor.
Sönmezoğlu, hijyenik bir mutfak için bulaşık bezlerinin ve süngerlerin haftada bir değişmesi gerektiğini söylüyor. Bu süre içinde de mümkün olduğunca kuru tutulmalı ve dezenfekte edilmeli diyor ve ekliyor: "Sadece mutfak tezgahının silinmesi veya sadece sünger ve bezlerin temizliği yeterli olmaz, yiyecek hazırlanan tüm yüzeylerin de dezenfekte edilmesi gerekiyor."
Journal of Applied Microbiology'de online yayınlanan çalışmanın yazarı Møretrø, "Tek bir sünger, dünya üzerindeki insanlardan daha fazla sayıda bakteri barındırabilir ve bunlar insanı hasta edebilir. Pek çok bakteri zararlı olmasa da, Salmonella gibi olanlar süngerlerden ellere, mutfak yüzeylerine ve mutfakta kullanılan diğer aletlere yayılabilir ve insanları hasta edebilir.” dedi. Çünkü süngerler nemlidir ve yemek artıklarını üzerinde biriktirerek bakterilerin hızlı büyümesine yol açar. Yani bir bulaşık süngeri çeşitli bakteri türlerini barındırmak için mükemmel bir ortama sahip.
Araştırmacıların çalışma kapsamında en çok şaşırdığı şey; insanların bulaşık süngerlerini ne sıklıkla temizlediklerinin önemli olmamasıydı.
Møretrø’a göre insanların bulaşık süngerlerini kullanma şekli bakteri üremesi açısından pek önemli değil. Eğer günlük olarak değiştirilmezse süngerlerde bakteri üremesini önlemek imkansız.
Kullanılan süngerler ve fırçalar üzerine yapılan araştırma, aynı araştırma ekibi tarafından geçen yıl yayınlanan ve zararlı bakterilerin süngerlerde fırçalara göre daha iyi hayatta kaldığını bulan laboratuvar temelli bir araştırmaya dayanıyor.
MİKRODALGAYA KOYMAK, ÇAMAŞIR SUYUNA BASMAK ÇÖZÜM MÜ?
Amerika Birleşik Devletleri'nde mutfak süngerlerini mikrodalgaya koymanın veya sıcak su içinde kaynatmanın "bakteri yükünün bir kısmını" azaltabileceği düşünülüyor ancak bu önlemler tek başına yeterli değil. Bunun yerine süngerlerin sık sık değiştirilmesi tavsiye ediliyor.
Sönmezoğlu, 2017 yılında Nature Dergisi'nde yayınlanan başka bir çalışmanın sonuçlarını şu şekilde değerlendiriyor:
“Mutfaklardaki bulaşık süngerlerindeki mikroorganizmaların incelendiğinde bulunan sonuç yeni alınmış, kullanılmamış süngerlerde bakteri yükünün kullanıldıkça arttığını göstermiş. Bu artış süngerlerin hem delikli yapısı hem de su çekme kapasitesi nedeniyle kullanıldıkça içine su ve suyun içerisindeki bakterileri çekebilmesinden kaynaklanıyor.
Çalışmada aralıklı olarak süngerlerin kültürleri yapılıp mikrobiyal yüklerine bakılmış. Bakteri yükünün kullanıldıkça arttığı görülmüş. Ancak bu arada temizleme düzen ve temizleme sıklığına göre de bakteri yükünün değiştiği görülmüş. Çünkü araştırmada kullanılan ve kültürü yapılan süngerlerin bazıları haftada bir temizlenirken bazıları daha sık temizlenmiş. Bazıları mikrodalga fırına konulurken bazılarına da çamaşır suyu dökülmüş.
Ve bu süngerlere bakıldığında; en fazla çamaşır suyunun bakterileri azalttığı gösterilmiş. Mikrodalga dezenfeksiyon yaptığı düşünülse bile, beklenilenin tersine yeteri kadar mikrobiyal yükü azaltmadığı görülmüş. Bu da sünger yapısı nedeniyle açıklanmış. Bulaşık makinasında yıkanmaktan da çok etkilenmiyor.”
Sönmezoğlu, bu çalışmanın, süngerlerin ne kadar dezenfekte edilirse edilsin, en etkili metotlar kullanılsa dahi bakteri yükünün yeni alınmış bir sünger kadar azaltmanın mümkün olmadığını kanıtladığını söylüyor.
Mutfaklar tuvaletlerden daha çok bakteri bulunduruyor. Mutfakta tüm yüzeylere yayılan malzemeler yüzey temizlik bezleri, bulaşık süngerleri gibi malzemelerin içerisinde çok yoğun bakteri olduğu gösterildiği için bu malzemelerin düzenli olarak dezenfekte edilip kuru olarak tutulması ama her şekilde haftada bir değiştirilmesi gerekir.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meral SönmezoğluSÜNGERİNİZ TUVALETİNİZDEN 200 BİN KAT DAHA KİRLİ OLABİLİR
Mikrobiyoloji profesörü Doktor Michael Mosley Dr. Chuck Gerba, mutfak süngeriniz tuvaletinizden 200 bin kat daha kirli olabilir" demişti. Süngerle temas dışkıyla temas kadar riskli diyebilir miyiz? Bu sorumuza Sönmezoğlu şöyle yanıt veriyor:
“Mutfak süngerlerinin ve bezlerinin evdeki en kirli şeyler olduğu gösteren çalışmada bulaşık süngerlerinin ya da bezlerinin yüzde 75'inde coliform bakterisi tespit edilmişti. Gerba'nın araştırmaları ortalama bir tuvalet klozetinde 6.5 santimetre karede 50 bakteri varken, bir süngerde santimetre karede 10 milyon bakteri ve bezlerde de bir milyon bakteri olduğunu ortaya koymuş. Yani mutfak süngeri tuvaletlerden 200 bin kat daha kirli olabilir.”
Coliform bakteriler insan barsağında doğal olarak bulunan bakterilerdir ancak bu bakteriler direnç kazanıp yiyeceklere bulaştıklarında ağır hastalıklara neden olabilir. Bu bakterilerin bulunduğu diğer yerler;• Mutfak lavabosu yüzde 45• Mutfak tezgâhları yüzde 32• Kesme tahtaları yüzde 18Banyoda ise coliform bakterilerinin bulunduğu noktalar:• Yüzde 27 diş fırçası sapları• Yüzde 9 banyodaki kapı, dolap kolları
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meral SönmezoğluGıda güvenliği konusunda Avrupa Birliği destekli bir projenin parçası olan bu çalışmada, bulaşık süngerleri ve bulaşık fırçaları taşıdıkları bakteri yükleri bakımından karşılaştırıldı.
Araştırma kapsamında Portekiz'de yaşayan 20 kişiden mutfak süngeri ve Norveç'te yaşayanlardan 35 fırça ve 14 sünger toplandı.
Araştırma ekibi tarafından 9,966 kişiyle yapılan daha önceki bir ankette, 10 Avrupa ülkesinin çoğunda mutfakları temizlemek için bulaşık süngerlerinin daha yaygın olarak kullanıldığını ve fırçaların yalnızca Norveç ve Danimarka’da bulaşık yıkamak için baskın temizlik malzemesi olduğu ortaya koyuldu.
Portekiz'den gelen 20 süngerden 19'u haftada 5-6 kez ya da daha sık kullanıldı. Norveç'te toplanan bulaşık fırçalarından 32'si de haftada 5-6 kez veya daha fazla kullanıldı. Norveç'te toplanan süngerler ise daha az kullanılmıştı.
Araştırma ekibi tarafından 9,966 kişiyle yapılan daha önceki bir ankette, 10 Avrupa ülkesinin çoğunda mutfakları temizlemek için bulaşık süngerlerinin daha yaygın olarak kullanıldığını ve fırçaların yalnızca Norveç ve Danimarka’da bulaşık yıkamak için baskın temizlik malzemesi olduğu ortaya koyuldu.Portekiz'den gelen 20 süngerden 19'u haftada 5-6 kez ya da daha sık kullanıldı. Norveç'te toplanan bulaşık fırçalarından 32'si de haftada 5-6 kez veya daha fazla kullanıldı. Norveç'te toplanan süngerler ise daha az kullanılmıştı.
İncelenen fırçalarda veya süngerlerde hastalığa neden olan bakteri bulunmadı. Bununla birlikte, kullanılan mutfak fırçalarında genel bakteri seviyeleri süngerlere göre daha düşüktü.
Araştırmacılar, fırçalara ve süngerlere salmonella bakterisi eklediğinde, gece boyunca kurumaya bırakılan fırçalardaki salmonella sayısında önemli miktarda bir azalma kaydetti. Plastik poşette saklanan fırçalarda veya saklama koşullarından bağımsız olarak kullanılan süngerlerde ise herhangi bir azalma olmadı.
Sünger ve fırça kullananlar bunları ne kadar süre kullandıklarını ve onları nasıl temizlediklerini de paylaştılar. Suyla durulama, su ve sabun ile yıkama, bulaşık makinesinde yıkama ya da çamaşır suyuna basma gibi yöntemlerin hiçbiri bakteriler üzerinde somut bir fark yaratmadı.
Çalışmanın sonucunda, bulaşık fırçaları süngerlere göre daha çabuk kuruduğu için fırçaların daha az sayıda bakteriye sahip olduğu kanısına varıldı.
Hürriyet.com.trABD Ulusal Hıfzıssıhha Vakfı’nın 2011 yılında yaptığı bir araştırmada 22 aileden, cep telefonları ve evcil hayvan eşyaları gibi evlerde her gün kullanılan 30 nesneden sürüntü alması istenmiş ve en fazla koliform bakterisinin hangi nesnelerde gizlendiğine bakılmış Alınan numuneler inceledikten sonra, en fazla bakterinin mutfak süngerleri ile bezlerinde bulunduğu ve bunların yüzde 75’inin koliform bakterisi içerdiği sonucuna varılmış.
Møretrø, fırçaların çok hızlı kuruduğu için üzerindeki zararlı bakterilerin öldüğünü, ayrıca süngerlerin aksine potansiyel zararlı bakterilerle doğrudan el temasını engellemek için saplarının olduğunu söyledi ve tüketicileri bir dahaki sefere süngerlerini değiştirmeleri gerektiğinde bulaşık fırçası denemeye teşvik etti.
TÜL PERDE PARÇALARI ÇABUK KURUDUĞU İÇİN DAHA MI SAĞLIKLI?
Sünger ya da fırçaya alternatif olarak hem çabuk kuruduğu hem de güzel köpürdüğü için perde tülü kullananlar da var. Sönmezoğlu, tül gibi içinde çok fazla hava bulundurmayan, çabuk kuruyan malzemelerin mutfakta kullanımının önerildiğine dair herhangi bir çalışma olmadığını söylüyor ve ekliyor: “Tabi ki bir malzeme, üzerinde az nem tutuyor ve çabuk kuruyor, sıcaklığını da çabucak kaybediyorsa ısı ve nem olmadığı durumlarda bakteriler de çoğalamıyor. O nedenle teorik olarak daha güvenli olduğu söylenebilir. Ama tüllerin süngerlerden daha az bakteri içerdiğine dair bir çalışma, gösterilmiş bir sonuç yok.”
Nottingham Üniversitesi'nde araştırmaya dahil olmayan bir mikrobiyoloji profesörü olan Cath Rees ise bulaşıkları yıkamak için bir sünger kullanmaya devam edeceğini söyledi. Ona göre bu konudaki kilit nokta, kullanımlar arasında bulaşık süngerlerini ve bezlerini kurutmanın iyi bir fikir olduğuydu.
Rees, çeşitli ev ortamlarından alınan süngerler veya fırçalar üzerinde herhangi bir hastalığa neden olan bakteri (patojen) kanıtı bulunmadığı için bunun normal ev ortamlarında önemli bir sıkıntı yaratacağını düşünmüyor.
Almanya'daki Furtwangen Üniversitesi'nde benzer araştırmalar yürüten ama bu çalışmaya dahil olmayan mikrobiyolog Markus Egert ise bulaşık makinesinde yıkadığı bulaşıkları temizlemek için zaten sünger yerine fırça kullandığını söyledi. "Fırçalar, hijyenik açıdan bulaşıkları temizlemek için daha iyi bir seçim. Bu daha önce tahmin edilebilirdi ancak bu araştırmanın yazarları bunu bazı deneylerle kanıtlıyor. Ancak yine de bazı insanlar deneyimlerime göre sünger kullanmayı daha çok seviyor." diyen Egert, bulaşık süngeri kullanmayı tercih edenlerin her 2-3 haftada bir yenisini kullanılmasını tavsiye etti.