Ezberleri bozan bir uzman: Günde 8 bardak su içmek zorunda değilsiniz
Güncelleme Tarihi:
Dr. Jennifer Gunter hepimizin hafızalarına kazınan 'günde en az 8 bardak su içme' kuralına meydan okuyor ve bunun sadece tıbbi bir şehir efsanesi olduğunu söylüyor. "Böbrekleriniz size ne kadar su içmeniz gerektiğini söyler, böyle bir bilimsel kural yok" diyerek ezberleri bozan Dr. Jennifer Gunter gerçekten haklı mı? Üç uzmanla konuştuk
Özellikle son yıllarda uzmanlar her gün tüketilmesi gereken su miktarının sağlığımız üzerindeki etkilerini önemle vurguluyor. Bol su içmenin faydaları ve az su içmenin zararlı etkileri, sabah programlarında, gazete haberlerinde, sosyal medyada geniş yer alıyor. Bütün bunlar sonucunda günde en az 8 bardak su içilmesi gerektiği bir kural olarak belleklerimize kazındı.
Bu konuda ezberleri bozan ve sadece susadığımızda su içmemiz gerektiğini söyleyen uzmanlar da yok değil. Onlardan biri de ABD'li bir kadın doğum uzmanı olan Dr. Jennifer Gunter...
GÜNDE SEKİZ BARDAK SU İÇMEMİZE GERÇEKTEN GEREK VAR MI?
Aynı zamanda New York Times’ta köşe yazarı olan Dr. Gunter, sürekli olarak sağlığımızı nasıl iyileştireceğimiz hakkında yeni hikayeler, reklamlar ve sosyal medya paylaşımlarıyla karşı karşıya kaldığımızı ancak bu konuda bize söylenenlerin bir kısmının bilimsel bir dayanağının olmadığını söylüyor.
Dr. Gunter, alanında uzman ve başarılı kişilerin, kendi hikayelerini paylaştığı TEDx konferanslarından birinde bu konuda yaptığı konuşmaya şu sözlerle başlıyor:
“Ben Dr. Jen Gunter. Bilimi seviyorum ve insanların bilimi çarpıtmasından nefret ediyorum. Burada bir sürü yanlış ve çarpıtılmış bilgi var. Instagram, Facebook gönderileri, TikTok, Twitter gibi pek çok kanaldan 7/24 tıbbi efsanelere maruz kalıyoruz.
Ben bir doktorum, jinekoloğum ve kadınlara vücutlarını anlamaları için ihtiyaç duydukları gerçekleri vermeyi kendime misyon edindim. 25 yıllık meslek hayatımda hastalarımla konuşmalarımda, tıpla ilgili yanlış bilgilerin herkes için bir sorun olduğunu öğrendim. Bu efsanelerden biri de günde en az 8 bardak suya ihtiyacımız olduğu…”
Dr. Gunter, bunun en basit ifadeyle "tıbbi bir mit" olduğunu şu sözlerle dile getiriyor:
“Bunu söylemek zorunda olduğum için üzgünüm ama bu bir efsane. Günde sekiz bardak su içmek cildinizi daha parlak yapmayacak, daha aklı başında ve daha enerjik hissetmenizi sağlamayacak. Ancak tuvalete daha sık gitmenizi sağlayacağı kesin… Birçok insan vücutlarının temelinde yatan biyolojiyi anlamıyor. Bununla ilgili birçok yanlış bilgi mevcut ancak gerçek şu ki vücudunuzun nasıl çalıştığını anladığınızda onunla ilgili daha iyi kararlar verebilirsiniz.”
‘TEK BÖBREĞİM VAR VE HİÇBİR DOKTOR BANA NE KADAR NE KADAR SU İÇMEM GEREKTİĞİNİ SÖYLEMEDİ’
Dr. Gunter, on yaşındayken başına gelen bir olayı izleyicilere anlatırken de hem nasıl doktor olmaya karar verdiğini hem de vücudunuzun nasıl çalıştığını bilmenin önemini vurguluyor:
“1977 baharının ilk güzel hafta sonuydu. Dışarı çıkmak için can attığınız güneşli günlerden biriydi. Ağabeyimin kaykayıyla sokaktan aşağı inerken oyalanıyordum ve birdenbire sırt üstü, betonun üzerine düştüm. Korkunç bir acı içindeydim ve içim yanıyormuş gibi hissediyordum.
Ertesi gün, kendimi iyi hissetmediğim için bir çocuk doktoruna gittik. Beni gören doktor bizi acil servise gönderdi. Bana anjiyogram denen bir şey çektiler. Sonrasında doktorun röntgen ekranını işaret ettiğini ve ne gördüğünü açıkladığını hatırlıyorum. Kaykaydan düştüğümde dalağımı parçalamışım. Böbreğim sıvı ile doluydu ve bir çocuk üroloğuna görünmem gerekiyordu. Beni muayene odasında yanına oturttu ve anneme ne yapılması gerektiğini açıklamaya başladı. Sonra da bana dönüp 'Bu senin vücudun. Onun nasıl çalıştığını bilmelisin' dedi. Bana bir çizim ile böbreklerin nasıl çalıştığını ve neyin yanlış olduğunu düşündüğünü, yaptırmam gereken testleri ve olmam gereken ameliyatı anlattı. O doktor, bedenimi bana açıklamak için zaman ayırarak korkmama yardımcı oldu. Ve bu deneyimim doktor olmaya karar vermemi sağladı. Bilimi seviyordum ve o doktorun o gün bana yaptığını ben de hastalarıma verebilmek istiyordum.
Sonunda sol böbreğimi aldırmak için ameliyat oldum ve hayatımın çoğunu sadece bir böbrekle yaşadım. Böbrekler, vücudumuzun su dengesini düzenlemekten büyük ölçüde sorumlu olan organımız ama beni takip eden doktorlarımdan hiçbiri bana ne kadar su içtiğime ilişkin endişelenmem gerektiğini söylemedi."
23 yaşında tıp fakültesinden mezun olan yani hayatının yarısından fazlasında doktorluk yapan Gunter, insanların sağlıkları hakkında yanlış bilgilere sahip olduğunu ve yanılgıların çoğunun internetle başladığının altını çiziyor.
'Dr. Google'dan tonla tavsiye ile gelen hastalarına gözlerini deviren doktorlardan olmadığını da söyleyen Gunter, bunun ona hastasının öğrenmek istediğini gösterdiğini, ortalıkta çok fazla yanlış tavsiye dolandığını ve bunların birçoğunun kulağa bilimselmişçesine mantıklı geldiğini söylüyor. Tıpkı günde sekiz bardak su içmek gibi…
NE KADAR SUYA İHTİYACINIZ OLDUĞUNA BÖBREKLERİNİZ KARAR VERİR
Dr. Jen Gunter, onu gerçekten rahatsız eden efsanelerden birinin de günde sekiz bardak su içmek gerektiği düşüncesi olduğunu söylüyor.
“Dürüst olmak gerekirse bu efsanenin bu kadar kökleşmiş olması şaşırtıcı. Televizyonda karşınıza çıkıyor, makalelerde de görüyorsunuz ama daha önce de söylediğim gibi saçmalık bu. Genellikle vücudunuz su içmeniz gerektiğinde bunu size söyler çünkü bunun için müthiş ve az değer biçilmiş bir şeye sahipsiniz: Böbreklerinize…” diyen Dr. Gunter böbreklerin çalışma sistemini şöyle açıklıyor:
“Çok fazla terlediğinizde kanınızdaki suyu kaybedersiniz. Böbrekleriniz kan hacminizin yavaş yavaş düştüğünü ve kanınızdaki tuz miktarının yavaş yavaş azaldığını bilir. Bunu daha fazla su çekip kana göndererek telafi etmeye çalışır, bu da idrarınızın koyulaşmasına yol açar. Böbrekler kandan yeterince su absorbe edilemeyeceğini hissettiğinde size 'Su iç' sinyali gönderir, yani susuzluk hissedersiniz. Elinizin altında bir sıvı yoksa, susuzluğunuz gittikçe kuvvetlenir. Gerçekten dehidratasyon yaşayan bir insan 'Suya ihtiyacım var mı?' diye düşünmez, su içebilmek için ne gerekiyorsa yapar. En temel güdülerimizden biri olan susuzluk , temiz suyun günümüzdeki gibi kolaylıkla bulunamadığı dönemlerden bu yana evrimleşmiştir. Yani böbrek taşınız yoksa, çok yaşlı değilseniz ya da doktorunuz tam tersini söylemediyse sürekli olarak ne kadar su içtiğinizi takip etmek zorunda değilsiniz.”
BÖBREKLERİN İŞLEVİ NEDİR?Böbrekler karnımızın arkasında, göğüs kafesimizin hemen altında, omurgamızın her iki tarafında, sırta yakın bir şekilde bulunan fasulyeye benzeyen organımızdır. Sıklıkla bir süzgeç veya atık temizleme sistemi olarak bilinirler ancak bu tanımlar böbrekler için yeterli değildir. Vücudunuz, her şeyin yani sıvıların ve kimyasalların hassas bir dengede olması gereken bir ortam. Bu denge için böbrekler yükün çoğunu üstleniyor. Vücudunuzdaki kan, her gün böbreklerden geçer. Yedikleriniz, içtikleriniz bulunduğunuz ortamdaki sıcaklık, ne kadar egzersiz yaptığınız gibi durumlar vücudunuzda gerçekleşen tüm olayları etkiler. Böbreklerimizin en önemli görevlerinden biri ağız yoluyla aldığımız gıdaların sindirilmesi sonucunda oluşan bazı zararlı ve atık maddeleri idrar yoluyla süzerek dışarı atmaktır.İhtiyaç duyulmayan maddeler böbrekten çıkarak onları idrar şeklinde dışarıya attığımız idrar torbasına gider.
PEKİ BU EFSANENİN ARKASINDA NE VAR?
Dr. Jen Gunter, bu efsanenin arkasında birkaç olası açıklama olduğuna da dikkat çekiyor. Ona göre bunlardan ilki 1945 yılında vücudun günde yaklaşık 2,5 litre su kullandığını öne süren bir makale. İkincisi ise iki beslenme uzmanının 1974'te kaleme aldığı, vücudun düzgün çalışması için günde 6 ila 8 bardak su içilmesini öneren bir makale.
Gunter, bu uzmanların doğrudan günde 6-8 bardak su içmemizi tavsiye etmediğini, vücudun çalışması için ihtiyaç duyduğu su miktarının bu kadar olduğunu söylediklerini belirtiyor.
"O su, sadece su olmak zorunda değil… Tükettiğimiz her şeyde su var. Emzirilen bir bebeği düşünün. İçtikleri tek şey süt ve vücutları suyu sütten alıyor, böylece bebek asla susuz kalmıyor. Aynı şekilde katı yiyecekler yemeye başladığımızda vücudumuz tükettiğimiz her şeyden su çekmeye devam eder” diyen Gunter su tüketimimizin değil yediğimiz elmanın da, içtiğimiz kahvenin de, yediminiz ekmeğin de içindeki suyun sayılması gerektiğini düşünüyor:
“Eğer bütün sabah kahve içtiyseniz ve kendinizi iyi hissetmiyorsanız (belki biraz başınız ağrıyor ya da biraz gerginsiniz) bunun nedeni susuz kalmanız olmayabilir. Belki kahveyi biraz fazla kaçırmışsınızdır ya da aç karnına içmişsinizdir. Yani susuzluk hakkındaki içsel sezilerinizi dinlediğiniz sürece o sekiz bardağı saymanıza hiç gerek yok.”
Gunter, "Günde altı bardak ya da sekiz bardak su içmeyi seviyorsanız ve doktorunuz buna karşı bir tavsiyede bulunmadıysa, bu muhtemelen sorun değil! Vücudumuza ne alacağımızla ilgili seçimler yaparız ve bu da o seçimlerden biridir” sözleri ile su tüketimi miktarı ile ilgili tıbbi bir zorunluluk olmadığını savunuyor. İnsanlık tarihinin geneli düşünüldüğünde, temiz ve bol içme suyuna erişimin nispeten yeni bir olgu olduğunu bugün bile dünyanın birçok yerinde temiz içme suyuna erişmenin, mutfağınıza girip bir bardak doldurmak kadar kolay olmadığını söyleyen Gunter, atalarımızın yanlarında dev su şişeleri taşımış olmalarının pek olası görünmediğini sözlerine ekliyor.
Tüm bunlar Dr. Gunter’ın inandığı ve savunduğu doğrular ancak her uzman onunla aynı fikirde değil.
-- Günde minimum 6-8 bardak su içmek zorunda mıyız?
-- İçmezsek ne olur?
-- Yediğimiz içtiğimiz besinlerin içindeki su da sayılıyor mu?
Aklımızı kurcalayan bu soruları konunun uzmanlarına sorduk ve hurriyet.com.tr okurlarına özel cevaplar aldık.
PROF. DR. MURAT BAŞ: '8 BARDAK SU TAVSİYESİ BİLİME DAYALI BİR SIVI ÖNERİSİ OLARAK LANSE EDİLİYOR'
Bir gün içinde ne kadar suya ihtiyacınız olduğu pek çok şeye bağlıdır ve kişiden kişiye değişir.
-- Sıcak, nemli veya kuru alanlarda daha fazla suya ihtiyaç duyulur.
-- Dağlarda veya yüksek rakımda yaşayanların daha fazla suya ihtiyacı vardır.
-- Çok fazla kahve ve diğer kafeinli içecekler içenler ekstra idrara çıkma yoluyla daha fazla su kaybeder.
-- Tuzlu, baharatlı veya şekerli yiyecekler tüketenlerin daha fazla su içmesi gerekir.
-- Sıcak aylarda terleme nedeniyle soğuk aylara göre daha fazla suya ihtiyacı doğar.
-- Egzersiz yapan veya yoğun bir aktivite yapanlar su kaybını kapatmak için daha fazla su içmeliler.
-- Hamileler ya da emzirenlerin susuz kalmaması için fazladan su içmesi gerekir.
Yetişkin kadınlar için günde 2,7 litre ve erkekler için günde 3,7 litre tüketilmesi önerilir. Bu miktara sıvılar, çay ve meyve suyu gibi içecekler ve yiyecekler dahildir. Bu miktarın ortalama 1,5 litresinin sudan gelmesi tavsiye edilir.
Günde 8 bardak su tüketimi ortalama bir değerdir. Bu kişilerin gün içerisindeki diğer sıvı alımları ve yukarıda bahsettiğim nedenlere bağlı olarak değişir.
Günde 8 bardak su genellikle bilime dayalı bir sıvı önerisi olarak lanse edilse de, aslında bu iddiayı destekleyecek çok az kanıt var. Su ihtiyaçları oldukça bireyseldir ve sıvıları sudan, diğer içeceklerden ve yiyeceklerden ve ayrıca besinlerin vücuttaki metabolizmasından alabilirsiniz. İdrar rengini takip ederek yeterli su ve sıvı alıp almadığınızı kontrol edebilirsiniz.
Sağlıklı bir insanda idrar, yeterli su içip içilmediğinin iyi bir göstergesidir. Soluk sarı idrar iyi bir hedeftir. Daha koyu idrar, daha fazla suya ihtiyacınız olduğu anlamına gelir. Renksiz idrar, aşırı su içtiğiniz anlamına gelir.
Sağlıklı bir insanda idrar, yeterli su içip içilmediğinin iyi bir göstergesidir. Soluk sarı idrar iyi bir hedeftir. Daha koyu idrar, daha fazla suya ihtiyacınız olduğu anlamına gelir. Renksiz idrar, aşırı su içtiğiniz anlamına gelir.
İDRAR RENGİ YETERLİ SU İÇİP İÇMEDİĞİNİZİ SÖYLERÜROLOJİ UZMANI DR. HAKAN ÇAKIR: 'GÜNLÜK TÜKETİLMESİ GEREKEN SU MİKTARI TARTIŞMALIDIR'
Canlılar için vazgeçilmez bir hayat kaynağı olan su pek çok metabolik role sahiptir. Sağlıklı bir kişinin günlük alması gereken su miktarının ne olduğu ise tartışmalıdır. Kişinin yaşı, cinsiyeti, havanın sıcaklığı, yapılan iş, terleme düzeyi gibi pek çok değişken su ihtiyacımızı ne kadar olacağını etkiler.
Planlı bol su içmek veya susadığımızda su içmek arasında karar verirken kişinin hangi sıvı açığında susuzluk hissini yaşadığı da değişken olduğu için yorum yapılması zordur. Ancak vücutta sıvı kaybı fazla olduğunda veya fazla sıvı birikiminde kalp damar sistemini zorlayabileceğinden kilomuzu artıracak kadar su içmek veya vücut ağırlığının yüzde 2’si kadar sıvı kaybını yaşamamak tavsiye edilebilir.
Ayrıca bir başka önemli sağlık problemi olan böbrek taşı riskini azaltmak için de günlük çıkartılan idrar hacminin 2-2.5 litre düzeyinde olmasını sağlayacak düzeyde su içilmesini öneriyoruz.
Oruç iç doktordurÜROLOJİ UZMANI OP. DR. SELÇUK SARIKAYA: 'SIVI TÜKETİMİ SADECE SU TÜKETİMİNDEN İBARET DEĞİLDİR'
Vücudun günlük sıvı ihtiyacı 1,5 ile 2,5 litre arasında olmalı. Genel olarak 35 mililitre x vücut ağırlığı (kilogram) olarak hesaplanır.. Örneğin 60 kilo olan bir kişi 2,1 litre su tüketmelidir. (35 x 60 = 2100) Bu miktar vücutta biriken zararlı toksinlerin uzaklaştırılması ve metabolik denge açısından oldukça önemlidir. Az sıvı tüketiminin olumsuz etkilerinin yanı sıra gereğinden fazla sıvı tüketimi de elektrolit dengesini bozarak hücrelere zarar verebilmektedir.
Sıvı tüketimi sadece su tüketiminden ibaret olmamakla birlikte günlük yaşamda tükettiğimiz gıdalar ve sıvılar vücudun ihtiyacını karşılayabilir. Sıvı ihtiyacını günlük 6-8 bardak su tüketimi olarak kısıtlamak yerine vücudumuzun ihtiyacının farkında olmak oldukça önemlidir. Dehidratasyon olarak da ifade edilen az sıvı alımından korunmak, vücudumuzun ihtiyacının farkında olmak ve ihtiyacımızın gerisinde kalmamakla doğrudan ilişkilidir.
