Biden ziyareti: 2 ayrılık 2 mutabakat

Hürriyet’in diplomatik kaynaklardan derlediği bilgilere göre, Biden’ın ziyaretinde ortaya çıkan durum şöyle:

BAŞİKA ÇOKULUSLU KAMP

Ankara ve Washington Türkiye ile Irak arasındaki Başika Kampı sorununun çözümü için ‘Başika’da Türk askeri varlığının, Türkiye’nin bireysel varlığı değil uluslararası koalisyonun bir parçası olarak bulunması’ formülünde anlaştı. Kampta ABD askeri olup olmayacağı henüz netleşmedi. Ancak Başika’da Bağdat yönetiminin askeri temsili söz konusu olabilir.

ŞİİLER OLMAYACAK

ABD yönetimi, Türkiye’nin İran’ın Bağdat üzerindeki etkisine dair kaygılarını dikkate aldı, Ankara’nın “Diyala’dan sonra Musul’un demografik yapısı değiştirilmek isteniyor, buna izin vermeyelim” çağrısını da olumlu yanıtladı. Bu çerçevede, bu yıl içinde olması muhtemel büyük Musul operasyonu TSK’nın aktif katılımıyla planlanacak. Musul operasyonunda Şii milisler yer almayacak ve ABD yönetimi Irak’ta Şii milislere destek vermeyecek. Musul operasyonu yeterince büyük bir askeri güç oluştuğunda yapılacak ve öncesinde terör örgütü IŞİD’in Musul’a birlik ve askeri kaynak taşımasını önlemek üzere Rakka üzerindeki baskı artırılacak.

PYD OLMAZSA MASAYI BOZABİLİR

Türk tarafı Joe Biden’a “PYD’nin masada yer alması uzun vadede PYD’nin kontrol ettiği topraklardaki meşruiyetini artırır” tespitini iletti. Biden ve ekibi bu tespite katılmakla birlikte, PYD’nin Cenevre müzakerelerine resmi katılımına Suriye muhalefetinin de karşı çıktığına dikkat çekti. ABD, PYD’nin resmi katılımı olmamakla birlikte, BM Temsilcisi’nin müzakerelerin uygun bir döneminde PYD ile danışmalarda bulunması gereğine dikkat çekiyor. Gerekçe ise Suriye’nin bugünkü gerçekliği, PYD’nin siyasi ve askeri varlığı ve Rusya’nın da katkısıyla müzakerelerin PYD tarafından bozulması riski.

MARE-CERABLUS’A ENGEL

Türkiye sınırının muhalefetle birlikte IŞİD’den temizlenmesi konusunda Türkiye ve ABD tam mutabakata vardı. Taraflar ayrıca Mare-Cerablus arasının temizlenmesinin ardından bölgeye Suriyeli Arapların yerleşmesi ve PYD’nin o bölgeye girmeyeceği konusunda görüş birliğini teyit etti. Bu hedefe ulaşılması için daha fazla Suriye muhalefetine mensup insan gücüne ihtiyaç var. Buna karşın, Rusların özellikle Halep ve İdlib’e dönük operasyonları Suriyeli güçlerin Mare-Cerablus hattına odaklanmalarını engelliyor.

SINIR KAPATMA ÇALIŞMASI

Türkiye ve ABD, Mare-Cerablus hattındaki 100 km’lik sınırı kapatma konusunda işbirliğini artırıyor. İki ülke askerleri, ABD’nin İç Güvenlik Bakanlığı ile Türkiye’den İçişleri Bakanlığı ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü süreci başlattı. Hedef Suriye’den Türkiye’ye ve Türkiye’den Suriye’ye geçişlerin önlenmesi. 3 ayaklı bir çalışma sürüyor: Fiziki kapama, teknolojik yollarla izleme ve personelin eğitimi.

PKK’DA 1 ADET ABD SİLAHI ÇIKTI

Görüşmelerde Türk yetkililer ABD’nin PYD’ye verdiği silah ve mühimmatın Silopi ve Nusaybin’den girerek PKK’ya ulaştığından yakındı. ABD tarafı, PYD’ye ne silah ne mühimmat sağladıklarına dikkat çekerek somut kanıt istedi. Türkiye, 3 ay kadar önce PKK’lılarda ele geçirilen ABD ordusuna ait bir silahı bildirdi. ABD yetkilileri seri numarasından silahı araştırdı ve Irak ordusuna bırakılan silahlardan biri olduğunu tespit etti. Silahın IŞİD’in eline geçmiş olabileceği, PKK’nın da ya çatışmalardan sonra ya da pazardan bu silahı almış olabileceği savunuldu.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

ABD tarafı, Biden’ın görüşmeleri ‘medya ile yuvarlak masa’ toplantısı şeklinde yapmadı. Görüştüğü isimleri, ‘engellerle karşılaşan’, ‘bildiklerini haberleştiremeyen ve söyleyemeyen’, ‘düşüncelerini ifade edemeyen’, ‘Hükümetin onaylamadığı görüşleri ifade eden’ ve ‘işlerinden olan’ kişilerden seçti. Görüşmelerde basın ve ifade özgürlüğü konusundaki baskıları dinlemek isteyen Joe Biden, bu konuda kendi görüşlerini de Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a iletti. Biden, bu değerlerin sadece ABD’nin değil Türkiye’nin ve tüm insanlığın değerleri olduğu görüşünü dile getirdi. Bir diplomatik yetkili, “Neden diğer gazetelerden kimse yoktu” sorusuna, “Okuyup gördüklerimizden o kesimin ifade özgürlüğü konusunda bir sıkıntısı olmadığını anlıyoruz” yanıtını verdi.

ÇÖZÜM MASASI ZOR

Biden, çatışmalar uzadıkça bunun daha fazla çatışma yaratacağı, özellikle kent merkezlerindeki çatışma durumunun sivil ölümlerini beraberinde getireceği uyarısında bulundu. Ancak Türk tarafı, Amerikan heyetine bu aşamada müzakere masasının yeniden kurulması şansının çok az olduğu sinyalini verdi.

RUSYA’NIN SİNİRİ GEÇMEDİ

Türkiye, Rusya’nın tavrı nedeniyle Suriye’deki IŞİD varlığı ile mücadelede hava operasyonlarında etkin olamadığına dikkat çekti. ABD ise Rusya’nın kaybettiği pilot ve uçak nedeniyle öfkesinin ve utancının geçmediğine dikkat çekerek, Türkiye’nin uçmama durumunu sürdürmesini istedi. IŞİD ile mücadelede güvenli operasyonlar isteyen ABD, Türkiye’nin pilot ya da uçak kaybı pahasına uçmasını istemiyor. Diplomatik kaynaklar, Rusya’nın bir Türk uçağını düşürmesinin NATO-Rusya gerginliğine neden olacağına dikkat çekiyor ve “Türkiye’nin uçmaması, top atışlarıyla destek vermesi daha normal” görüşünü savunuyor.