'Bekâra kiralık ev yok' diyen ev sahibine ceza! Böyle bir durumla karşılaşanlar hangi adımları izlemeli? 'Bu iddianın kanıtlanması en zor kısım olarak görülüyor ama...'
Güncelleme Tarihi:
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), bekâr bir vatandaşa ev kiralamak istemeyen bir ev sahibine, ‘ayrımcılık yasağını’ ihlal ettiği gerekçesiyle 5.958 lira idari para cezası verdi. Peki bekâra ev kiralamamak ne kadar yaygın bir davranış? Böyle bir durumla karşılaşanlar hangi adımları izlemeli? Bunun gibi pek çok soruya İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa ve Gayrimenkul Hukukçusu Ümit Yasin Kısa ile cevap aradık.
Bir ev kiralamak için emlak sitelerine giriş yapan ya da mülk sahipleriyle görüşenler, bazı koşullarla karşı karşıya kalabiliyor.
Örneğin ev sahipleri, kiraya verecekleri evi bekâra ya da öğrencilere vermek istemediklerini açık bir şekilde belli ediyor. Hatta bu durum emlakçılar tarafından da dillendirilebiliyor.
Geçtiğimiz günlerde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, bekâra ev kiralamak istemeyen bir ev sahibine, ‘ayrımcılık yasağını’ ihlal ettiği gerekçesiyle 5.958 lira idari para cezası verdi.
TİHEK'in kararında herkesin kanunlar önünde eşit olduğu ve Anayasa'nın 10'uncu maddesinde, “Herkes; dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” hükmünün yer aldığı anlatıldı.
TİHEK, ayrımcılığın önlenmesi ve bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek amacıyla 30 Haziran 2013 tarihli ve 6701 sayılı 'Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu' ile ismi değiştirilerek yeniden kurulan insan hakları kurumu... Kurum, kendisine yapılan başvurular neticesinde hakları ihlal edilen, ayrımcılığa uğrayan kişilerin haklarını korumak için faaliyet gösteriyor.
‘BU DAVRANIŞ KİŞİYE, BİNAYA VE İLÇEYE GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR’
Bunun Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'nun verdiği ilk karar olmadığını söyleyen İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa, “Daha önce de buna benzer iki ya da üç karar alındı. Ancak çok fazla gündemde yer almadı. İşin ucunda para cezası olması bu davranışı git gide daha da azaltacaktır” dedi.
“Bekâra, yalnız yaşayacak kişiye veya öğrenciye ev vermek istemeyen ev sahibi sayısı biraz fazla” diyen Aşa, “Çünkü evi kiralayan kişi, 'Tek başıma kalacağım' diyor ama bir ay sonra eve akraba ya da arkadaşlarını çağırıp 10 kişi yaşıyor. Ya da daha farklı sorunlar oluşuyor. Ev sahipleri de haliyle bunu istemiyor. Aslında bunu biraz psikolojik ya da toplumsal bir tepki olarak da yorumlayabilirim. Bir de bu durum kişiye, binaya ve ilçe göre değişiklik gösteriyor. Bazı semt ya da ilçelerde böyle şeyler yaşanmıyor” ifadelerini kullandı.
‘“SEN BEKARSIN, BU NEDENLE EVİ SANA KİRALAMAM” DENDİĞİNDE SUÇ BAŞLIYOR’
Ev sahiplerinin başta kriter koymasının kısmen de olsa doğru olduğunu söyleyen Nizamettin Aşa, “Örneğin, bazı binalar aynı aile üyelerinin oturduğu apartmandan oluşuyor ya da her katta farklı aileler yaşıyor. Böyle bir binada mülk sahibi, en başta 'aileye uygun kiralık ev' gibi bir kriter koyabilir. Bu da anlayışla karşılanabilir. Ancak mülk sahibi evi kiralamak isteyene bekâr, dul, öğrenci vs. gibi vasıflardan dolayı 'Ben sana bu evi kiralamam' dediği andan itibaren suç işlemiş oluyor” dedi.
EMLAKÇILAR DA CEZA ALABİLİR Mİ?
Emlakçıların tutumunun nasıl olması gerektiğine de değinen Nizamettin Aşa, “Ev sahibinin bazı kriterleri varsa emlakçılar buna uymalı ve karşı tarafa iletmeli” dedi ve ekledi:
“Sonuç olarak emlakçı her iki tarafın da hakkını koruyan kişidir. Bu işin danışmanı ve ikna edicisidir. Bunları emlakçılara verdiğimiz eğitimde de söylüyoruz. Emlakçılar bu durumu ‘genel anlamda’ bir kriter olarak kullanabilir ama şahsa indirgediği andan itibaren suça ortak olur. Daha önce bu konudan hem emlakçı hem de ev sahibine ceza verildi. Böyle bir karar alındı. Bu ince çizgiye çok dikkat edilmeli…”
BU KONUYLA İLGİLİ BORÇLAR KANUNU’NDA BİR MADDE YER ALIYOR MU?
Gayrimenkul Hukukçusu Ümit Yasin Kısa, “Borçlar Kanunu'nda buna dair spesifik bir hüküm bulunmuyor. Bu kanun genel nitelikte bir kanun olup sözleşme kaynaklı ilişkileri düzenliyor” dedi.
Kısa, “Kanun koyucu ayrımcılık yasağı gibi haller için Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu gibi diğer kanunlarla düzenleme yapıyor. Bunun yanında Borçlar Kanunu ve Medeni Kanun’da kişilerin haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken iyi niyet çerçevesinde ve karşısındakine saygı içerisinde hareket etmesini emrediyor" ifadelerini kullandı.
ÇEŞİTLİ NEDENLERLE KENDİSİNE EV KİRALANMAYAN KİŞİ, TİHEK’E NASIL BAŞVURUDA BULUNACAK?
Bu sorumuza Ümit Yasin Kısa, “TİHEK’e başvuru için bulunulan ilin valiliği veya ilçenin kaymakamlığı aracılığı ile başvuru yapılabiliyor. Bunun yanında daha kolay bir yöntem olarak e-Devlet üzerinden de başvuru imkânı bulunuyor” cevabını verdi.
EV SAHİBİNİN BU TUTUMUNU EVİ KİRALAYAN KİŞİ NASIL İSPATLAYACAK?
“Böyle bir iddianın kanıtlanması en zor kısım olarak görülüyor” diyen Ümit Yasin Kısa, “Örnek olarak ilan metni, karşılıklı yazışmalar gibi yazılı metinler delillendirme için önemli. Salt sözlü beyanların ispatlanması zor olacağı için olumlu sonuç almak da bir o kadar zor olacaktır” dedi. Kısa, şöyle devam etti:
“Bunun yanında Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun 21’inci maddesi uyarınca, 'Münhasıran ayrımcılık yasağının ihlali iddiasıyla kuruma yapılan başvurularda, başvuranın iddiasının gerçekliğine ilişkin kuvvetli emarelerin ve karine oluşturan olguların varlığını ortaya koyması hâlinde, karşı tarafın ayrımcılık yasağını ve eşit muamele ilkesini ihlal etmediğini ispat etmesi gerekir' deniyor. Buna göre, yapılan başvuru konusunda kuvvetli emareler varsa ve ayrımcılık yapıldığına ilişkin ön değerlendirme yapılabiliyorsa, karşı taraf ayrımcılık yapmadığını ispat etmelidir. Bu halde ispat yükü yer değiştirmiş olmaktadır.”
EV SAHİPLERİ ÇIKAN KARARA İTİRAZ EDEBİLİRLER Mİ?
Son olayda ev sahibine 6.000 liraya yakın para cezası kesildi. Mülk sahibinin buna itiraz etme hakkı var mı?
Ümit Yasin Kısa, “TİHEK’in kararlarına karşı itiraz yolu için Kabahatler Kanunu’na atıf yapılmıştır. Dolayısıyla itiraz için yetkili yer Sulh Ceza Hakimliği olacaktır. Hakkında ceza verilen kişi bu nedenle yetkili Sulh Ceza Hakimliği’ne başvuru yaparak cezanın iptalini talep edebilir” dedi.
‘EV SAHİPLERİ DAVA GEÇMİŞİ, SABIKA KAYDI VE MAAŞ BORDROSU GİBİ BELGELER İSTEYEMEZ’
Son yıllarda bazı mülk sahipleri evini kiralayacak kişiden dava geçmişi, sabıka kaydı ve maaş bordrosu gibi belgeler istiyor. Ev sahiplerinin böyle bir hakkı var mı?
Bu sorumuza Ümit Yasin Kısa, “TİHEK kanunu ve KVKK uyarınca bir kişinin, yetkili olduğu durumlar haricinde, bu gibi bilgileri isteme hakkı bulunmuyor. Bu nedenle bu gibi belgelerin istenmesi kanuna aykırıdır” cevabını verdi.
Fotoğraflar: iStock