Anne babaların eli ayağı| Ana kucağına da mı güvenemeyeceğiz?

2019 yılında ABD’li bir oyuncak firması, 32 çocuğun ölümüne sebep olduğu iddiaları sonrası ana kucaklarını piyasadan çekmişti.

ABD Tüketici Ürün Güvenliği Kurumu ile birlikte alınan kararla ilgili marka "Ürünümüzün güvenilirliğinin arkasında duruyoruz. Ancak bahsi geçen ana kucağı ürünümüzün kullanım ve güvenlik şartları dikkate alınmadan kullanıldığı bazı durumlarda çocuk ölümleri yaşandığı yönündeki bildirimler sonrası bu ürünü Tüketici Ürün Güvenliği Kurumu ortaklığı ile gönüllü olarak piyasadan toplama kararı aldık" açıklaması yapmıştı. Açıklamada, bebeklerin çoğunun sırtüstü veya yüzüstü düşerek öldüğü belirtilmişti.

Firma, geçmişte, anne-babalara “Bebekler sağa sola dönecek kadar hareketlendiğinde şikayetlere sebep olan modeldeki ana kucağı ürünlerinin kullanılmaması" uyarısında bulunmuştu. 

Firma ve Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu, 2009'dan bu yana bildirilen en az 13 ölümden sonra, bebeklerin ana kucağında uykuya dalmalarına izin vermemeleri konusunda ebeveynleri uyarıyor.

'ANA KUCAĞI UYUMAK İÇİN UYGUN DEĞİL'

Des Moines'deki Blank Çocuk Hastanesi ile Yaralanma Önleme Projesi Koordinatörü Janna Day bebeğin bakımını saylayan kişilerin gözetimi altında bu tür ürünlerin kullanılabileceğini, çocuk ana kucağında uygun şekilde emniyete alındığında güvenli bir şekilde kullanılabileceğini söylüyor. Day, "Ana kucakları daha çok bebeğin oturabileceği, oyuncaklarıyla oynayabileceği bir alan ama uyumak için uygun bir alan değil” dedi.

Ana kucağının kendisinden ziyade kullanım hataları nedeniyle bu üzücü ölümlerin yaşandığını bilmek çok acı…

• Peki nasıl oluyor da masum görünen ana kucakları bebeklerin ölümüne neden oluyor?

• Hangi yaşa kadar kullanılmalı?

• Ana kucakları bebeklerin uyuması için güvenli değil mi?

• Nasıl daha güvenli hale getirebiliriz?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Yenidoğan Bakım Uzmanı Prof. Dr. Ferhat Çekmez ve Dr. Serap Ceran Çağrıl anlatıyor.

Prof. Dr. Ferhat Çekmez, ana kucağının temelde bebeklerin hem evde hem de arabada rahat bir şekilde taşınmalarını ve dinlenmelerini sağlayan koltuklar olduğunu, piyasadaki ana kucaklarının neredeyse tamamının 0-13 kg aralığında ve bebeğin yaklaşık 80-83 cm olana kadar kullanılabileceğini belirtiyor ve her ne kadar bebeğinin büyüme hızına göre değişse de ana kucağını ortalama 15-18 ay kadar kullanabileceğini ifade ediyor. 

Dr. Serap Ceran Çağrıl, evde kullanılan ana kucaklarının daha çok bebeğin güvenli olmasının yanı sıra rahat vakit geçirebileceği koltuklar olarak dizayn edildiğini, çoğunda bu sebeple titreşim, müzik, oyuncak gibi ekstra fonksiyonlar olduğunu ve güvenli kullanımın ebeveynlerin en dikkat etmeleri gereken husus olduğunu sözlerine ekliyor.

Adı üstünde anne kucağını taklit ediyor ama neden ölümlere neden oluyor? Ana kucağına bağlı ölümlerde ana etken nedir?

Çekmez, 2009 yılından bu yana en az 32 bebeğin bu araç içerisinde öldüğünün bildirildiğini, bebeklerin denetimsiz haldeyken sırt üstünden yana ya da karınlarının üzerine döndüklerinde bu ölümlerin meydana geldiğini belirtiyor. Bebekler ana kucağındayken kemerinin takılı olmaması durumunda dönüp yüz üstü yatması halinde, tekrar geri dönemeyebiliyorlar ve nefessiz kaldıkları için ölümler yaşanabiliyor. Bebekleri içinde rahat ettiği için ana kucağını saatlerce kullananlar var elbette. Bazı ebeveynler bu ürünlerin kullanma kılavuzlarını da okumuyor.

Çağrıl, ana kucağının kullanım süresi konusunda kesin bir bilimsel veri olmamakla birlikte genel öneri bir seferde 2 saatten uzun kullanılmaması gerektiğini, yeni doğan bir bebek için ise bu sürenin maksimum 30 dakika şekilde önerildiğini belirtiyor.

Çekmez, ana kucağının kesintisiz maksimum kullanım süresinin üzerindeki kullanımların bebeğe zarar verebileceğini, çünkü ana kucağı içindeki bir bebeğin anne karnındaki gibi 45 derecelik bir açıyla durduğunu, uzun süreli kullanımda yeterli kan dolaşımının sağlanamadığını vurguluyor.

Bebeğini ana kucağında uyutmayan ebeveyn yoktur sanırım. Bu tarz kazalardan korunmak için bebeğin ana kucağında uyutulmaması mı gerekiyor?

Çekmez, bu sorumuza “Kısa öğlen uykularında sorun yok ama özellikle ani bebek ölümlerinin olduğu ilk 3 ayda bebeklerin yalnız başına hiçbir zaman bırakmaması gerekir” diye yanıt veriyor.

Gözden KaçmasınBebekler neden hala ani bebek ölümü sendromundan ölüyor?Haberi görüntüle

Ana kucağının doğum itibariyle kullanılabileceğinin, ancak prematüre doğan ve taburcu olan bebekler için bel ve vücut desteğinin gerekli oluğunun altını çizen Çağıl, maksimum kullanma süresinin ana kucağının kullanma kılavuzunda yazan kilo ya da aya kadar olacak şekilde ayarlanması gerektiğini belirtiyor.

Ana kucağının özellikle arabada kullanılan modellerinin çocuğun yönü arkaya bakacak şekilde ve arka koltukta yerleştirilmesinin daha güvenli olduğunu söyleyen Çağıl, bu pozisyonda bebeğin özellikle arabada seyahat ederken yalnız bırakılmaması ve mümkünse bir yetişkinin eşlik etmesi gerektiğini sözlerine ekliyor.

Çağıl, bir önlem olarak bebeği görebilecek bir ayna yerleştirilmesi gerektiğini, uzun süren seyahatlerde bebeğin ani bebek ölüm sendromu ya da solunumsal problem yaşama riski olduğu için maksimum 2 saatte bir mola verilmesini öneriyor.

Peki titreşimli ana kucaklarının kullanımı risk mi?

Çekmez, kendini ispat etmiş markaların ürünlerindeki titreşim düzeylerinin bebeklere zarar vermeyecek şekilde ayarlandığını fakat titreşim ayarı uygun olmayan ana kucaklarının bebeğin rahat uyumasından ziyade uykusunu bozabileceğini söylüyor.

Çağıl da aynı şekilde yenidoğan döneminden itibaren titreşimli ana kucaklarının zararı olmadığının bildirildiğini, ancak bu cihazların tamamen yerde kullanımının önerildiğini belirtiyor.

Bebek hareketlenmeye başladıktan sonra düşme ya da yüz üstü dönmeye çalışırken nefes alamama gibi riskleri beraberinde getirdiği için kullanım kılavuzlarının önerdiği kilolar dışında kullanılmaması gerektiğini önemle vurgulayan Çağıl, çocuk doktorlarının da pratikte en çok gördüğü kazaların bebeğin hareketlenmesi ile birlikte emniyet kemerlerinin de uygun kullanılmaması sonucu bebeklerin ana kucağından düşmesi olduğunu hatırlatıyor ve ekliyor: “Bu yüzden ana kucağı kullanırken ebeveynlerin emniyet kemerlerini mutlaka takmalarını, evde kullandıkları zaman mutlaka yerde kullanmalarını, bir seferde maksimum 2 saat süreyi geçmemeleri, önerilen kiloları geçtikten sonra ana kucağını kullanmamaları ve mümkünse bebeği ana kucağında yalnız bırakmamalarını öneriyoruz.”  

Bebeğin uzun süre sallanması beyin gelişimine zarar verir mi? 

Bebekler anne karnında da sürekli salınım halinde oldukları için ana kucakları da bunu taklit etmek için sallanabilir özelliğe sahiptir. Çekmez, bu sallanmanın yavaş ve ritmik olması gerektiği, sert sallanmanın bebek beyninde ve boyun kısmında ciddi hasar oluşturabileceği konusunda uyarıyor. Çekmez, sert ve hızlı sallanmanın bebeklerin kusmasını artırıp, akciğere sütün kaçmasına ve ani bebek ölümüne neden olabileceğini de sözlerine ekliyor.