Gözler Türkmenistan’da

"İris güllerinin acayip kokusu"nun İris çiçeklerinin güzel kokuları olduğunu çıkartıyorsunuz, Sowda Merkezi’nin alış veriş merkezi olduğunu da anlamanız fazla zaman almıyor.

Yeni devlet başkanı Kurbangül Berdimuhammedov’un yemin ettiği dakikalarda, Aşkabat’da kısa bir tur attım. Son gidişimden bu yana geçen beş yıl içinde kent mermer cenneti haline gelmiş.

Evet bir düzen var. Yollar geniş, parklar, yeşillik yerli yerinde ama bir şey eksik. Niyazov’un altın heykellerinin süslediği maket evlerden oluşan bir sinema seti gibi Aşkabat. Nerede bu kentin insanları, hayatı?

Bütün bu mermer ve altın anıtsallığın ardında Türkmenistan’ın ilk devlet başkanı Niyazov’un kültü var.

* * *

NİYAZOV’un ölümü, ne yapacağı önceden tahmin edilemeyen bir liderle ilişki kurmakta zorlanan uluslararası toplumu harekete geçirdi.

Zengin doğal gaz kaynakları, Afganistan, İran, Rusya arasında stratejik öneme sahip konumuyla Türkmenistan, önemli bir cazibe merkezi olarak dikkatleri yine üzerinde topluyor.

Uluslararası toplum, yeni bir reform paketiyle ülkeyi krizden kurtaracağını söyleyen yeni cumhurbaşkanına destek vermeye kararlı.

Bu destek, önümüzdeki dönemde Türkmenistan’ın Rusya, ABD ve İran gibi bölgesel güçler arasında ciddi bir rekabet noktası haline geleceğinin de kanıtı.

* * *

BAŞBAKAN Tayyip Erdoğan, yemin töreninden dönüşte uçakta biz gazeteciler ile sohbet sırasında, "Türkmenistan ile ilişkilerimizi bundan sonra daha sıkılaştırarak götüreceğiz" diyor "Türk cumhuriyetleriyle müşterek adım atma konusunda kararlılığımız var."

Erdoğan’a göre, bu cumhuriyetler "ciddi kaynaklara sahip" ama "Siz koşmak istediğinizde birileri var, sizi koşturmuyor. Siz hamallık yapmak istemediğinizde bir düğmeye basıyor, koşturmuyor."

Türkmenistan üzerindeki rekabetin yol açtığı etkileri böyle özetlemek de mümkün.

Rekabet, Türkmen gazını kendi üzerinden pazara dağıtma anlaşmalarının devam etmesini isteyen ve yeni devlet başkanını dikkatle izleyen Rusya ile Türkmen gazını Hazar denizi altından Azerbaycan Şahdeniz yoluyla Türkiye’ye, oradan da batı pazarına taşımayı öngören Trans-Hazar projesinin mimarı ABD arasında.

* * *

HAZAR geçişli doğal gaz projesi Ankara’nın da gündeminde. Yemin töreninden sonra Berdimuhammedov ile Erdoğan arasındaki görüşme sırasında bu konu gündeme getirilmedi ama önümüzdeki günlerde adımlar atılacak.

Bu projenin önündeki pürüzlerden biri de Türkmenistan ile Azerbaycan arasındaki sorunlardı. Başbakan Erdoğan, "İlham (Aliyev) kardeşimle konuştum. Kardeşler arasını bulacağız. Biz de kardeşiz" diyor.

Azerbaycan petrol şirketi SOCAR’ın eski başkanı, "Girişim ve Pazar Ekonomi Geliştirme Fonu" Başkanı Sabit Bagirov’un önceki gün yaptığı açıklama da bu konuda önemli ipucu taşıyor.

"Yeni Cumhurbaşkanı’nın seçilmesi iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirecektir. Hazar geçişli boru hattı projesi artık gündemin en önemli konusu."