General konuşunca

İngiltere’de bu bir kez daha olmuştu. Margaret Thatcher Falkland’ı savaşarak almaya karar verdiğinde, zamanın genelkurmay başkanı karşı çıkmış, görüşünü siyasi mekanizma içinde dile getirmiş ama Thatcher kararından vazgeçmemişti. Thatcher’ın dediği oldu ve savaş başlayıp zaferle bitti.

Bu kez öyle olmadı. General Sir Richard Dannat, üç gün önce Daily Mail Gazetesi’ne yaptığı açıklamalarda Irak’taki varlıklarının kaosu arttırdığını söyledi ve "bu ordu bize ileride de lazım olacak" anlamına gelen açıklamalar yaparak Irak’taki durumun orduyu zayıflattığını ima etti.

"Savaştan önce hedef, Saddam’ı devirip liberal demokratik bir Irak’ın kurulmasını sağlamaktı ama artık oradaki tek amacımız Irak’ın bütünlüğünü korumak" dedi.

Dün İnternetteki tepkilere baktığımda, askerlerden ve savaş karşıtı geniş cepheden generale büyük destek olduğunu gördüm.

***

ESKİ savunma bakanları ise bir askerin siyasi konularda görüş açıklamasına şiddetle karşı çıkıyorlar.

Malcolm Rifkind, "Generalin söyledikleri doğru. Ve kamuoyunun geniş bir kesimi tarafından da paylaşılıyor. Ama o mevkiideki bir görevli bunları söyleme özgürlüğüne sahip değildir" demiş.

Bu açıklamaya gelen okuyucu tepkileri, kavramların fena halde karışmaya başladığını ortaya koyuyor.

Batı demokrasisi ciddi bir zihinsel kaostan geçiyor. (Fransa örneği ortada.)

Tartışmalar "Generalin maaşını biz veriyoruz. Dolayısıyla bize, yani halka karşı sorumludur. Hükümetler geçicidir, asker düşüncelerini, endişelerini bize açıklamak zorundadır" noktasına, yani Nazizme geçit veren o tehlikeli popülizmin başladığı noktaya hızla ilerliyor.

***

İNGİLTERE Genelkurmay Başkanı neden konuştu? Çeşitli iddialar var. Sir Dannat’ın, "ABD politikalarına rehin düştük" mesajı vermek için bu açıklamaları yaptığını ileri sürenler olduğu gibi, "Aralık ayında BM’nin Irak ilgili kararının zamanı dolacağı için İngiltere, çekilmenin alt yapısını hazırlıyor" diyenler de var.

Ama nereden bakılırsa bakılsın ortaya çok ciddi bir durum çıkıyor.

Siyasi sınıf ile onun kararlarının uygulayıcısı konumundaki bir kurum arasındaki zıtlık kamuoyu önüne dökülürken işler nasıl yürüyecek?

Siyasi karar olmadan general birliklerini alıp Irak’tan çekilebilecek mi? Siyasileri buna ikna edemezse Irak’taki zor koşullarda askerlerin göreve devam etmesi nasıl mümkün olacak, onları kim motive edecek?

***

İNGİLTERE Genelkurmay Başkanı, fikirlerini açıkladı. Askerlerin de siyasi fikirleri elbette var. Kendi kurumlarının içinden gelen sese kulak kabartacak ve nabzını tutacak üst seviyedeki askerler. Nitekim Sir Dannat’ın açıklamalarının altında Irak’taki birliklerden gelen baskı var.

Pekiyi asker fikirlerini açıklamayacak mı?

Tabii ki açıklayacak. Ama öyle uluorta değil. Hiyerarşik hukuki düzen içinde, kime karşı sorumluysa, talimatı kimden alıyorsa ona açıklayacak görüşlerini, hukuki platformları kullanacak.

Generaller de siyasetçiler gibi görüşlerini bildirdiklerinde halktan destek bulabilirler, ama arada bir fark var, siyasetçi haklılığının ölçüldüğü siyasal mekanizmalara sahip, seçimler gibi. Ya generallerin haklılığı nasıl ölçülecek?