Ferai Tınç: Bütün yollar Mavi'ye çıkar

Ferai TINÇ

BOĞAZ'ın maviliklerine vuran güneş, mavi salonun aralık duran perdelerini zorlayarak içerisini belli belirsiz aydınlatıyordu. Bu kadar maviliğin ortasında söz de mavileşti.

Mavi Akım, ilk kurbanını almak üzereydi.

Enerji Bakanı Cumhur Ersümer, Ankara'da istifasını açıklamaya hazırlanırken, bu projeden en çok rahatsız olan ülkenin Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı İstanbul'da onu suçluyordu.

‘Onu eleştirmemin nedeni, ucuzu dururken Türk halkına pahalı gaz kullandırmasıdır’ diyordu ve ekliyordu ‘Bu yüzden, ekonomik tarafı olmadığına göre Mavi akım, siyasi bir karardır.’

Ne demek siyasi karar?

Açıkça, ‘Siz Türkmenistan’ı Rusya'ya feda ettiniz' demek.

* * *

MAVİ Akım daha uzun süre kendisinden söz ettirecek. Ersümer ile bu iş kapanacağa benzemiyor. Çünkü her yol oraya, Mavi'ye gidiyor.

15 Aralık 1997 yılında Mesut Yılmaz'ın başbakanlık döneminde imzalanan Mavi Akım Anlaşması Rusya ile ABD arasındaki en ciddi çatışma noktalarından biri idi.

Hatta bu nedenle 1999'da, o sırada Ecevit başkanlığındaki koalisyon hükümetinde herhangi bir sorumluluğu bulunmamasına rağmen Yılmaz, bu anlaşmanın promosyonunu yapmak için ABD'ye, arkasından da bir an önce sonuca bağlanması için Rusya'ya gitmişti.

ABD hiçbir zaman açıkça bu projeye karşı çıktığını söylemedi ama, ‘Orta Asya Cumhuriyetleri’ne ait enerji kaynaklarının Rusya üzerinden dünya piyasalarına çıkması, bu ülkelerin tam bağımsızlıklarının önünde bir engeldir' görüşünü her platformda savundu Amerikalı yetkililer.

* * *

15 Aralık 1977 günü, zamanın ABD Büyükelçisi Parris'in, anlaşmaya ‘ya al ya öde’ koşulunun konmaması için girişimde bulunduğunu anımsıyorum.

Ama bildiğim kadarıyla etkili olamadı.

Bildiğim kadarıyla diyorum, çünkü anlaşma devlet sırrı. Gizli. İçeriğini bilemiyoruz.

Evet, anlaşmaya göre Türkiye Rusya'dan gelen gazı her hangi bir nedenle almazsa parasını ödemek durumunda.

Aynı koşul Rusya için var mı onu da bilemiyorum. Yani Rusya, gazı zamanında getiremediğinde ya da veremediğinde ne olacak?

* * *

TÜRKMENBAŞI'nın, dün Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesi'nin ardından yaptığı açıklamalar tarihi önemdeydi.

Mavi Akım, sadece Türk tüketicisinin pahalı gaz kullanması anlamına gelmiyordu.

‘Önümüzdeki ay Ukrayna ile anlaşma imzalıyoruz. Beş yıl süreyle 50 milyar metreküp gaz satacağız. Rusya ile de aynı miktarlık bir anlaşma imzaladık. İran ile 5 yıllık bir anlaşmamız var. 12 milyar metreküplük.’

Türkmenbaşı'nın açıklamaları, Türkmenistan'ın yıllık gaz üretimini, hatta daha fazlasını bağladığını gösteriyordu.

Oysa, iki yıl önce Aşkabat'ta Türkmenbaşı Mavi Akım'a verip veriştirirken, gazını sınırda yakıyordu. Borcunu ödemediği için Rusya'ya gaz satışını durdurmuştu. Trans-Hazar projesine, Türk pazarına doğrudan ve tek başına ulaşmaya umut bağlamıştı.

Cuma günü öğle üzeri Türkmenbaşı'nın Çırağan'daki açıklaması tarihi bir dönüm noktasını haber veriyor.

Trans-Hazar projesinin suya düştüğünü ilan ediyor.

Zaten bu yüzden de Mavi Akım daha çok konuşulacak Türkiye'de.