Tamircinin yükselişi! Değişim değil tamir istiyorlar
Güncelleme Tarihi:
Bu hafta, İşin Peşinde köşesi için bir oto tamirhanesin-deyiz. Burada en ince işi boyacılar; en zor işi ise motor ustaları yapıyor. Gelen araçların büyük bölümü ağır hasarlı. Ustalar ince işçiliklerini konuşturarak en ağır hasarları bile tamir edebiliyor. Yükselen parça fiyatları ise araç sahiplerinin davranışlarını değiştirmiş görünüyor. Artık sıfır parça taktırmaya kimse yanaşmıyor. İlk tercih o parçaların tamir edilmesi. Bazı müşteriler ise fiyatı yüksek bulunca, bakım ve onarım yaptırmadan araçlarını kullanmaya devam ediyor.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ekonomik hareketliliğin önemli bölümünü otomotiv sektörü oluşturuyor. Artan girdi maliyetleri ve kurdaki yükseliş Türkiye’de otomobil sahibi olmayı gün geçtikçe zorlaştırsa da otomotiv yan kolları ile birlikte ciddi bir pazar büyüklüğüne sahip. Her hafta farklı meslekleri yakından incelediğimiz ‘İşin Peşinde’ köşesi için bu hafta bir oto tamircisine ve son dönemde popüler olmaya başlayan multimedya sistemleri takan bir ustanın mesaisine ortak olduk.
'Seyyar satıcının işi zorlaşıyor'İŞÇİLİKTEN KAZANIYOR
Daha önce oto yıkama, oto ekspertiz ve yetkili servis mesailerini bu köşeye taşımıştık. Bugünkü mesainin konusu daha çok el işçiliği ile ilgili... Maltepe’deki oto tamircisinde usta olan olan 49 yaşındaki Nuri Parladı, aynı zamanda bir yetkili servis olan bu tamirhaneye ağır hasarlı araçların geldiğini söylüyor. Burada sigorta tarafından yönlendirilen araçlar tamir ediliyor. Parçalar sigorta tarafından temin ediliyor. Tamirhane ise işçilikten kazanç sağlıyor.
BOYA YÜZDE 80 ZAMLANDI
Ustalara göre son dönemde parça fiyatları yüzde 50, boya fiyatları ise yüzde 80 yükselmiş. Bu durumun, araçların bakım ve onarım maliyetlerini arttırdığını söyleyen Parladı, “Maliyetlerdeki bu ciddi artış tamir için gelen vatandaşların davranışlarına da yansıyor. Biraz daha ucuza kaçma durumu var. Zaten biz de o yönde çalışıyoruz. Müşteri sıfır parçadan çok hasar gören parçanın değişmesini istiyor. Böylece araçlarının değeri de daha az düşmüş oluyor. Ama asıl neden yüksek maliyet” diyor.
Ne kapıyı açıyorlar, ne para üstü alıyorlarTECRÜBE İLE ÇÖZÜLÜYOR
Mesai sırasında bir araca zımpara atarken el işçiliğinin de ne kadar önemli olduğunu görüyorum. Zımpara buradaki en kolay işlerden biri olmasına rağmen ciddi bir emek gerekiyor. Boya ve motor kısımlarında ise ustalar yılların verdiği tecrübe ile sorunları ancak çözebiliyor. Her usta boya yapamıyor. Yeni araçlardaki elektronik kısımların fazla olması ustaları zorluyor.
YABANCI USTA ZAMANI
En önemli işin boya olduğunu söyleyen Nuri Usta bu konuda uzman işçi bulmakta da zorluk yaşadıklarını belirtiyor. Ona göre boya ve motor ustası bulmak giderek zorlaşıyor. O yüzden Türkiye’de yaşayan başka ülke vatandaşları bu sektörde daha fazla çalışmaya başlamış. Oto tamircilerinin arasında Türkmenistan ve Özbekistan’dan gelen ustalar gittikçe yaygınlaşıyor.
PARÇALAR İHALEYE ÇIKARILIYOR
Son dönemde tamirhaneye gelen araçların yüzde 20’si 5 bin lira, yüzde 40’ı 5-10 bin lira, yüzde 30’u ise 10 bin lira üstü hasara sahip araçlardan oluşuyor. Diğerleri ise ufak çaplı işler için geliyor. Hasar araç değerinin yüzde 30’unu geçerse perte çıkıyor. Ustalara göre araç sahipleri ise ağır kazalarının çoğunda araçlarının perte çıkmasından yana tavır gösteriyor. Perte çıkarılan araçlar ise bir ihale ile satılıyor. Bu ihalede araçların sağlam parçalarını en yüksek fiyatı veren tamirciler alıyor.
200 LİRALIK MASRAFTAN KAÇINCA
USTALAR araç sahiplerinin motor konusunda pek bir bilgiye sahip olmadığını ve ufak sorunların buradaki bilgisizlik yüzünden büyüdüğünü belirtiyor. Mesai sırasında bir aracın kontrollerini yapmamı isteyen ustaya sorunu sorduğumda şöyle cevap alıyorum: “Bak senin baktığın kısımda aslında dışarıdan pek sorun yokmuş gibi görünüyor. Ancak araç sahibi aracın yağını değiştirmemiş ve yataklar bozukmuş. Şimdi motorun açılması gerekiyor. Eğer müdahale edilmezse masraf 30 bin liraya kadar çıkabilir. Ancak araç sahibi bunu istemiyor. Böyle kullanmaya devam edecek. Müşterilerin çoğu böyle 200 liralık işlemi zamanında yapmıyorlar sonra bu masraf katlanıyor. Kimisine de haklı olarak tamir ücretleri yüksek gelebiliyor.”
OTOMOBİLİ ‘AKILLANDIRDIK’
OTOMOTİV fiyatlarının sürekli yükselmesi araç alırken tüketicilerin paket tercihlerini de etkiliyor. Çoğu zaman tüketiciler alım gücünün yetmemesi nedeniyle düşük paket içeriklerine sahip araçları satın alıyor. Türkiye’de uygulanan ÖTV sistemi de araçların fiyatlarının değişmesine neden oluyor. Donanım olarak yüksek olan araçlar, genelde yüksek ÖTV dilimine girdiği için fiyatları da haliyle daha pahalı oluyor. Bazı otomotiv şirketleri de araçlardaki bazı opsiyonları gerçekten fahiş fiyatlarla tüketiciye sunabiliyor. Tabi yükselen fiyatlarda Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybının da büyük etkisi bulunuyor. İşte tum bunlar dikkate alındığında tüketiciler de kendilerine göre çözümler bulmaya başladı. Eski aracını yenileyemeyenler ya da yeni bir araç alırken donanımlı seviyelere yükseltemeyenler, multimedya sistemleri çözümleri sunan firmalara başvurmaya başladı.
YARI FİYATINA YAPILABİLİYOR
Bu hafta biz de o dükkanlardan birinde, araçlarla multimedya sistemleri takan Hasan Kaplan’ın yanına gittik. Kaplan ile birlikte bir otomobilin ön paneline multimedya sistemi takmak için hazırlıklara başladık. Önce araçla birlikte gelen eski sistemi yavaşca yerinden çıkarıyoruz ardından da Çin’den hazır şekilde gelen ekranın kablolarını doğru şekilde bağlayıp yine dikkatlice ekranı yerine takıyoruz. Bu kısımda el işçiliği neredeyse yok gibi. Çinliler işinde uzman. Her araca göre hazır ekranlar gönderiyor. Ekranın büyüklüğüne göre multimedya sisteminin 300-500 dolar arasında değişen fiyatları var. Ancak bu tip özel servislerde yetkili servislerin neredeyse yarı fiyatına bu işlemler gerçekleşiyor. Tüketici de 3 bin liralık bir multimedya sistemine 10 bin lira vermemek için bu dükkanları tercih ediyor. Tabi dolar arttıkça bu ürünlerin fiyatının da arttığını söylememiz gerekiyor.