Rakipler ortak oldu... Aşıda başarı gelmedi ama dünyayı kurtarmaya devam!
Güncelleme Tarihi:
İlaç sektörünün küresel devleri, Covid-19 aşısı üretiminde rakiplerinden geri düştü ama yılmadı. Bir zamanlar en büyük rakip olduklarına destek vererek "Dünyayı kurtarmak için biz de varız" diyorlar.
Covid-19 aşısı için dünya genelinde dev bir yarış yaşanıyor. Bir tarafta ülkeler vatandaşlarını en kısa zamanda aşılayabilmek için ellerinden geleni yaparken, diğer tarafta da ilaç üreticileri yoğun talebe cevap verebilmek için gece gündüz çalışıyor. Bu durum sektörün yapısını da değiştirdi. Bazı geleneksel ilaç şirketleri aşı üretim sürecinde başarısız olurken, BioNTech SE ve Moderna Inc. gibi sektöre yeni girmiş startup'lar daha kısa sürede tasarlanıp üretim aşamasına getirilen yeni teknolojilerle birkaç adım öne geçtiler. Başlangıçta kendi aşılarını geliştirmeye çalışıp başarısız olanlar da bugün rakiplerin üretim açığını telafi etmek için yardıma koşuyor.
Örneğin Sanofi'nin deneysel Covid-19 aşısı bir laboratuvar hatası sonucu planlanan takvimin 5 ay gerisine düşünce şirketin Frankfurt'ta bulunan üretim tesisleri boşa çıktı. Bunun üzerine Sanofi en önemli rakiplerinden Pfizer'in BioNTech ile birlikte geliştirdiği aşının üretimine destek olmak için teklif götürdü.
Sanofi'nin aşılardan sorumlu başkan yardımcısı Thomas Triomphe, "Katkıda bulunmaya çalışıyoruz" derken, haziranda üretime başlayacaklarını duyurdu. Bu ek üretim, Pfizer/BioNTech aşısında üretim hedeflerine ulaşılabilmesi için çok önemli bir adım olacak.
Aynı şekilde Novartis de Pfizer ve BioNTech'e üretim desteği vermeyi kabul etti. Diğer yandan Baxter International ve Endo International da Novavax'in yakın zamanda kullanım onayı alması beklenen aşısının üretimine yardımcı olacak.
Hürriyet.com.trCOVID-19 SAYESİNDE RAKİPLER ORTAK OLDU
Analistler bu iş birliklerinin ilaç üretim sektörü için çok çarpıcı olduğunu öne sürüyor. İlaç şirketlerine danışmanlık yapan James Bruno, son gelişmeleri Wall Street Journal'a "Şu an şirketler birbirlerine 'Bu iş bittiğinde kavgaya devam ederiz. Zamanı gelince sizi iflasa bile sürükleyebiliriz ama şu an birlikte çalışmamız gerek' diyorlar" sözleriyle yorumladı.
Söz konusu iş birlikleri, yeni aşıların onaylanması ve üreticilerin ürettikleri aşılara ince ayarlar yapması ile bir arada düşünüldüğünde, küresel üretimin hızla artmasını sağlayabilir. Zira her gün yeni bir varyantın ortaya çıktığı şu dönemde, Dünya Sağlık Örgütü gibi küresel ve yerel kurumlar, aşılamanın dünyanın her yerinde mümkün olduğunca hızlı gerçekleştirilmesi gerektiği konusunda uyarılarını sürdürüyor.
ANLAŞMAK SÜRECİN KENDİSİNDEN DAHA KOLAY
Aşı üreticilerinin ilk parti ürünleri ne yazık ki çok sınırlı miktardaydı. Özellikle hammadde yetersizliği ve üretim zincirindeki bazı aksaklıklar büyük miktarlarda aşı üretiminin önünde engel teşkil etti. Ancak sadece rekabeti bir kenara bırakıp yardım elini uzatmak bu şirketlerin sürece hemen katkı sağlayabilecekleri anlamına da gelmiyor. Zira Sanofi, Novartis gibi şirketlerin karmaşık aşı üretim süreçlerini hızla öğrenmeleri ve gerekli ekipmanı kısa sürede kurmaları gerekiyor.
Dahası Pfizer/BioNTech ve Moderna gibi şirketlerin ürettiği ve yeni bir teknolojiyle geliştirilen mRNA aşılarına dair bilgi birikimini aktarmak da oldukça zor. En zor kısım ise mRNA aşılarını hücre hedeflerine taşıyan molekülleri koruyacak yağlı zarfların üretimini artırmak.
Daha önce Sanofi'de ve Merck&Co.'da çalışmış bir üretim danışmanı olan Jim Robinson, Wall Street Journal'a yaptığı açıklamada, "Her şey sıfırdan inşa ediliyor. Sistemi kurup düzgün çalıştığını görmek zaman alıyor" ifadelerini kullandı. Nitekim rakipler arasındaki iş birlikleri aslında bir yıldır devam eden çabaların sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Gözden Kaçmasın
YIL SONUNDA 2 MİLYAR DOZ PFIZER/BIONTECH
Halihazırda en iyi örnek Pfizer/BioNTech aşısı için atılan ortak adımlar. Bu aşının 2021 sonunda 2 milyar dozluk bir üretim hedefi var ve Sanofi ile Novartis'in destekleri olmazsa Pfizer'in bu miktarı tek başına üretebilmesi çok kolay görünmüyor. Pfizer CFO'su Frank D'Amelio, bir röportajında "Halihazırda 2 milyar dozun üzerinde üretim yapabilmek için her seçeneği değerlendiriyoruz" diye konuştu.
Üretimin başlayabilmesi ise oldukça fazla aşama gerektiren uzun bir süre. Çalışanların eğitilmesi, tesislerin teknolojik anlamda yenilenmesi, pompalar, tüpler ve paslanmaz çelik biyoreaktörler gibi yeni ekipmanların satın alınması gerekiyor. Son aşamada regülatörler onay vermeden üretim başlayamıyor.
Sanofi'nin kendi Covid-19 aşılarına 6 ay sonra öncelik vermeye başlayacağını ifade eden Başkan Yardımcısı Triomphe, Pfizer aşılarının üretim sürecinde ise doldurma görevini üstleneceklerini belirtti. Yani üretilen aşılar Sanofi tesislerinde minik şişelere doldurulduktan sonra kapakları takılacak ve paketlenerek sevkiyata hazır hale getirilecekler.
Bu aslında aşı üretimi adına oldukça sıradan bir süreç. Ama Pfizer'in kullandığı şişelerin boyutlarının farklı olması ve Pfizer/BioNTech aşısının sıfırın altındaki sıcaklıklarda özel buzdolaplarında saklanması şartı, Sanofi'yi ekipmanlarını yenilemeye zorladı. Triomphe, "Bir üründen diğerine geçtiğinizde bütün bu unsurlar farklılaşıyor" dedi. Öte yandan Sanofi, Johnson&Johnson aşısının doldurma süreçlerine yardım edeceğini de hafta başında duyurdu.
SADECE TESİS DEĞİL EKSPERTİZ DESTEĞİ DE SUNAN VAR
Pfizer ve BioNTech için doldurma yapacak olan bir diğer şirket de Novartis. Novartis'in üretim ve tedarik operasyonlarından sorumlu yöneticisi Steffen Lang, şirketin İsviçre'de bulunan tesislerinin, temmuzdan itibaren sevkiyata başlamasının planlandığını söyledi.
Lang, halihazırda üretim hattında ufak değişiklikler yaptıklarını, daha fazla çalışan işe aldıklarını ve aşılara yer açmak için diğer ürünlerin üretimini kaydırdıklarını söyledi. Lang ayrıca bazı şirketlere mRNA aşısı üretiminin ilk aşamalarında destek olma konusunda müzakerelerde bulunduklarını da ifade etti.
AstraZeneca ve Moderna da aşılarının üretimi için taşeronlarla anlaştı. Nisanda üretimi iki katına çıkaracağını açıklayan AstraZeneca, Alman IDT Biologika ile anlaştı. Aşısı onayda son aşamada olan Novavax'in kendi üretim tesisi olmadığından diğer şirketlerle iş birliğine girmesi şart. Geçtiğimiz ay Baxter Almanya'daki tesislerinden birini Novavax aşısının doldurma aşaması için açacağını duyurdu. Endo'dan da Washington yönetiminin talebi üzerine benzer bir destek geldi.
Önümüzdeki günlerde bu ortaklıkların sayısı artacak gibi görünüyor. Diğer hastalıkların aşıları konusunda lider bir şirket olan Merck, geliştirme sürecindeki iki aşı fikrinin de başarısızlığa uğraması sonucu diğer üreticilere uzmanlığını sunma teklifinde bulundu. Jenerik ilaç üreticisi Teva Pharmaceutical Industries'in de benzer görüşmeler yaptığı biliniyor.