2023 ‘durgun fiyat’ yılı
Güncelleme Tarihi:
TİM Başkanı Mustafa Gültepe pandemi dönemindeki astronomik artışlardan sonra hammadde fiyatlarının tekrar düşüşe geçtiğini söyledi. Gültepe, ‘‘2023’ün, 2022 gibi fiyat artışlarının çok olduğu bir yıl olma şansı yok. Ben 2023’ün fiyat enflasyonu açısından daha durgun bir yıl olacağını, herkesin mevcut fiyatları koruma gayreti içinde olacağını düşünüyorum’’ dedi.
SON aylarda hız kesse de 2022, ihracat açısından yine bir rekor yılı oldu. Türkiye yılı 254.2 milyar dolarla tamamladı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, son 3 aylık fren olmasa bu rakamın çok daha iyi olabileceğini söylüyor. Diğer taraftan 2022 sonu ve 2023 başında yaşanan sürecin dünyanın göreceği dip seviyeler olacağını ve tekrar çıkışın başlayacağını tahmin ediyor. Gültepe’nin bir diğer öngörüsü ise fiyat enfasyonuna ilişkin. ‘‘Dünyada hammadde fiyatları ve lojistik maliyetleri düşüşte’’ diyen Gültepe, 2023’ün durgun fiyat yılı olacağını belirtiyor.
Türkiye 2022’yi yine bir ihracat rekoruyla kapattı. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz 2022 yılını?
Pandemi sonrası aslında Türkiye büyük bir atağa geçti. Özellikle tedarik zincirinin değişmesi ve Türkiye’nin o dönemlerde aldığı önlemlerle 2021 de 2022 de hem ihracat için hem Türkiye için güzel yıllar oldu. 2021’de yüzde 30’un üzerinde bir artış sağlandı. 2022’nin ilk 7 ayında da benzer artış oranları devam etti. Ama son 3 ayda rakamlar çift haneden tek haneye düştü. Yine de ülke olarak 2022’ye dair hedeflediğimiz 250 milyar dolar ihracatı aştık.
Son aylardaki düşüşün nedeni ne?
Talep düşüyor. Özellikle de Avrupa’nın talebinde düşüş var ve bu bizi yakından ilgilendiriyor. Çünkü ihracatımızın yüzde 50’den fazlasını Avrupa’ya yapıyoruz. Ayrıca son 3-4 ayda özellikle konteyner ve taşımacılıktaki problemlerin minimize olmasıyla beraber dünyada maliyetler aşağı düştü. Bu da bizim rekabet avantajımızı yitirmemize neden oldu. Kur baskısının üretim üzerinde büyük etkisi olmasından dolayı eskiden verdiğimiz fiyatları veremez olduk.
ENFLASYON KADAR KUR DA ARTMALI
Peki tekrar avantajlı konuma geçmek için ne yapmak gerek?
Rekabet edebilecek yeni materyaller ortaya koymamız gerekiyor. Girdi maliyetlerinin azalması çıktının da artması gerek. Biz şöyle diyoruz; Türkiye’de aylık bazda enflasyon ne oluyorsa kurun da o şekilde artması lazım.
Pandemi döneminde bütün sektörlerde hammadde fiyatları tavan olmuştu. Şimdi biraz düşmeye başladı
değil mi?
Son 6-7 ayda çoğu sektörde hammadde fiyatları dolar bazında düştü. Örnek veriyorum pandemi döneminde 150 kadar çıkan pamuk fiyatı şu anda 85’lerde. Neredeyse yarı yarıya düştü. Çelikte de benzer bir durum yaşandı.
İşte BES’in 2022 getirileriRAFTA DURAN ÜRÜNE ZAM YAPAN FIRSATÇIDIR
Biz niye hazır giyimde bunun fiyatlara yansımasını hiç görmüyoruz?
Şu anda mağazalarda olan ürünler, pamuğun pahalı olduğu dönemde aldıklarınız geçmiş dönemde üretilen ürünler. Tabii bir taraftan pamuk düşse de diğer yandan işçilik, enerji maliyetleri vs. artıyor. Ama şunu söyleyebilirim ki 2023’ün genel olarak tüm sektörlerde 2022 gibi fiyat artışlarının çok olduğu bir yıl olma şansı yok. Bu trend hem dünyada, hem Türkiye’de kesiliyor. Zaten 2022’de Avrupa’da da enflasyon öyle açıklandığı gibi yüzde 10 falan değildi. Bazı kalemlerde yüzde 20-25’e ulaşıyordu. Ben 2023’ün fiyat enflasyonu açısından daha durgun bir yıl olacağını, herkesin mevcut fiyatları koruma gayreti ve çabası içerisinde olacağını düşünüyorum. Asgari ücret açıklanır açıklanmaz raftaki ürününe zam yapanlar ise tamamen fırsatçılar.
TÜRK DİZİLERİYE BİRLİKTE ELBİSE ÇORAP DA SATARIZ
Sıklıkla hizmet ihracatına vurgu yapıyorsunuz. Neleri kapsıyor bu kalem ve neden önemli?
Eğitim bunun içinde, sağlık, ulaşım, yazılımlar bunun içinde. Dizi filmler son dönemde çok başarılı olduğumuz bir alan. Türkiye dizileri artık eski Brezilya dizileri gibi dünyanın her yerinde izleniyor. Biz artık dizilerimizin güçlü olduğu pazarlarda markalarımızla ürünlerimizle de olmak istiyoruz. Dizilerde Türk derisini, Türk çorabını, Türk ayakkabısını Türk elbisesini, Türk mücevherini de tanıtalım istiyoruz. Bu sayede çarpan etkisi yaratabiliriz.
An itibarıyla masadakilerİLK ÇEYREK ZOR SONRASI PARLAK
2023 bütün dünyada zor bir yıl olacak gibi görünüyor. Amerika’da resesyon beklentisi var. Büyük işten çıkarmalardan bahsediliyor. Avrupa Birliği enflasyonla yüzleşiyor. Siz bu cepheden bakınca 2023’ü nasıl görüyorsunuz? Türkiye’ye dair beklentiler nasıl?
2022’nin son çeyreği ve 2023’ün ilk çeyreğinin zor geçileceği aslında konuşuluyordu. Dünyada bu bir yaşam döngüsü; bir düşüş olur, sonra tekrar bir yukarıya doğru çıkış başlar. Ben 2022 sonu ve 2023 başında yaşanan sürecin dünyanın göreceği dip seviyeler olduğunu düşünüyorum. Yani baharla beraber Avrupa’nın tekrar canlanacağını, Amerika ve diğer ülkelerde de bu hareketin gözleneceğini düşünüyorum. Türkiye için de yılın ikinci yarısı çok daha parlak olacaktır. Bizim her sene Türkiye’nin ihracatını yüzde 10 artırmamız lazım. Bu yıl da ihracatımızı 250 milyardan 275 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz.
DARALMA ÖNCE GİYİMDE BAŞLAR
Hangi sektörlerde düşüş sinyalleri var?
Ben 30 yıldır hazır giyimciyim. Bugüne kadar gördüğüm, piyasadaki daralmaları önce tekstil ve hazır giyim hisseder. Sonra bu durum yavaş yavaş diğer sektörlere doğru sirayet eder. Ve biz tekstilde şu anda bu sinyalleri alıyoruz. Demir ve demir dışı sektörümüzde aynı problemler yaşanıyor. Mücevherat ve halıda da talep azalması gözleniyor. 25-26 sektörümüz varsa şu dönemde yarısı artı, yarısı eksi yazıyor.
SAVUNMA SANAYİİ PARLAYAN YILDIZIMIZ
Şu an artıda olan sektörler hangileri?
Otomotiv sektörü son 3-4 ayda artışta. Mobilya sektörümüz yükselişte. Savunma sanayimizi söylemeye gerek yok, dönemin en parlayan yıldızlarından biri. Çimento, cam ve seramik de iyi gidiyor. Katma değeri yüksek olan sektörlere baktığımızda ise mücevherat, savunma sanayii ve hazır giyim sektörleri ilk 3’te yer alıyor. Önümüzdeki dönemde önü açık olan sektörlerimiz ise özellikle savunma sanayii, makine ve otomotiv olacak. Togg’a dair beklentiler çok yüksek. Teknik tekstil ve tarım da yıldızı parlayabilecek sektörler. Yeni yatırımlar ve yeni politikalarla tarımın bence çok daha yukarılara doğru çıkma potansiyeli var.
YENİ GAZ REZERVLERİYLE DENGELER DEĞİŞECEK
İhracatın ithalatı karşılama oranında mesafe kat ediyor muyuz?
Türkiye maalesef enerjide dışa bağımlı bir ülke. Ama son dönemde bu konuda güzel gelişmeler var. Cumhurbaşkanımız yakın zamanda Karadeniz’de yine büyük bir gaz rezervi bulunduğunu açıkladı. Bu kaynaklar devreye girdikten sonra yani enerji maliyetini çıkardığımızda bu denge tersine dönecek.
FINDIK, KAYISI VE KURU ÜZÜMDE DÜNYA LİDERİYİZ
Türkiye dünya ticaretinden ne kadar pay alıyor? İhracatta dünyada birinci olduğumuz ürün kalemleri var mı?
Bizim en büyük vizyonlarımızdan bir tanesi de Türkiye’yi dünyada ilk 10 ihracatçı arasına sokmak. Türkiye’nin toplamda dünya ticaretinden aldığı pay yüzde 1, kilo başına ihracat rakamımız da 1.5 dolar civarında. Önümüzdeki 3 sene içinde bunu en az 2 doların üzerine çıkaracağız diyoruz. İhracatta en iddialı olduğumuz sektör ise tekstil. Burada dünya ihracat pazarının yüzde 2’sine sahibiz. Ürün bazında ise fındıkta, kayısıda ve kuru üzümde dünyada birinciyiz. Küresel ihracattan halı sektörümüzün aldığı pay da oldukça yüksek; yüzde 17.6
BEYAZ YAKA GİRDİ PATRON OLARAK ÇIKTI
Sizin mühendislikten patronluğa, sonra da TİM Başkanlığı’na uzanan hikayeniz de enteresan. Burada anahtar kelime nedir? Şans faktörünün de etkisi var mı?
Trabzon-Tonyalıyım. 1990 yılında 9 Eylül Üniversitesi’ni bitirdim, İstanbul Üniversitesi’nde yüksek lisansımı yapıp, 1992-93 gibi endüstri mühendisi olarak Taha Tekstil’de işe başladım. Tam o dönem grubun bir büyüme stratejisi vardı ve bir departman ayrı bir şirket haline getirilecekti. Ben de kısa süre içinde yeni kurulan bu şirketin yönetim kurulu başkanı ve kurucu ortağı oldum. Tabii grubun o dönemki büyüme hamlesi bu hızlı adımda etkili oldu, ama buna tek başına şans demek de doğru olmaz. Çalışkanlığın ve devamlılığın etkisi büyük bence.
BİR AY YAKINA BİR AY UZAĞA
Yeni pazarlar hangileri olacak?
Ticaret Bakanlığımızla beraber çalışıp ortaya koyduğumuz ‘uzak hedefler’ var. Amerika’nın hem güney hem kuzey tarafında Brezilya’dan Kanada’ya, Hindistan’dan Endonezya’ya kadar geniş bir yelpazemiz var. Bu yıl ticari heyetlerimiz hep seyahat halinde olacak. Bir ay yakın pazarlara gidiyorsak, diğer ay mutlaka uzak pazarlara gideceğiz. Büyük bir çalışma içerisindeyiz. TİM olarak gideceğimiz bölgeler var. Bakanımızla gideceğimiz bölgeler var. Ayrıca Cumhurbaşkanımızla gideceğimiz bölgeler de var.
SEÇİMDEN SONRA YATIRIM İŞTAHI ARTAR
Şu anda ihracatçının yatırım iştahı nasıl?
Sektörel bazlı farklı iştahlar olabilir. Ama gelene bakınca son 3-4 ayda iştah biraz azaldı gibi görünüyor. Ama yine söylüyorum 2023’ün 2’nci yarısında bu resim değişecektir. Biliyorsunuz önümüzde büyük bir seçim var. Seçimden sonra daha farklı bir yatırım iştahı olacağına inanıyorum.
6.30’DA KALKARIM BELGRAD’DA YÜRÜRÜM
Günlük rutininiz nasıl, iş stresini nasıl atıyorsunuz?
Çok uyuyan biri değilim. 11’de de yatsam 1.30’da da yatsam her sabah 6.30’da uyanırım ve haftanın 5 günü mutlaka yürürüm.
Hafta içi 6-7 kilometre, hafta sonu ise Belgrad Ormanı’na gidip 9-10 kilometreyi buluyorum. Yurtdışına çıktığımda da spor malzemelerim hep yanımdadır.
Kahvaltı benim için önemli. O yüzden kahvaltıyı güçlü yapıyorum.
Arkadaşlarla Boğaz’da erken akşam yemekleri yemeyi ve fırsat buldukça Trabzonspor’un maçlarına gitmeyi severim.
Her sene mutlaka 1 hafta yaylaya çıkarım. Doğup büyüdüğüm yerde ailemle ve doğayla baş başa olmak benim için detoks.
MUSTAFA GÜLTEPE KİMDİR
Haziran 2022’den bu yana Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanlığı’nı yürüten Mustafa Gültepe, 30 yıldır hazır giyim sektöründe faaliyet gösteriyor. Endüstri mühendisi olan Gültepe, Taha Grubu’na bağlı olarak 1994 yılında kurulan Talu Tekstil’in kurucu ortağı ve yönetim kurulu başkanı konumunda. İstanbul, Sakarya ve Malatya’da üretim tesisleri bulunan şirket 3 bin 400 kişiyi istihdam ediyor. Gültepe aynı zamanda İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) başkanlığını yürütüyor.
