'Rusya'nın ajanı' olduğu iddia edilmişti... Beyaz balina Hvaldimir 4 yıldır yaşadığı yeri aniden terk etti 'Karşı karşıya olduğu hayati tehlike gerçek'
Güncelleme Tarihi:
Norveç kıyılarında 2019'da ortaya çıkan kameralı beyaz balina Hvaldimir, yıllardır yaşadığı terk etti. Uzmanlar bunun kötü haber olduğunu belirtiyor. Peki Hvaldimir'in dört yıldır yaşadığı kıyılardan ayrılmasında ve başka denizlere yol almasında ne sakınca var? İşte cevabı...
Takvimler 2019'u gösterirken, Norveç kıyılarında görülen Beluga türü bir beyaz balina epey şaşkınlık yaratmıştı. Bugün Hvaldimir adıyla tanınan balinanın "Rusya'nın ajanı" olabileceği iddiası tüm dünyada manşetlere taşınmıştı. Zira balina tam anlamıyla evcildi ve gövdesine bağlanmış kameranın üretim yeri Rusya'nın St. Petersburg şehriydi.
Aradan yıllar geçti ve geçtiğimiz günlerde Hvaldimir, 4 yıldır yaşadığı kıyıları terk edip denize açıldı. Uzmanlar bunun kötü haber olduğu görüşünde. Peki ama Hvaldimir'in başka denizlere açılmasında ne sakınca var?
Bu soruya cevap vermeden önce Hvaldimir'in hikâyesini hatırlamakla başlayalım...
ÜZERİNDE BİR KAMERA TAŞIYORDU
Hvaldimir ilk olarak Nisan 2019'da Norveçli balıkçı Joar Hesten'in dikkatini çekti. Norveç'in en kuzey ucu olan Hammerfest açıklarında yaşanan karşılaşma sırasında, gövdesinin çevresindeki bir şeyden kurtulmaya çalışıyordu.
Bu şeyin bir kamera kemeri olduğu sonradan anlaşıldı. Kemerin üzerinde "Donanım St. Petersburg" yazısı dikkat çekiyordu. Bu durum, balinanın Rusya tarafından casusluk yapmak üzere eğitilmiş olduğu tartışmalarına neden oldu.
Hem bu detay nedeniyle hem de insanlarla etkileşime girmeye çok alışkın görünmesi nedeniyle beyaz balina sadece Norveç'te değil dünyanın dört bir yanında manşetlere çıktı. 9 yaş civarında olduğu tahmin edilen hayvana Norveççe balina anlamına gelen "hval" kelimesiyle Rusya Devlet Başkanı Putin'in ön adı olan Vladimir'i bir araya getiren Hvaldimir ismi verildi.
Hvaldimir beklenenin aksine açıklara gitmiyor, kıyılarda yüzüyordu. Üstelik teknelere çarpması, somon avcılarıyla etkileşime girmesi, YouTuber'ların kameralarını çalıp daha sonra iade etmesi gibi davranışları, hayvanın eğitimli olduğu izlenimini güçlendiriyordu.
ABD'NİN DE AJAN BALİNALARI VAR
Hvaldimir'in gerçekten ajan olarak eğitilip eğitilmediğine dair kesin bir şey söylemek imkânsız. Ancak geçmişte köpeklerden kuzgunlara pek çok hayvanın istihbarat toplama ve casusluk amaçlı kullanıldığı biliniyor.
Özellikle Soğuk Savaş yıllarında hayvanların başrolünde olduğu pek çok casusluk programı hayata geçirildi. Bunlardan bir tanesi de CIA'in yunusları eğitme girişimiydi. Dolayısıyla Sovyetler Birliği'nin de kendi benzer programını geliştirmiş olması kuvvetle muhtemel görülüyordu.
Diğer yandan ABD Donanması'nın su altında mayın tarama, kayıp nesnelerin tespiti gibi görevler için şişe burunlu yunuslar, deniz aslanlarını ve beyaz balinaları eğitmeye devam ettiği de biliniyor.
"BİR GÜN HOLLYWOOD'A KONU OLABİLİR"
Bu nedenle Hvaldimir'in Rusya tarafından bilgi toplamak üzere eğitilmiş olduğu şüphesi oldukça kuvvetliydi.
Özellikle Norveçli gazeteci Thomas Nilsen'in iddiaları bu anlamda etkili oldu. Nilsen, Google Earth fotoğraflarını kullanarak Rusya'nın kuzeydoğusundaki sularda bulunan kafeslerde beyaz balinalar olduğunu ortaya koydu. Bu balinaların istihbarat toplamak üzere eğitildiğini öne süren Nilsen'e göre Hvaldimir de o kafeslerden birinden kaçmıştı.
Nilsen, balinanın Norveç sularına bir denizaltı ya da başka bir deniz taşıtıyla getirilmiş olabileceğini de belirtiyor ve "Bu hikâyeden bir gün çok başarılı bir Hollywood filmi senaryosu çıkabilir" diyordu.
AJAN MI DEĞİL Mİ BELLİ DEĞİL AMA…
Hvaldimir'in başına gelenler, bir grup çevre gönüllüsünün OneWhale isimli kâr amacı gütmeyen kuruluşu hayata geçirmesine de vesile oldu. Dört yıldır Hvaldimir'in hareketlerini takip eden OneWhale'in başkanı Rich German, National Geographic'e yaptığı açıklamada, "Hvaldimir'in bir zamanlar üstlendiği misyonun ne olduğu bilinmese de bugün karşı karşıya olduğu hayati tehlike gerçek" diye konuştu.
Zira Hvaldimir'in insanlara yakın davranması sevimli olsa da bu etkileşimler esnasında karşı karşıya kaldığı riskler de oldukça ciddi. İnsanların yoğun olduğu bölgelerde Hvaldimir kendisine çarpabilecek teknelerin açacağı sebep olacağı yaralanmalarla, balıkçıların olta iğneleriyle ve diğer tehlikelerle burun buruna yaşıyor.
YILLARDIR NE EŞİ VAR NE ARKADAŞI
Bir diğer kaygı verici durum da Hvaldimir'in suyun yüzeyinde saatler boyunca hiç kıpırdamadan yatıyor olması. Bu yatışların Hvaldimir'in yalnızlığıyla başa çıkmak için geliştirdiği bir strateji olabileceği düşünülüyor.
Zira beyaz balinalar normalde sürü halinde yaşayıp dolaşıyor ve bu nedenle en sosyal hayvanlar arasında ilk sıralarda yer alıyor. Ancak Hvaldimir sadece insanlarla sosyalleşebiliyor. Bu da onu insan davranışlarına tehlikeli düzeyde bağımlı hale getiriyor.
AÇLIK VE TEKNELER EN BÜYÜK İKİ TEHLİKE
Aşağı yukarı 4 yıldır dünyanın en kuzeydeki yerleşimlerinden olan Hammerfest kıyılarında vakit geçiren Hvaldimir, kısa süre önce aniden hareketlendi. Önce güneye, Oslo'nun işlek sularına doğru inen balina hakkında, Norveçli yetkililer vatandaşlara uzak durma çağrısında bulundu. Hvaldimir bu sayede yeniden manşetlere taşındı.
Diğer yandan yolculuğuna devam eden Hvaldimir, İsveç karasularına kadar gitti. German, "Hiç durmadan devam etti" diye konuştu.
Hvaldimir'in neden güneye indiği ya da neden ani bir U dönüşüyle yeniden Norveç sularına girdiği belli değil. Kendisine bir eş ya da daha fazla besin arıyor olması söz konusu. Her ne olursa olsun, bu yolculuklar Hvaldimir'in karşı karşıya olduğu tehlikeleri artırıyor. Çünkü şu an bulunduğu sularda alışkın olduğundan daha az somon ve daha fazla tekne var.
EMEKLİLİĞİNİ ÖZEL BARINAKTA GEÇİREBİLİR
OneWhale herhangi bir olumsuzluğu önlemek adına İsveç ve Norveç hükümetlerinin de desteğiyle Hvaldimir'i izlemeye devam ediyor. Amaç Hvaldimir'in daha güvenli ve balığın daha fazla olduğu denizlere doğru yüzmesini sağlamak ve sebebi anlaşılamayan bu yolculukta başına bir şey gelmesine engel olmak.
Bu bağlamda Hammerfest'teki fiyortlardan birinde daha önce benzeri görülmemiş bir balina barınağı oluşturulması planlanıyor.
Hvaldimir'in yanı sıra başka tutsaklıktan kurtulmuş balinalara da ev sahipliği yapması planlanan bu sığınak bir rehabilitasyon merkezi vazifesi görecek. German, projeyle ilgili, "Her şey hazır" ifadelerini kullandı.
"Hvaldimir'in ajanlık kariyeri, balıklarla dolu bir fiyortta emeklilikle mi noktalanacak?" sorusunun yanıtını zaman verecek. Ama German Hvaldimir'in hikâyesinin çatışmaya ve çevre korumanın önemine dair önemli şeyler söylediğini belirtti ve ekledi:
"Okyanuslar uçsuz bucaksız ama Hvaldimir adıyla sanıyla tanınıyor. Bu artık bir balinanın hikâyesi olmaktan çıktı ve insanın şefkatinin hikâyesi haline geldi."
Hvaldimir, pek çok kişinin aklına 90'larda fenomen olan Beyaz Balina Aydın'ı getiriyor. Ocak 1992'de Sinop'un Gerze ilçesi açıklarında görülen Aydın, bir anda Türkiye'nin sevgilisi haline gelmişti. Soğuk sularda yaşayan bu türün Karadeniz'e nasıl geldiği merak ediliyor, sempatikliği ve insana alışkın tavrı dikkat çekiyordu. İlerleyen dönemde Aydın'ın Sivastopol yakınlarındaki Rusya Bilimler Akademisi'nden kaçtığı ortaya çıkmıştı.
Hvaldimir, pek çok kişinin aklına 90'larda fenomen olan Beyaz Balina Aydın'ı getiriyor. Ocak 1992'de Sinop'un Gerze ilçesi açıklarında görülen Aydın, bir anda Türkiye'nin sevgilisi haline gelmişti. Soğuk sularda yaşayan bu türün Karadeniz'e nasıl geldiği merak ediliyor, sempatikliği ve insana alışkın tavrı dikkat çekiyordu. İlerleyen dönemde Aydın'ın Sivastopol yakınlarındaki Rusya Bilimler Akademisi'nden kaçtığı ortaya çıkmıştı.
Türkiye’nin Balina Aydın çılgınlığıNational Geographic'in "The strange saga of Hvaldimir the ‘Russian spy whale’" başlıklı haberinden derlenmiştir.