Peş peşe 3 kritik seçim: İran, İngiltere ve Fransa...Zafere hangi ülkede kim yakın?

Dünya bu hafta sonu gerçekleşecek 3 önemli seçim sonucunu bekliyor. İngiltere'de 4 Temmuz'da erken seçime giderken, İran seçimlerinin ikinci turu 5 Temmuz Cuma günü gerçekleştirilecek. Fransa'nın bıçak sırtı ikinci turu ise 7 Temmuz Pazar günü yapılacak.
Sonuçlarının tüm dünya üstünde etkisi olması beklenen seçimlerde son durum ne? Yarışı hangi adaylar önde götürüyor? İşte dikkat çeken detaylar...

4 TEMMUZ İNGİLTERE SEÇİMLERİ: SUNAK İÇİN YOLUN SONU GÖRÜNDÜ, İŞÇİ PARTİSİ ZAFER BEKLİYOR

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Mayıs ayının sonunda seçimlerin erkene alındığını duyurdu. Uzun zamandır seçim tarihini açıklama baskısı altında olan Sunak İngiltere için kritik tarihi 4 Temmuz olarak duyurdu.

İngiltere'de seçimler beş yılda bir yapılıyor ve son seçimler Aralık 2019'da yapılmıştı. 2010 yılından beri iktidarda olan Muhafazakar Parti (Bunun ilk beş yılı Liberal Demokratlar ile koalisyon hükümetiydi.) 2016'daki Brexit referandumundan bu yana beş lider, dolayısıyla başbakan değiştirdi.

İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılmasını ifade eden Brexit sürecinde ve Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle bir süredir ekonomideki kötüye gidişle ilgili baskı altındaydı.

RİSHİ SUNAK CEZALANDIRILACAK GİBİ GÖRÜNÜYOR

Kamuoyu yoklamaları, son Başbakan Rishi Sunak'ın da iktidarı boyunca verdiği sözleri yerine getirmemesi nedeniyle cezalandırılacağını gösteriyor.

Seçim anketlerinde, İşçi Partisi yüzde 37 ile önde giderken Muhafazakarlar yüzde 18 ile geride kalıyor. Sağcı göç karşıtı Reform UK partisinin oy oranı ise yüzde 17.

Seçimlerde mevcut başbakan Rishi Sunak ve ana muhalefetteki İşçi Partisi’nin lideri Keir Starmer yarışsa da Associated Press haber ajansına göre, bazı bölgelerde güçlü desteğe sahip olan diğer partiler koalisyon hükümeti kurmada önemli rol oynayabilir.

Analistlere göre yaşam maliyeti ve ekonomi seçmenler için her şeyden önemli. Bu iki konuyu göç ve sağlık hizmeti takip ediyor. İngiliz basını İşçi Partisi'nin seçimden ezici bir zaferle çıkmasını bekliyor.

5 TEMMUZ İRAN SEÇİMLERİNDE İKİNCİ TUR: SEÇMEN SANDIKTAN UZAK DURUYOR

İran'da geçtiğimiz Cuma gerçekleştirilen seçimlerde hiçbir aday yüzde 50 sınırını geçemedi, en fazla oy alan 2 aday, 5 Temmuz 2024 Cuma günü yapılacak olan ikinci tur seçimlerine girmeye hak kazandı.İkinci turda yarışmaya hak kazanan isimler oyların yüzde 42,5’ini alan reformist aday Mesud Pezeşkiyan ve yüzde 38,6 oy oranı ile ikinci olan radikal Muhafazakar aday Said Celili oldu.

Seçime katılım konusunda son yıllarda ciddi düşüşler yaşayan İran bu yılki seçimlerde tarihinin en düşük katılımını gördü.

ADAYLARIN KAZANMA ŞANSI NE?

Türk kökenli 69 yaşındaki Mesud Pezeşkiyan 5 kez Tebriz milletvekili seçildi. Mart 2024’teki meclis seçimlerinde 95 bin oyla Tebriz’den birinci sırada meclise girdi. 2021 yılında da Cumhurbaşkanı Adayı oldu ancak adaylığı AKK tarafından reddedildi.Pezeşkiyan bu seçimde AKK’den onay alan tek reformcu aday oldu. Eski Cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi, Hasan Ruhani ve eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif gibi isimlerin desteğini alan Pezeşkiyan, seçim kampanyalarında, ülkedeki etnik ve mezhebi ayrımcılık ile zorunlu başörtüsü, internete erişim gibi sorunlara vurgu yaptı.

Cumhurbaşkanı seçilmesi durumunda şeffaf olacağı, rantçılık ve adam kayırmacılığıyla mücadele edeceği sözünü veren Pezişkiyan nükleer meselenin çözümü ve yaptırımların kaldırılması için başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere Batılı ülkelerle müzakere yolunu seçeceğini belirtti.

Muhafazakar cenahın adayı Said Celili’nin profiline baktığımızda, uzlaşmaz sert tutumu ile ön plana çıkan, devrim ilkelerine bağlı, dış politikada batı karşıtı bir profil görüyoruz.1980’lerden beri kritik görevlerde bulunan 59 yaşında olan Celili, İran-Irak Savaşı gazisidir. Celili, İlk kez Cumhurbaşkanı adayı olarak girdiği 2013 seçimlerinde yaklaşık yüzde 11 oy aldı. 2021 Cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki adaylığından ise İbrahim Reisi’nin lehine çekildi. Celili, Nükleer Anlaşma’ya muhalif olmasıyla ve başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerle müzakereye yönelik mesafeli tutumuyla biliniyor.

Anadolu Ajansı'nda yer alan analize göre, İran siyaset yelpazesinde muhafazakarların içindeki radikal tabanı temsil eden Celili’nin ikinci tura kalma şansı olmadığı düşünülüyordu. Bu nedenle muhafazakar cenahın önemli isimleri ve basın yayın organları Kalibaf lehine çekilmesi yönünde son güne kadar kendisine baskı yaptı ancak Celili bu baskılara boyun eğmeyerek seçimden çekilmedi ve beklenenin üzerinde bir oy alarak seçimlerin ikinci turuna katılmaya hak kazandı.

Gelinen bu noktada Said Celili diğer Muhafazakar aday Kalibaf’a verilen 3 milyon 383 bin 340 oyun tamamını veya büyük bir çoğunluğunu alırsa 5 Temmuz'da yapılacak seçimin galibi olabilir. Her ne kadar Kalibaf ve diğer Muhafazakar adaylar ikinci turda Said Celili’yi destekleyeceklerine dair açıklama yapsalar da bütün oyları fire vermeden taşımaları mümkün görünmüyor.

KÜSKÜNLERİN İKNA EDİLMESİ GEREKİYOR

Öte yandan 2021 yılında yapılan seçimlerde İbrahim Reisi 19 milyona yakın bir oy ile Cumhurbaşkanlığını kazanmıştı. Bu seçimde muhafazakar 2 adayın aldığı oy toplam 13 milyon civarındadır. Bu oran muhafazakar kanatta sandığa gitmeyen büyük bir kitlenin olduğunu da gösteriyor. Celili ve muhafazakar kanat sandığa gitmeyen bu kitleyi sandığa çekebilirse kazanma şansı yükselir. Aynı şekilde Mesud Pezeşkiyan ve reformcu cenahın da 1 hafta içinde küskün seçmeni ikna edip oy vermesini sağlaması gerekir.

SONUÇLAR İRAN KADAR BÖLGEYİ DE İLGİLENDİRİYOR

Batı medyasında yer alan analizlerde hayal kırıklığına uğrayan seçmenin sandıktan uzak durduğu belirtiliyor.ABD ile artan gerginlikler, Gazze'deki savaş ve İsrail-Hizbullah geriliminin ortasında seçime giden ülkeden çıkacak sonuçlar İran kadar bölgeyi de yakından ilgilendiriyor.

7 TEMMUZ FRANSA SEÇİMLERİNDE İKİNCİ TUR: MACRON'UN KUMARI TERS TEPTİ

Bir zamanlar liderlik tarzını Jüpiteryen olarak tanımlayan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, siyasi ateşle oynayıp yandıktan sonra şimdi uluslararası arenada İkarus'a benzetiliyor. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağın galibiyeti sonrası hayatının en büyük kumarlarından birini oynayan ve meclisi feshederek erken seçime giden Macron, Fransa'daki seçimlerin ilk turunda büyük bir hezimete uğradı.

"FRANSA'YI FELAKETTEN KURTARMAK İÇİN 7 GÜNÜMÜZ VAR"

Fransa seçimlerinin ilk turundaki sonuçlar aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisini her üç kişiden birinin oyunu aldığını gösterirken, 3 hafta içinde aldığı ikinci yenilgiden sonra Elysee Sarayı'nda kriz toplantısı düzenleyen Cumhurbaşkanı Macron, aşırı sağın zaferin eşiğinde olduğunu kabul etti ve 'Mücadele konusunda hiçbir hata yapılmamalı.' dedi.

Fransa'yı ilk kez aşırı sağ liderliğin eşiğine getiren sonuçlar Sol ittifakı da harekete geçirdi. Raphael Glucksmann 'Fransa'yı felaketten kurtarmak için yedi günümüz var.' derken Paris sokaklarına dökülen binlerce öfkeli sol görüşlü seçmen adeta isyan çıkardı. Şehrin her yerine, özellikle Fransa'nın başkenti Paris'teki Place de la République'e çok sayıda çevik kuvvet polisi sevk edildi. Bazı bölgelerde polis ve göstericiler arasındaki gerilimin devam ettiği belirtiliyor.

İÇ SAVAŞ UYARISI

RN'nin salt çoğunluğu elde etmesi halinde, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Fransa'nın ilk aşırı sağ hükümetini kurması ve Le Pen'in himayesindeki Jordan Bardella'nın Başbakan olması bekleniyor.

Eleştirmenler seçim sonrası yaptıkları yorumlarda Macron'u Fransa'nın siyasi geleceğiyle pervasızca kumar oynamakla suçlarken, İngiliz medyası Macron'un daha önce yaptığı uyarıyı hatırlattı ve RN'nin kazanmasının Fransa'yı iç savaşa sürükleyebileceğini öne sürdü.

KÜRESEL DÜZENE ATILAN BİR EL BOMBASI

ABD'li yayın kuruluşu CNN, Avrupa Birliği’nin en büyük ikinci ekonomisi, G7 üyesi ve nükleer güç Fransa’yı aşırı sağın eşiğine getiren seçimlerin dünyanın geri kalanını da ilgilendirdiğini belirterek, RN'nin seçimi kazanma ihtimalini 'küresel düzene atılan bir el bombası' olarak değerlendirdi.

Aşırı sağın duayeni Marine Le Pen'in RN, bilindiği üzere Avrupa Birliği'ne karşı şüpheci ve tam teşekküllü bir "Frexit"ten bahsetmese bile Avrupa Birliği'nin temellerini sorgulamakta. İktidara gelmeleri durumunda İtalya'dan Giorgia Meloni ve Macaristan'dan Viktor Orban ile aşırı sağcı müttefikler olarak bir blok oluşturup Avrupa planlarını çok daha ileriye taşıyabilirler.

RN'nin iktidara gelmesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için de iyi bir haber olacaktır. Le Pen savaş başladığında Moskova'nın Ukrayna işgalini kısaca eleştirmiş ve "Vladimir Putin'e olan hayranlığıyla" övünmüştü.Le Pen, 2022'de NATO'nun askeri kanadından ayrılmak istediğini de söylese de partisi daha sonra geri adım atarak Ukrayna'daki savaş devam ettiği sürece bunun mümkün olmadığını duyurmuştu.