Nehirler kırmızı akıyor, 45 gün güneş doğmuyor… İşte dünyanın en ‘iç karartıcı’ şehri
Güncelleme Tarihi:
Norilsk, dünyanın en kuzeydeki şehri. Sibirya’da yer alan bu şehir uzun yıllardır dünyanın en depresif ve iç karartıcı şehri olarak tanınıyor. Peki neden? 180 bin nüfuslu bu tuhaf yerler ilgili şaşırtıcı detayların hepsi haberimizde…
‘Dünyanın en iç karartıcı şehri’ olarak adlandırılan bu ‘zalim’ şehir, karayoluyla ulaşılamayacak kadar uzak ve kirliliği yüzünden yaşam beklentisi ulusal ortalamanın on yıl altında. Yani bu şehirde yaşayanlar Rusya’nın başka yerlerinde yaşayanlara göre 10 yıl erken ölüyor…
Dünyanın en kuzeydeki şehri olan uzak Rus maden kasabası Norilsk yılın iki ayı karanlık ve bu yetmezmiş gibi gerçekten tüyler ürpertici bir geçmişe sahip.
180 bin kişiye ev sahipliği yapan Rusya'nın doğusundaki Sibirya'nın Krasnoyarsk Krai bölgesindeki küçük şehir, gezegendeki en uzak şehirlerden biri. Norilsk, Moskova'dan 2 bin 900 kilometre, bölgesel başkent Krasnoyarsk'dan da bin 500 kilometre uzakta.
YOLU OLMAYAN ŞEHİR...
Üstelik Norilsk'e hiçbir yol çıkmıyor. Şehrin içinden geçen bir demiryolu hattı var ancak o da yük taşımacılığı için kullanılıyor.
Şehirden 65 kilometre uzaklıktaki liman kenti Dudinka, kışın donmuş olmasına rağmen şehre deniz yoluyla bir rota sağlıyor.
Şehir dünyanın geri kalanından o kadar kopuk ki, yerliler şehri terk ettiklerinde arkalarından “anakaraya gidiyorlar” diye şaka yapılıyor.
Norilsk kenti sadece 2017'de düzgün bir internet bağlantısına sahipti olmuştu. O zamana kadar yaklaşık Ipswich büyüklüğündeki bu şehir, dünyayla iletişim halinde kalmak için güvenilmez bir uydu bağlantısını kullanıyordu.
Tüm bu nedenler bir araya geldiğinde Rusya'nın bu uçsuz bucaksız köşesine yıl boyunca giden tek yol şehre uçmaktır. Ancak Norilsk’e uçakla gitmek bile sanıldığından kat kat zor…
Moskova'dan beş saatten fazla süren bir uçuşun ardından, ziyaretçiler bir Sovyet esir kampının bulunduğu yere inşa edilmiş bu şehirde bir cehennem manzarasıyla karşılanıyor.
Norilsk'in modern hikayesi, 20. yüzyılın başlarında bir jeologun Putorana Dağları'nın eteklerinde zengin nikel, bakır ve kobalt yatakları keşfetmesiyle başlar.
Sibirya'da rekor sıcaklık ölçüldü: 38 derece
ÖNEMİ TOPRAKLARININ ALTINDA GİZLİ
Norilsk, gezegendeki en büyük nikel-bakır-paladyum yataklarında oturuyor.
1936'da SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) yakındaki bir Gulag'dan getirtilen yaklaşık 500 bin zorunlu işçiyi kullanarak dağlarda büyük bir maden çıkarma kompleksi inşa etmeye başladı.
'Gulag'lar Sovyetler Birliği hükûmetinin cezai çalışma kampları sistemidir. Sovyet rejimi karşıtı unsurların hızla kovuşturulması ve toplumdan soyutlanması için 25 Nisan 1930 tarihinde kurulan bir tür yargı ve infaz sistemidir.
20 yıl boyunca sert Arktik permafrostunda (donmuş toprak) çalıştılar ve bu işçilerden 18 bini korkunç koşullarda öldü.
Bugün, dünyadaki nikelin beşte biri Norilsk'ten geliyor ve otomobil egzozlarında ve mücevheratta kullanılan bir metal olan paladyumun da küresel tedarikinin yarısından fazlası buradan geliyor.
Bugün Norilsk'teki hemen hemen herkesin, ya doğrudan Norilsk Nickel tarafından istihdam edilen ya da onunla iş yapan birçok şirketten biri için çalışan nikel fabrikasıyla bir bağlantısı var.
Ancak şehirde böylesine muazzam bir iş bolluğuna sahip olmanın bedeli çok ağırdı…
Norilsk bugün Rusya'nın en kirli şehri ve gezegendeki en kirli on şehirden biri.
Nikel tesisi her yıl kükürt dioksit, nitrojen oksitler, karbon, fenoller ve daha fazlasını içeren iki milyon tondan fazla zehirli gaz pompalıyor.
HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÜMCÜL BOYUTTA
Toplam küresel kükürt dioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde biri bu şehirden geliyor.
Hava o kadar kirli ki, birçok insan değerli mineraller içerdiğinden kurum için yüzey toprağını kazıyor.
Bu, yalnızca çevredeki ağaçların çoğunu öldüren asit yağmurlarına neden olmakla kalmıyor, aynı zamanda Norilsk sakinlerinin üzerinde yıkıcı bir etki de yaratıyor.
İngiltere’deki varlıkları dondurulduNorilsk'te bir işçinin yaşam beklentisi sadece 59 yıl. Bu da Rusya ortalamasından 10 yıl daha kısa.
Şehirdeki kanser oranları da Rusya'nın geri kalanının iki katı.
Bir sağlık araştırması, Sibirya'daki ortalama bir çocuğa kıyasla Norilsk'te çocuklarda kan hastalığı oranlarının yüzde 44 daha yüksek olduğunu, sinir sistemi rahatsızlıklarının oranlarının yüzde 38 ve kemik ve kas hastalıklarının yüzde 28 daha yüksek olduğunu buldu.
KAN NEHRİ
Eylül 2016'da yakınlardaki Daldykan nehri tüyler ürpertici sahnelerde kan kırmızısına döndü.
Bazı yerlilerin "Tanrı'nın yaklaşan bir dünya savaşıyla ilgili mesajı"na bağladıkları bu korkunç olaya dair resmi bir açıklama yapılmadı.
ABC News'in haberine göre eski fabrika işçisi Evgeny Belikov, tesise yakın bir rezervuarın benzer bir renkte olduğunu ve personel tarafından "Kızıldeniz" olarak bilindiğini söyledi.
İşçilerin burası için “Kışın kar da kırmızıdır. Bir yandan güzel, ama diğer yandan kimyasal." dediği anlatılıyor.
"Norilsk Nickel'in Kutup Bölümü, endüstriyel atıkların Daldykan Nehri'ne acil olarak boşaltılarak, devletin durumunu etkileyebilecek bir sızıntı olduğunu doğrulamıyor. Bununla birlikte, helikopter uçuşları da dahil olmak üzere nehir ve bitişik üretim tesislerinde çevresel izleme yapılıyor.”
3 Haziran 2020'de, Norilsk Nickel'in bir yan kuruluşunun neden olduğu büyük bir dizel sızıntısının ardından Norilsk dışındaki bir nehir yeniden kan kırmızıya döndü.
Bir elektrik santralindeki yakıt deposunun çökmesinin ardından Ambarnaya'ya 20 bin tondan fazla dizelin dökülmesi, Vladimir Putin'in olağanüstü hal ilan etmesine ve bağlı şirketi eleştirmesine neden oldu.
45 GÜN KARANLIK
Zehirli kirliliğin yanı sıra, Norilsk'in ıssız konumu, dünyanın en iç karartıcı şehri olduğunu iddia edenleri haklı çıkarıyor.
Kuzey Kutbu permafrostunda bulunan şehir, her yıl 45 gün sürekli karanlık yaşıyor.
Yılın yaklaşık üçte ikisinde şehir ve çevresi karla kaplı.
Norilsk'te Ocak ayında ortalama sıcaklık -30 derece, ancak daha önce -52 ile rekor düşük seviyelere ulaşmış durumda.
Şehirde ayrıca "polar T3 sendromu" yaygındır. Bu, güneş ışığı eksikliğinden kaynaklanır ve unutkanlığa, ruh hali değişimlerine ve bilişsel bozulmaya neden olabilir.
Buna karşılık şehirde yaz aylarında güneş 65 gün boyunca batmaz.
Bu kadar çok kişinin bunu yapmasının iyi bir nedeni olsa da, bırakın orada yaşamak şöyle dursun, “dünyanın en kuzeydeki şehrinde” herhangi birinin çalışmak isteyebileceği bazılarına şaşırtıcı gelebilir.
Norilsk Nickel'deki işçiler, 739 dolardan az olan ulusal ortalamaya kıyasla ayda 986 dolardan fazla kazanabilirler.
PUTİN MÜDAHALE ETMEYECEK
Şirketin Rusya'nın tüm GSYİH'sının yüzde iki'sini ürettiği göz önüne alındığında, Vladimir Putin'in de bu şehirler ilgili olarak yakın zamanda devreye girmesi pek olası değil.
Şirketin sahibi Putin müttefiki Vladimir Potanin ve oligark Roman Abramovich'ti.
Ancak eski Chelsea sahibi, Norilsk Nickel'deki yüzde 1,7 hissesini Mart 2019'da 551 milyon dolara sattı.
Şirket, kirlilik seviyelerini düşürmeye çalıştığını ve 2017'de yeni bir büyük geliştirme programına 14 milyar dolarlık bir yatırım yaptığını açıkladı.
Bu iddialı plan, Norilsk ve çevresindeki kükürt dioksit emisyonlarını 2023 yılına kadar yüzde 75 oranında azaltmayı amaçlıyordu.
Ancak, Covid salgını ve Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının neden olduğu büyük yıkımın ardından bu hedefin hala ulaşılabilir olup olmadığı açık değil.
