Kuzey Kore'nin iki numarası, acımasız küçük kız kardeş Kim Yo Jong kimdir? | 6 SORU 6 YANIT
Güncelleme Tarihi:
Ona 'Prenses' diyorlar... Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un küçük kız kardeşi Kim Yo Jong, ağabeyinin yanında katıldığı toplantılarla, ABD ve Güney Kore yöneticilerini hedef alan zehir zemberek açıklamalarıyla son birkaç yılın en fazla merak edilen isimlerinden biri haline geldi. Kore Yarımadası'nda nükleer tansiyon yükseldikçe tanınırlığı artan, ağabeyinin doğal halefi kabul edilen "gölge lider" Kim Yo Jong kimdir?
"Budala ve pislik adam, nükleer silah sahibi bir devlete 'önleyici saldırı' düzenlemekten bahsetmeye cüret edebiliyor."
Bu sözler, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un kız kardeşi Kim Yo Jong'a ait. "Budala ve pislik adam" diye nitelendirilen kişi ise Güney Kore Savunma Bakanı Suh Wook. Suh, geçtiğimiz cuma günü yaptığı açıklamada, Kuzey Kore'nin saldırıya hazırlanması halinde, Güney'in bu saldırıları önlemek için nokta atışı hedeflerin vurulacağı operasyonlar düzenleyebileceğini söylemişti.
Kim Yo Jong, bu açıklama karşısında Suh'u "budala ve pislik" olarak nitelendirmenin yanında, "Savunma Bakanı'nın pervasız açıklamaları yüzünden Güney Kore ciddi bir tehditle karşı karşıya kalabilir" diye konuştu.
Ağabeyinin sırdaşı ve danışmanı olarak bilinen Kim Yo Jong, geçtiğimiz Eylül ayında, Kuzey Kore'nin politikalarını belirleyen en üst düzey kurumun üyeliğine seçildi. Resmi etkinliklerde çoğu zaman ağabeyinin yanında görüntülenen Kim Yo Jong, kamuoyunda "Propaganda ve Ajitasyon Dairesi" olarak bilinen Tanıtım ve Enformasyon Dairesi'nin kâğıt üzerindeki başkanı.
Medyada sık sık "Kim Jong Un'dan daha sert ve daha acımasız" olarak anılan Kim Yo Jong, ilk olarak 2020'de Washington'ın Kuzey Kore'nin nükleer silahlardan tamamen arındırılması yönündeki taleplerine ilişkin açıklamalarıyla tanındı. Ardından Seul'un, Güney'e sığınan ve memleketlerine rejim karşıtı broşürler gönderen Kuzey Korelileri engellemekteki başarısızlığına ateş püskürdü. 2021 yılında Biden yönetiminin bölge politikasını "ikiyüzlülükten başka bir şey değil" diyerek eleştirdi ve Kore Yarımadası'nda barışın "kelimelerle değil, azımsanamayacak caydırıcılıkla" geleceğini söyledi.
Yukarıda da dediğimiz gibi Kim Yo Jong, son olarak hafta sonu Güney Kore Savunma Bakanı Suh'a verdiği cevapla gündeme geldi. Biz de hakkında "Kuzey Kore'nin en güçlü kadını", "fiili iki numara", "gölge lider" gibi yakıştırmalar yapılan ve ağabeyinin ardından ülkenin başına geçmesi beklenen Kim Yo Jong'u biraz daha yakından tanımak istedik.
1) KİM YO JONG HAKKINDA NELER BİLİYORUZ?
"Prenses" lakaplı Kim Yo Jong'un kesin doğum tarihi bilinmiyor. Ancak Güney Kore Birleşme Bakanlığı'nın elinde bulunan Kuzey Koreli yetkililere ilişkin veri tabanında, 1988 yılında Pyongyang'da doğduğu belirtiliyor. Kuzey Kore'yi 1994-2001 yılları arasında yönetmiş olan Kim Jong İl'in bilinen en küçük kızı. (Kim Jong İl'in çok sayıda kadından çocukları olduğu söyleniyor.)
Kim Yo Jong'un çocukluğuna ve ilk gençliğine dair çok fazla bilgi bulunmuyor. Kendisine dair arşivlerde en eski kaynak 2009'dan. O tarihte Kim Jong İl'in sağlığının bozulması ve peş peşe geçirdiği felçler sonucu, Kim Jong Un'un ülkenin yeni lideri olacağı söylentileri ortaya çıkmıştı. O günlerde Kuzey Kore devlet medyasında yayımlanan bir fotoğrafta Kim Yo Jong, ağabeyleri Jong Un ve Jong Chol'la bir aradaydı. Yo Jong, 2011 başlarında da yine Jong Chol'la birlikte Singapur'da düzenlenen bir Eric Clapton konserinde görüntülenmişti.
Ukrayna'da ulusal kahraman ilan edildi... Kod adı: KömürMedeni durumuna ilişkin çok fazla bilgi de yok ancak bazı Güney Kore haber siteleri, Kim Yo Jong'un, ülkenin en nüfuzlu kişilerinden biri olan Choe Ryong Hae'nin oğluyla evli olduğunu bildirmişti. (Choe, Kuzey Kore'deki en üst düzey karar mercii olan Devlet İşleri Komisyonu'nda Kim Jong Un'un yardımcısı olarak görev yapıyor.) Ancak Kim Yo Jong eşiyle hiç görüntülenmedi.
Son 10 yılda ağabeyinin nükleer silah hamlelerini artırmasıyla Kim Yo Jong'un uluslararası alandaki tanınırlığı da günden güne arttı. Zira Kim Yo Jong, 2018'den bu yana ABD ve Güney Kore'yle yapılan nükleer silah müzakerelerinde kritik rol oynuyor. Hatta 2020 yılında Kim Jong Un'un ağır hasta olduğuna dair söylentilerin çıktığı dönemde, Kuzey Kore uzmanları, liderin aniden ölmesi ya da elden ayaktan düşüp çalışamaz hale gelmesi durumunda, Kim Yo Jong'un devletin başına geçebileceğini öne sürüyordu. Zira Kim Yo Jong, "Ulu Lider" olabilmek için en önemli kriterlerden birine sahip: "Paektu Dağı soyu" olarak bilinen ve Kuzey Kore'nin kurucusu olan Kim İl Sung'un kanından geliyor.
2) KUZEY KORE SİYASETİNDEKİ ROLÜ NE?
Seul kaynaklarına göre, Kim Yo Jong, en az 2014 yılından bu yana milletvekilliği yapıyor ve çeşitli devlet kademelerinde rol oynuyor. Aynı zamanda Kuzey Kore İşçi Partisi'nin yürütme organı olan Merkez Komitesi'nin de bir üyesi.
2018 yılında ağabeyinin temsilcisi olarak Güney Kore'ye gidip Pyeongchang şehrinde yapılan Kış Olimpiyatları'na ülkesinin katılımına dair müzakerelerde bulunan Kim Yo Jong, bu sayede uluslararası kamuoyunun dikkatini çekti. Ardından Olimpiyatlar'ın açılış seremonisinde dönemin ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence'in yanında görüntülendi. Güney Kore'yi ziyaret eden ilk Kim ailesi üyesi olarak tarihe geçti.
Daha sonra danışman sıfatıyla ağabeyiyle birlikte Singapur'a, Vietnam'a ve iki Kore arasındaki sınıra gidip Donald Trump'la yapılan yüz yüze görüşmelere katıldı. O dönemde özellikle ABD medyasında Trump'ın kızıyla kıyaslanarak "Kuzey Kore'nin Ivanka'sı" diye anıldı.
Zelenski'den flaş müzakere açıklamasıMart 2020'de ilk kez kendisinin imzasını taşıyan bir resmî açıklama yayımlandı. Bu açıklamada Kuzey Kore'nin birkaç gün önce gerçekleştirdiği bir askeri tatbikatı eleştiren Seul yönetimine ateş püskürdü. O günden sonra da ABD ve Güney Kore'yle olan ilişkilere dair açıklamaların bir numarası haline geldi.
Mart 2021'de göreve yeni başlayan Biden yönetimine bir mesaj gönderen Kim Yo Jong, "ABD önümüzdeki dört yıl barışçıl ilişkiler istiyorsa 'hadise çıkarmaktan' kaçınmalı" dedi. Haziran ayında Kim Jong Un'un, Washington'la diplomatik ilişkiler kurulabileceğini söylemesi ve ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın bu açıklamayı "ilginç" olarak nitelendirmesi üzerine ise "ABD diyalog konusunda yanlış beklentiler içinde. Yanlış anlama daha büyük bir hayal kırıklığı yaratabilir" yorumunu yaptı.
Güney Kore'yle olan ilişkilere dair açıklamalarında ise daha karmaşık mesajlar veren Kim Yo Jong, bazı tehditlerinin altını doldurmayı da başardı. Örneğin Haziran 2020'de iki ülkenin ortak kullandığı iletişim ofisinde "trajik bir sahne" yaşanabileceğini öne sürdü. Birkaç gün sonra Kuzey Kore binayı patlattı.
Temmuz ayında iki ülke arasındaki iletişim kanallarının yeniden açılmasının ardından, Kim Yo Jong bu kez de "Bu gelişmeye fazla anlam yüklemeyin" dedi ve Seul'un ortak tatbikattan çekilmesini gündeme getirdi. Seul bu öneriyi kabul etmeyince iletişim tekrar kesildi. Eylül ayında iki Kore arasındaki iletişimin yeniden kurulması ihtimalini ortaya atan Kim Yo Jong, patlatılan iletişim ofisinin yeniden hayata geçirilmesi, iki ülke arasında bir zirve yapılması ve barış ilan edilmesi gibi olasılıkları da dile getirdi.
3) KİM JONG UN'UN ARDINDAN KUZEY KORE'NİN BAŞINA O MU GEÇECEK?
Kuzey Kore'de lider seçiminin nasıl gerçekleştiğine dair belirlenmiş kurallar yok. Ancak 1948'de kurulan ülkede bugüne kadar yaşanan iki lider değişiminde, halihazırdaki yönetici kendisinden sonra yerine geçecek olan yetişkin oğlunu kendi eliyle seçip yetiştirdi.
Kuzey Kore'yi uzun zamandır izlemekte olan analistlere göre, Kim Jong Un'un aniden ölmesi ya da ağır bir hastalık geçirmesi halinde Kim Yo Jong, geçici bir dönem yönetimi üstlenebilir. Nisan 2020'de Kim Jong Un'un ölümüne dair söylentiler ayyuka çıkınca bu ihtimal de gündeme geldi. Zira Yo Jong liderlik için gerekli kan bağına sahipti, Jong Un'un çocukları 18 yaşından küçüktü ve ailenin diğer erkekleri siyasi alanın dışına itilmişti. Aynı yıl Seul'de bulunan istihbarat kurumları, Kim Yo Jong'un Pyongyang'ın "fiiliyattaki 2 numarası" olduğunu bildirdi ama resmi olarak bir haleflik kararının söz konusu olup olmadığı bilinmiyor.
4) AĞABEYİ İLE İLİŞKİSİ NASIL?
Kuzey Kore uzmanlarına göre, aralarındaki kan bağı ve gösterişsiz tavrı sayesinde Kim Yo Jong, Kim Jong Un'un güvendiği tek danışmanı haline geldi. Dikkat çekmek ya da iktidarı ele geçirmek için rekabet etmek yerine, ağabeyinin öne çıkmasını sağlayan Kim Yo Jong, devlet medyasında sık sık elinde not defteriyle ağabeyine eşlik ederken ve sessizce tavsiyeler verirken görülüyor. Yaşının küçük olması da Kim Yo Jong'u ağabeyi nezdinde avantajlı bir konuma getiriyor çünkü Kore kültüründe yaş kıdem için oldukça belirleyici bir faktör.
Şubat 2019'da Hanoi Zirvesi'nde bir nükleer silahlardan arındırma anlaşması sağlamayı başaramadığı için tenzil-i rütbeye uğradığı söylenen Kim Yo Jong, daha sonra yeniden Politbüro'ya dahil edildi ve ağabeyinin yanında görüntülenmeye devam etti.
Yo Jong ile Jong Un arasındaki ilişki, baba Kim Jong İl ile kız kardeşi Kyong Hui arasındaki ilişkiyle kıyaslanıyor. Jong İl'in hayatta kalan tek anne-baba bir kardeşi olan Kyong Hui de ağabeyine özellikle ekonomik meselelerde danışmanlık yapıyordu. Annelerini henüz çok küçük yaşta doğumda kaybeden Jong İl ve Kyong Hui'nin bir diğer erkek kardeşleri de boğularak öldü. Kim Kyong Hui, ağabeyinin ölümünün ardından yeğeninin başa geçmesiyle siyasetten çekildi. Diğer yandan eşi Jang Song Thaek bir dönem Kim Jong Un'un sağ koluyken söylentilere göre, 2013 yılında görevden alınarak idam edildi. Kim Kyong Hui ise en son Ocak 2020'de Pyongyang'daki bir konserde yeğeni Kim Jong Un'un yanında görüntülendi.
5) KUZEY KORELİLER KİM YO JONG'A NASIL BAKIYOR?
Kuzey Kore'de rejime yönelik en ufak bir eleştiri bile idamla cezalandırılabilecek bir suç olduğundan Kuzey Kore kamuoyunun tamamının Kim Yo Jong'a bakış açısının nasıl olduğunu bilmek imkânsız.
Tarihsel olarak bakıldığında, üst düzey pozisyonların neredeyse tamamının erkekler tarafından üstlenildiği bir ülkede, genç bir kadının bu kadar etkili olması alışılagelmiş bir durum değil. Ama ağabeyi ile olan ilişkisi Kim Yo Jong'un ister samimi olsun ister sahte, bir saygı görmesini sağlıyor.
Hatta 2018 yılında o dönem meclis başkanı olan 89 yaşındaki Kim Yong Nam'ın Kim Yo Jong'un önünde eğilerek selam vermiş olması Güney Kore basını tarafından görüntülenmiş ve büyük ses getirmişti.
6) DÜNYANIN GERİ KALANI KİM YO JONG'A NASIL BAKIYOR?
Kim Yo Jong, uluslararası arenada Kim Jong Un üzerinde nüfuzu olan bir danışman olarak kabul ediliyor. 2020'de Devlet Başkanı Moon Jae-in ve diğer Güney Koreli yetkililer hakkındaki sert açıklamaları, "sıra dışı" bir tavır olarak değerlendirildi. Zira Seul kaynakları, baş başa yapılan toplantılarda oldukça iyi ilişkiler kurdukları Kim Ya Jong'u kibar ve tatlı dilli bir kadın olarak tanımlıyor.
Yukarıda da dediğimiz gibi Kim Yo Jong, ABD'de Ivanka Trump'la kıyaslanıyordu. Hatta iki kadının yolları 2018'de Kış Olimpiyatları'nda da kesişti. Kim Yo Jong açılış seremonisine, Ivanka Trump ise kapanış seremonisine katıldı.
Diğer yandan insan hakları örgütleri ve ABD hükümeti, Kim Yo Jong'un ülkedeki insan hakları ihlallerinin iş birlikçisi olduğunu savunuyor. Üst düzey konumu nedeniyle Kuzey Kore'deki infazlardan, hapis cezalarından ve siyasi suçlular üzerindeki baskıdan kısmen sorumlu tutulan Kim Yo Jong, propaganda dairesindeki rolü nedeniyle ağabeyinin sansür faaliyetleriyle ilişkilendiriliyor. Bu nedenle ABD Hazine Bakanlığı 2017 yılında Kim Yo Jong'u yaptırım listesine eklemişti.
Insider'ın "North Korean leader Kim Jong Un's sister said South Korea may face a 'serious threat' and called its defense minister a 'scum-like guy' for missile remarks" ve Wall Street Journal'ın "Kim Yo Jong: What We Know About Kim Jong Un’s Sister and Her Role in North Korea" başlıklı haberinden derlenmiştir.