Kimi ütopik kimi gerçekçi… Milyarderler kendi şehirlerini inşa etmek için kolları sıvadı
Güncelleme Tarihi:
Elon Musk uzun yıllardır kendi şehrini kurma planlarıyla sık sık konuşuluyor. Ancak bu hayalin peşinde koşan tek kişi Musk değil. Kimi bir çöl rüyasının peşinde, kimi de Mars'ta bir şehir kurmak istiyor. İşte Larry Ellison'dan Peter Thiel'e dünyanın en zengin insanlarından bazılarının girişimleri…
Milyarderler yıllardır kendi ütopik şehirlerini inşa etmek için milyonlarca dolar harcıyor. Bu şehirlerin ne zaman tamamlanacağı ya da projelerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği muamma olsa da son zamanlarda büyük iş insanlarının yatırımlarının bir kısmını bu gibi alanlara yapması dikkat çekiyor.
Bazıları kişisel felsefeleri etrafında şekillenen yepyeni topluluklar inşa etmek isterken, bazıları için bu sadece bir emlak oyunu. Bazıları ise şirketlerinin bulunduğu kasabalar üzerinde hakimiyet kurmak için planlar yapıyor.
The Wall Street Journal’ın yakın tarihli bir haberine göre Elon Musk, SpaceX ve The Boring Company personelinin yaşaması ve çalışması için kendi kasabasını kurmayı planlıyor.
Gazete, Musk ve ortaklarının Teksas’ta Austin’in dışında yaklaşık 3 bin 500 dönümlük bir arazi satın aldığı iddia etti. SpaceX ve The Boring Company tesislerine yakın olacağı bilinen “Snailbrook” adlı şehrin vizyonu, "Colorado Nehri boyunca bir tür Teksas ütopyası" olarak tanımlanıyor. Şehirde prefabrik evlere ek olarak bir havuz, açık hava spor salonu ve küçük bir okul da bulunacak.
MUSK HAYAL EDİYOR, HALK KARŞI ÇIKIYOR
Ancak Musk, bir şehir inşa etmekten ilk defa bahsetmiyor. 2021'de milyarder, Snailbrook'a yaklaşık 550 kilometre uzaklıktaki Boca Chica, Teksas'ta "Starbase” adlı yeni bir şehir kurma planlarını duyurmuştu. Ancak Starbase belediyesine dair resmi bir bildirim henüz yapılmadığı için Musk’ın şehri tam olarak kurup kurmadığı da belli değil.
Bu girişimlerin ardında muhtemelen, en azından kısmen, Musk'ın geçmişte yorum yaptığı bir konu olan SpaceX ve The Boring Company çalışanlarının yüksek yaşam maliyetleri sorununu çözme çabası yattığı düşünülüyor. Ancak her iki yerin yakınındaki Teksaslılar, milyarderin çabalarına karşı çıkıyor.
Boca Chica'da yerel halk, roket testlerinin halk plajlarının sürekli olarak kapanmasına neden olduğunu ve vahşi yaşamı olumsuz etkilediğini iddia ederek SpaceX'e dava açtı.
MUSK, MARS’TA ŞEHİR KURMA HAYALİ GERÇEKLEŞMEDEN ÖLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYOR
Ve elbette Musk’ın Mars’ta kendi kendine yeten bir şehir kurma planı da var.
SpaceX'in kurucusu, bir Mars metropolü inşa etme fikrinden ilk olarak 2014 yılında bahsetti. Bu konu o zamandan beri gündemden düşmüyor. Geçen yıl Musk, Mars'ı kolonileştirecek insanların “toplumu yeniden düşünme” fırsatını değerlendireceğini umduğunu söyledi ve “Mars'ın özellikle başlangıçta lüks olmayacağını vurgulamak çok önemli” diye konuştu.
SpaceX, kendi kendini idame ettirebilecek şekilde tasarlanan şehri önümüzdeki on yıllarda inşa etmeyi planlıyor. Ancak Musk, hayali tam olarak gerçeğe dönüşmeden önce çoktan ölmüş olacağını tahmin ettiğini söylüyor. Zira şimdilik, SpaceX'in Yıldız Gemisi, Mars şöyle dursun, henüz Ay'a bile inmedi.
Kendi ütopyasını yaratmayı planlayan tek milyarder Musk değil…
Buraya kadar sadece Musk’tan bahsetsek de kendi şehrini kurmayı hayal eden tek milyarder o değil.
Kendi ütopyalarını yaratma planlarını dile getiren Peter Thiel gibi Silikon Vadisi elitlerinden, mevcut şehirleri yeniden canlandırmaya odaklanan Dan Gilbert ve Kevin Plank gibi girişimcilere kadar, dünyanın en güçlü insanlarından bazıları yıllardır kendi topluluklarını yaratmaya çalışıyor.
VATANDAŞLARINA EŞİTLİK SAĞLAYACAK ŞEHİR: TELOSA
Walmart'ın eski CEO'su Marc Lore 2021 yılında “Telosa” adında fütüristik bir ütopya inşa etmeyi planladığını açıkladı. Telosa adı “en yüksek amaç” anlamındaki eski Yunanca bir kelimeden geliyor.
O dönemde Lore, 2030 yılına kadar yaklaşık 50.000 kişinin ev olarak adlandırabileceği eşitlikçi bir ütopya inşa etmek istediğini söyledi. Lore, şehrin eşitlik ve kapitalizmin bir karışımı gibi görünen eşitlikçilik ile yönetileceğini söyledi. Telosa'nın çölde inşa edileceğini de vurgulayan Lore, tam yerini belirtmedi. Şehir, vatandaşlarına eğitim, sağlık ve ulaşıma eşit erişim imkânı sunacak. Telosa'nın internet sitesine göre kent sakinleri otonom araçlarla dolaşacak ve kent yenilenebilir enerjiyle çalışacak.
Sitede bu girişimin yaklaşık 400 milyar dolara mal olacağı öngörüsüne yer veriliyor ve vatandaşların muhtemelen bir başvuru süreciyle seçileceği ifade ediliyor. Lore'un fütüristik şehir planlarının bugün ne durumda olduğu belli değil.
KURALLARDAN KAÇIŞ ŞEHRİ: SEASTEAD
Risk sermayedarı Peter Thiel'in de ütopik bir şehir bir planı vardı. Thiel, 2008 yılında, mevcut uluslardan bağımsız olarak küçük, kendi kendine yeten bir ada olarak faaliyet gösterecek, “Seastead” adı verilen yüzen bir şehir geliştirme misyonunu başlattı.
Milyarder yatırımcı, şehrin özgürlükçü ve her türlü kuraldan kaçışın mümkün olduğu bir yer söyledi ve 2008 yılında Google yazılım mühendisi Patri Friedman ile birlikte Seasteading Enstitüsü'nü kurdu.
Grup, Fransız Polinezyası açıklarında inorganik ayrılabilir ada zinciri inşa etme yolunda adımlar attı ve ülke ile ilk anlaşmayı yaptı. Ancak hükümet 2018'de Seasteading Enstitüsü ile olan sözleşmenin geçersiz olduğunu ve ülkeyi hiçbir şekilde bağlamadığını söyledi.
Thiel, 2011 yılında enstitünün yönetim kurulundan ayrıldı, ancak ütopik şehrin internet sitesine bakılırsa bu fikri desteklenmeye devam ediyor.
BİR PRENSİN 500 MİLYAR DOLARLIK ÇÖL RÜYASI
Suudi Arabistan'da Veliaht Prens Muhammed bin Salman, “Neom” adlı bir şehir inşa ediyor. Suudi Veliaht Prens yetkililere Mısır piramitleri ölçeğinde bir şehir yaratmaları talimatını verdi. Şehrin teknolojide Silikon Vadisi'nin, eğlencede Hollywood'un ve tatil destinasyonu olarak Fransız Rivierası'nın yerini alması planlanıyor.
Suudi Arabistan’ın Ürdün ve Mısır sınırında Kızıldeniz sahili üzerinde 26 bin 500 kilometrekare bir alan üzerinde hayata geçirilmesi planlanan şehir, 2017'den beri üzerinde çalışılan bir projeydi. Wall Street Journal'ın 2019'da bildirdiğine göre kentin planları arasında yapay yağmur, sahte bir Ay, robot hizmetçiler, robot dinozorlar, karanlıkta parlayan bir plaj ve holografik öğretmenler yer alıyor.
Neom'un, çoğunluğu yüksek hızlı tren, spor stadyumu ve yat limanı da dahil olmak üzere konut ve tesislere ev sahipliği yapacak iki paralel gökdelenden oluşan The Line'da yaşayacak milyonlarca insanı barındırması amaçlanıyor.
BILL GATES SADECE PLANLAMAYA 80 MİLYON DOLAR YATIRDI
Bill Gates 2017 yılında Arizona'da bir akıllı şehir planına yaklaşık 80 milyon dolar yatırım yaptı.
AZ Central'ın aktardığına göre, Gates'in yatırım şirketinin yan kuruluşu Arizona'nın güneybatısında konutlar, devlet okulları, ofis, ticari ve perakende alanlarından oluşan 24 bin 800 dönümlük bir alanın inşası için arazi satın aldı.
Yerel haber kuruluşu, o dönemde planın 80 bin konut inşa edilmesi, 3 bin 800 dönümün sanayi, ofis ve perakende alanı, 3 bin 400 dönümün açık alan ve 470 dönümün devlet okullarına ayrılması olduğunu söyledi. Yayın, şehrin “Belmont” adını alacağını da söyledi.
Mülkü elinde bulunduran Belmont Partners adlı kuruluş, o dönemde şehrin yüksek hızlı ağlar, veri merkezleri, otonom arabalar, yeni üretim teknolojileri ve otomatik lojistik merkezleri içerecek şekilde tasarlanacağını söylemişti. Ancak 2017'den bu yana bir gelişme olup olmadığı belli değil.
ULTRA ZENGİNLERİN HEDEFİ HALİNE GELEN ADA: LANAI
Oracle'ın kurucu ortağı Larry Ellison, 2012 yılında Hawaii adası Lanai'nin yüzde 98'ini yaklaşık 300 milyon dolara satın aldı.
Araziyi satın aldıktan sonra adaya bir zincir restoran ekledi, sağlıklı yaşam merkezi olan bir tatil köyü yarattı ve adadaki mevcut otelleri yeniledi. O zamandan beri, yaklaşık 3 bin kişiye ev sahipliği yapan ada, Tom Cruise, Cindy Crawford ve Will Smith gibi ziyaretçilerin de aralarında bulunduğu ultra zenginler için bir destinasyon haline geldi. Ellison'ın kendisi de 2020 yılında tam zamanlı olarak adaya taşındı.
Peki dünyanın en zengin beşinci insanı olan Ellison, "Ananas Adası" olarak da anılan Lanai'de ne yapacak?
Ellison, Lanai'yi “dünyadaki cennet” olarak gören önceki sahiplerinden farklı olarak, “ekonomik olarak kendi kendine yetebilen ilk yüzde 100 yeşil yaşam alanı” haline getirmek istiyor.
KÜÇÜK BİR TOPLULUKTU, EYALETİN GÖZDESİ OLDU
Ünlü bir iç giyim markasının sahibi Les Wexner hayallerini gerçekleştirenlerden… Wexner, bir zamanlar Ohio eyaletinin başkenti Columbus'un dışında küçük bir topluluk olan New Albany'i eyaletin en gözde adreslerinden biri haline getirdi.
Wexner, New Albany'ye 1980'lerin sonunda kır evini inşa etmek için bir yer ararken rastladı. Kendine yetecek kadar bir arazi satın almakla başlayan Wexner zamanla etrafındaki 10 bin dönümlük araziyi de satın alarak tüm kasabanın sahibi oldu.
Milyarder, cumartesi sabahlarını her şeyin orijinal vizyona sadık kaldığından emin olmak için etrafta dolaşarak geçiriyor. Bugün New Albany'nin nüfusu yaklaşık 11 bin ve ortalama hane geliri 200 bin doların üzerinde. Bu rakam ABD genelinin neredeyse üç katı.
ESKİ BİR DOSTA İYİLİK YAPIP KASABASINI SATIN ALDI
Dallas’ın güneyinde yoğun bir eyaletlerarası karayolunun yakınında 77 dönümlük bir arazi… Burası Mustang, sıfır nüfuslu ve zamanın unuttuğu bir kasaba.
Ancak milyarder Mark Cuban, bu küçük kasabayı yaklaşık 2 milyon dolara satın aldı. Amacı ölmekte olan ve karısına bu hayalet kasabayı miras bırakmak istemeyen arkadaşı Marty Price’a bir iyilik yapmaktı.
Price çifti buraya tatil köyü ve müzik mekânı da dahil olmak üzere bazı yenilikler yapmak istiyordu. Ancak kasabada hiçbir şey yapılamadı. Ardından da Price'a agresif bir lösemi teşhisi kondu. Price eşini ve üç yetişkin çocuğunu bir kasaba sahibi olmanın yüküyle baş başa bırakmaktan endişe duyuyordu.
Satış, Price öldükten 3 ay sonra gerçekleşti. 2021'de verdiği bir röportaja göre, Cuban bu kasabayla ne yapacağını kendi de bilmiyor…
BÜYÜK BİR ŞİRKET KASABASI KURDU
İtalyan tasarımcı Brunello Cucinelli, kendi adını taşıyan şirketinin bulunduğu Solomeo kasabasını restore etti ve burayı çalışanları için bir tür şirket kasabasına dönüştürdü. Cucinelli 1987'de satın aldığında kasaba yarı terk edilmiş durumdaydı.
Cucinelli, mimarinin “maddi bir amaca hizmet etmenin yanı sıra daha yüksek anlamları sembolize etmesi gerektiğine” inandığını bir röportajında dile getirmişti. Bugün Solomeo'da bir açık hava tiyatrosu, bir kütüphane ve 18'inci yüzyıldan kalma bir kilise bulunuyor.
Cucinelli kasabadaki birkaç endüstriyel binayı kaldırdıktan ve alana zeytin ağaçları, çiçekler ve buğday diktikten sonra Solomeo'nun manzarası yeşile büründü.
Insider'da bulunan 'Elon Musk isn't the only billionaire to try and build his own town. From Bill Gates to Peter Thiel, here's a list of the super rich who have attempted to build utopias' adlı yazıdan derlenmiştir.