Elon Musk geldi, ağızlarının tadı kaçtı! Roket manzaralı ev sahipleri şikayetçi...

Bir gece geç vakitte cep telefonlarına gelen mesajı okuduklarında şaşırmamış ama rahatsız olmuşlardı. Mesajda "Can güvenliğiniz için yarın sabah evinizi terk edin" yazıyordu. Nitekim ertesi sabah gün doğarken araçlarına bindiler ve hızla uzaklaştılar. Ara sıra kafalarını arkaya döndürüp geride bıraktıkları dev roketi görmeye çalışıyorlardı.

İkisi de 70'li yaşlarını sürdüren Nancy ve James Crawford çifti evlerini terk ettikten kısa bir süre sonra çok büyük bir patlama ve parçalanma sesi duyuldu. O sırada Crawford çifti Güney Padre Adası'ndaki bir binanın 12'nci katında bir balkondaydı. Birkaç kilometre öteden olanı biteni izliyorlardı. Dev roket iniş esnasında yere çakılmış, alev alev yanmakta olan parçaları kumsala ve denize dağılmıştı.

James Crawford, o anlarda içinde bulunduğu binanın sallandığını söyledi, bir de uzakta bir ateş topu belirdiğini... Nancy Crawford ise, "Çok heyecan verici bir olaydı" dedi. "Ama evde kalsaydık çok tehlikeli olurdu."

EVİNDEN ÇIKAN ROKETLE KARŞILAŞIYOR

Crawford'ların evi ABD'nin Teksas eyaletinde Boca Chica köyünde bulunuyor. Meksika sınırının hemen kuzeyindeki bir sahil köyü olan Boca Chica o kadar küçük ki evlerin suyu bile tankerlerle taşınarak dışarıdan getiriliyor. İçinden sadece sonu denize çıkan bir caddenin geçtiği köyde, kalabalık şehir hayatından kaçanlar ve emekliliğini havası kışın da soğumayan bir yerde geçirmek isteyenler yaşıyor. Yemyeşil bataklık arazileri, vahşi yaşamı ve kumsallarıyla hayattan uzakta sakin bir yer Boca Chica. En yakın süpermarket bile 30 kilometre uzakta.

Dolayısıyla Boca Chica'nın bir avuç sakinine, birkaç yıl evvel, evlerinde otururken bir yanda Rio Grande Irmağı'nı öbür yanda da gezegenler arası seyahat için tasarlanmış roketleri görebileceklerini söyleseler, kimse inanmazdı.

Ancak Elon Musk, uzay şirketi SpaceX'i buraya taşıdığı günden beri Boca Chicalıların hayatı altüst oldu. Ne zaman kapıdan çıksalar karşılarında gördükleri etrafı zincirli o dev gri roket, Crawford çiftine ve komşularına bir fırlatma rampasının hemen dibinde yaşadıklarını sürekli hatırlatıyor.

MESAJLAR GELİYOR, SİRENLER ÇALIYOR

SpaceX görevlileri, bir roket fırlatılacağı zaman Boca Chica sakinlerine genelde uyarı mesajları gönderiyor. Bazen de çok uzaklardan bile duyulabilen siren sesleriyle köy halkı uyarılıyor. Bu durumlarda Crawford çifti kocaman kulaklıklarını takıp sesin verdiği rahatsızlığı azaltmaya çalışıyor. Bir roket motoru test edildiği zaman çıkan gümbürtü ve titreşim o kadar kuvvetli oluyor ki camların içeri doğru patlamasına yol açabiliyor.

Üstelik Boca Chica'da zarar görenler sadece insanlar da değil... Roketlerin kulak tırmalayan sesleri sahilde yaşayan deniz kuşlarının kaçışmasına hatta bölgedeki yuvalarını terk edip başka yerlere sığınmasına yol açıyor. Çevreciler bölgeye saçılan roket parçalarını toplamak için kullanılan ağır makinelerinin de köyün yoluna zarar verdiğini ve diğer vahşi canlıları korkutup kaçırdığını söylüyor.

Federal Havacılık Dairesi, SpaceX'e testleri sürdürebilmesi için çevre onayı vermiş olsa da, çevreciler son dönemdeki patlamaların ekolojik anlamda zengin bir bölge olan ve nesli tehlikede olan bazı türlere ev sahipliği yapan Boca Chica'ya zarar verdiğini belirtiyor.

Rio Grande Vadisi'ndeki doğal yaşam alanlarını korumak için çalışan bir sivil toplum örgütü olan Vahşi Yaşam Koridoru Dostları'nın başkanı Jim Chapman, New York Times'a yaptığı açıklamada, "Yepyeni bir teknoloji, yepyeni roketler, yepyeni motorlar test ettiğinizde bunun gibi şeyler olur. Biz bunun yerinin burası olmadığını düşünüyoruz" diye konuştu.

YÜZLERCE KİŞİYE İŞ İMKANI VAADİYLE GELDİ

SpaceX'in ABD'nin en yoksul bölgelerinden Boca Chica'ya gelip yerleşmesinin arka planında ciddi bir ekonomik yardım vaadi yatıyor. Köyün bağlı olduğu Brownsville şehri ve genel olarak Rio Grande Vadisi, uzun yıllardır ekonomik olarak zorluklarla mücadele ediyor ve gençlerin başka yerlerdeki iş imkanlarını tercih etmesi nedeniyle nüfusunu gittikçe kaybediyor. Yerel yetkililere göre, SpaceX gelmeden önce bölgede yaşayanlar, devlet memuru ve küçük esnaf olarak hayatlarını sürdürüyordu.

SpaceX yetkilileri New York Times'ın yorum taleplerine yanıt vermedi ancak Brownsville'in de bir parçası olduğu Cameron County yetkilileri, şirketin bölgeye umut ve iyimserlik aşıladığını düşünüyor.

Cameron County'nin en üst düzey seçilmiş yetkilisi olan Yargıç Eddie Trevino Jr. SpaceX'in 2014 yılında bölgeye taşınma planlarını açıkladığında 500 kişiye iş imkanı yaratılacağına dair söz verdiğini söyledi. Hatta 2020 yılı sonu itibarıyla SpaceX'te çalışan kişi sayısı 1600'ü buldu. Trevino, inşaat, dosyalama gibi departmanlarda çalışanların önemli bir kısmının yerel halktan olduğunu belirtti.

ABD Nüfus Dairesi'ne göre Brownsville nüfusunun en az yüzde 30'unun yoksul kategorisinde olduğunu da hatırlatan Trevino, SpaceX'in bölgeye faydalarının zaman içinde yaşanan gerginliklere baskın geleceğini söyledi. Trevino, "İyiyle kötüyü dengelemeliyiz" diye konuştu.

GEORGIA, ALASKA, EN SONUNDA BOCA CHICA

SpaceX fırlatma rampası için mekan arayışı 10 yılı aşkın süre önce başladı. Georgia, California, Alaska gibi eyaletlerde bazı alanlar değerlendirildi. Mühendisler denize kıyısı olan çok fazla kişinin yaşamadığı bir yer arıyordu ve nihayet tüm yıl yaşayan sakinlerinin sayısı bir avucu geçmeyen Boca Chica'da karar kılındı.

SpaceX köy yakınlarına yerleşmek için anlaşma imzaladıktan birkaç yıl sonra da roket testleri başladı.

Geçtiğimiz yıl ne zaman bir fırlatma testi yapılacak olsa bölge halkı evlerinden kaçmak zorunda kaldı. İnfilak eden dört roketin parçaları bütün bölgeye saçıldı. (Son roket patlamayınca Elon Musk her zaman olduğu gibi müjdeyi Twitter'dan verdi.)

Starship landing nominal!

— Elon Musk (@elonmusk) May 5, 2021

DÜNYANIN EN ZENGİN ADAMINDAN ÇOK CÜZİ BİR TEKLİF

Elbette Crawford çifti huzur dolu bir emeklilik geçirmek için Boca Chica'ya yerleştiğinde böyle bir senaryo akıllarından geçmiyordu. Hayatları boyunca Michigan'da memur olarak çalışmış olan Nancy ve James, yaz aylarını Michigan'da geçirmeye devam etmekle birlikte, 10 yıl kadar önce doğanın içinde sakin bir yaşam için Boca Chica'dan bir ev aldı.

Sonra bir gün onların ve komşularının kapıları çalındı. SpaceX evlerini satın almak istiyordu. Şirket temsilcileri tek katlı üç yatak odalı evlerine 50.000 dolar fiyat biçti ve "bu bedelin üç katını ödemeye hazır olduklarını" söyledi. Crawford'lar dünyanın en zengin insanlarından biri olan ve SpaceX'in faaliyetlerine milyonlarca dolar yatıran Musk'tan gelen bu cüzi teklifi reddetti.

James Crawford, "O parayla yeni bir ev alamayız ki..." diye konuştu. Geçtiğimiz ekim ayında SpaceX'in teklifleri sona erdi. Nancy Crawford, "Evimizde kalmaya devam edebileceğimizden emin gibiyiz" dedi.

Ancak Crawford'ların birçok komşusu, kendilerine önerilen paraları alıp çoktan gitti bile.

MUSK KOMŞULARINDAN, KOMŞULARI MUSK'TAN HAZZETMİYOR

Onların boşalttığı köy evlerinin yerlerini birer birer çatıları güneş panelleriyle döşeli modern beyaz evler aldı. Bu yeni konutlara SpaceX için çalışan genç uzay profesyonelleri yerleşti.

Yılın çoğunluğunu Boca Chica'da geçiren ve evini satmayı reddeden Rosemary Workman, "Hangi evlerin SpaceX'e ait olduğunu anlayabilirsiniz çünkü hepsi birbirinin aynısı, donuk bir siyah ve beyaz" diye konuştu.

Ancak Boca Chica sakinlerinin yeni komşularından biri bu siyah-beyaz evlerde oturmuyor. Onun yerine boşaltılan köy evlerinden birinde yaşıyor. O komşu da Elon Musk'tan başkası değil elbette... Rosemary Workman, Musk'ı ara sıra koruması olduğunu tahmin ettikleri iki adamla birlikte yürürken gördüklerini söyledi.

Musk'ın karşı komşusu 75 yaşındaki Jim Workman da, "Bize selam vermek ya da komşularıyla tanışmak gibi bir çabası yok" diye konuştu.

Diğer yandan Workman, komşuların da Musk'ı tanımak için pek hevesli olmadıklarını sözlerine ekledi ve evinin girişine astığı bir bayrağı işaret etti: Üzerinde bir bombardıman topu resmi ile "Gel de Al" ifadesi olan bayrak Teksas Devrimi'nden bu yana eyalette bir direniş sembolü olarak kullanılıyor.

Jim Workman, "Bence Musk mesajı almıştır" dedi.

"GİT BURADAN SPACEX"

Diğer yandan SpaceX'in yarattığı kaygılar Boca Chica ile de sınırlı değil. ABD'nin en eski Meksikalı Amerikalı hakları savunucusu olan Birleşmiş Latin Amerikalı Vatandaşlar Birliği üyelerinden Elias Cantu, Boca Chica'daki aşırı hızlı gelişmenin yakında Brownsville'in diğer yoksul mahallelerine de yayılacağından endişe ettiğini söyledi.

Cantu, "Bu kaçınılmaz. Buraya getirmek istediği onca insan için eve ihtiyacı olacak. Korkarım nesillerdir burada yaşamakta olan birçok yoksul ailenin buradan gitmesine neden olacak" diye konuştu.

SpaceX'in hızla yayılmasıyla mücadele eden Fuera SpaceX (İsp. git buradan SpaceX) isimli örgütün üyelerinden Xandra Trevino da yerel yöneticilerin kendisi gibi birçok aktivisti yok saydığını söyledi. Trevino, "Bence insanlar SpaceX'in bölge halkı için iyi olacağını düşünüyor ama aslında bu şirketler kontrol etmek ve hesap sormak için fazla büyükler" dedi.

Trevino, "Yerel yetkililer sadece dolar işaretlerini görüyor. Hayranlıkları gözlerini kör ediyor" diye konuştu.

Ancak yerel yetkililer milyonlarca doları ve uzun zamandır yatırıma hasret kalmış bölgede yüzlerce kişiyi yüksek maaşlar karşılığında istihdam etme vaadini geri çeviremeyeceklerini belirtiyor.

TELEVİZYON KANALI BİLE TAŞINDI

Aslına bakılırsa SpaceX şimdiden başka sektörleri de bölgeye çekmeye başlamış durumda. Örneğin uzay yayınları yapan Space Channel geçtiğimiz günlerde faaliyetlerinin bir kısmını Los Angeles'tan Brownsville'e taşıyacağını duyurdu.

Brownsville Belediye Encümeni üyelerinden Rose Gowen, birçok başka şirketin aynı şeyi yapmaya hazırlandığını belirterek, "Benim için, bizim için, en önemli şeylerden biri, büyümekte olan bu zenginliği desteklemektir" dedi.

Musk da benzer şeyler düşünüyor olacak ki geçtiğimiz günlerde Twitter'dan bir açıklama yaparak Brownsville'in okulları ve kamu binalarının yenilenmesi için 30 milyon dolar bağış yapmayı planladığını söyledi.

Am donating $20M to Cameron County schools & $10M to City of Brownsville for downtown revitalization. Details to follow next week.

— Elon Musk (@elonmusk) March 30, 2021

Brownsville Belediye Başkanı Trey Mendez de New York Times'ın sorularını yanıtlamadı ancak bir açıklama yaparak paranın gelişini desteklediğini söyledi. Mendez, "Uzay araştırmaları ve inovasyonun yeni perdesini en ön koltuktan izlerken, bunun toplumumuzun gelişimine nasıl fayda sağlayacağı ile ilgili bir diyaloğu da iple çekiyoruz" dedi.

"SPACEX'İN DİBİNDE YAŞAMAK"

Ancak Boca Chica'nın geride kalan sakinleri için bu büyüme ihtimali bir teselli sağlamıyor. Crawford'lar arka bahçelerinde oturup evlerinin üzerinden geçen kuşları seyretmeyi seviyor. Ama bir fırlatma rampasının dibinde yaşadıklarını unutmaya asla fırsatları olmuyor.

Sık sık roket motoru testlerinin başlamak üzere olduğunu haber veren siren sesleriyle irkiliyor ya da evlerini terk etmelerini fırlatmanın çok yakın olduğunu söyleyen mesajlar arıyorlar. Özellikle siren seslerine bir şerif aracı eşlik ettiğinde, camlarının patlayabileceğini bu nedenle sokağa çıkmaları gerektiğini biliyorlar.

Ama birkaç ay önce sireni son kez duyduklarında birbirlerine bakıp omuz silktiler. Nancy Crawford bunun nedenini şu sözlerle açıkladı: "Kaçmaktan yorulduk. Nihayetinde SpaceX'in dibinde yaşamak böyle bir şey."

New York Times'ın, "A Serene Shore Resort, Except for the SpaceX ‘Ball of Fire’" başlıklı haberinden derlenmiştir.