‘Garantörlük’ nasıl olacak?
Güncelleme Tarihi:
İstanbul’daki müzakerelerde Ukrayna tarafının Türkiye dahil “Garantör devletler” önerisinin nasıl hayata geçirileceği netleşmiş değil. Ukrayna tarafından sürekli dile getirilen garantör ülkeler oluşumu için her şeyden önce ateşkesin sağlanması, en önemlisi Rusya’nın da bunu kabul etmesinin şart olduğu vurgulanıyor.
TÜRKİYE, Kıbrıs’ta 1959 anlaşmasından sonra tarafların kabul etmesi sonrasında İngiltere ve Yunanistan ile ‘Garantör Ülke’ oldu. Garantör ülke, taraf ülkelerin atacağı adımlar ya da anlaşmalar üzerinde söz sahibi olabiliyor. Bu ülkelerde statükonun korunması, barışı gözetmek ve denetlemek için askeri kuvvet bulundurabiliyor.
Rusya’nın Ukrayna işgalini sona erdirmek için İstanbul görüşmesi daha önceki toplantılara göre biraz daha olumlu atmosfer yaratsa da, bunun kısa sürede ateşkes sağlanacağı anlamına gelmediği belirtildi. Kaynaklar, şimdiye kadar hem teknik düzeyde, hem de aralarında Türkiye dahil birçok ülke tarafından yapılan siyasi görüşmelerde “kalıcı ateşkes” aşamasına gelinemediğine dikkat çektiler.
‘Bir telefonla 800 bin TL gitti’BARIŞ GÜCÜ OLABİLİR
Yetkililer daha önce de ifade edildiği gibi, garantörlük için önce taraflar arasında bir uzlaşmanın şart olduğunu söylediler. Bu uzlaşmadan sonra taraflar ve garantörlüğü konusunda mutabık kalınan ülkelerle bir toplantı yapılabileceği de dile getiriliyor. Bu toplantıda her iki tarafın rızasıyla garantörlüğü uygun bulunmuş ülkelerin silahlı kuvvetlerinden oluşan “Barış Gücü” gibi bir yapılanmanın da konuşulabileceği belirtiliyor.
TERAM Başkanı Erol Başaran Bural da şu aşamada Ukrayna tarafından ortaya konulan önerilerin hangisinin kabul edileceğinin bilinmediğini belirterek bunun için Rusya’nın onayının şart olduğuna dikkat çekti:
“Elbette kalıcı bir ateşkes sağlanırsa bunun korunması için bir ‘Barış Gücü’ oluşturulur. Ama Ukrayna NATO üyesi olmadığı için, bu NATO değil, BM temelli olur. Bunun için de BM Güvenlik Konseyi’nden karar çıkması gerekir. Burada Rusya ve Çin’in daimi temsilci olduğunu unutmamak lazım. Onun için şimdiden şöyle olur, böyle olur diye bir şey söylemek çok yanlış bir tutum olur.”
İstanbul görüşmesi sonrasında temkinli bekleyişTÜRKİYE NE DİYOR?
CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin garantör ülke olup olmayacağı yönündeki sorulara daha önce yanıt vermişti. Erdoğan, “Savaşı sonlandırmak için başından itibaren büyük gayretler ortaya koyduk. Tabii bütün bunlar garantörlük, bunun dışında arabuluculuk görevini Türkiye’nin yapabileceğinin en güzel örneği oldu” demişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da garantörlük konusunda “Kolektif güvenlik anlaşması konusunda Ukrayna’nın bir teklifi oldu. P-5 artı Türkiye ve Almanya olarak. Moskova’da yaptığım temaslarda Rusya’nın buna bir itirazının olmadığını, böyle bir teklifi kabul edebileceklerini gördüm” görüşünü dile getirmişti.
STATÜKO BELLİ DEĞİL
UKRAYNA’da nasıl bir statüko sağlanacağının belli olmadığını ifade eden yetkililer, “Sonuçta garantör ülkeler, üzerinde mutabık kalınan statükoyu koruyacak. Bu statüko bozulduğu takdirde garantör devletler devreye girecek” görüşünü dile getirdi. Nitekim bununla ilgili daha önce Hürriyet’e konuşan emekli büyükelçi eski AİHM yargıçlarından Rıza Türmen şunları söylemişti:
Barışı sağlarsa Nobel Erdoğan’a verilmeli“Bir ihtilafı çözmek için bir anlaşma yapılır. Taraflar kabul ederse o anlaşmaya garantörlük hükmü konur ve bir statüko oluşur. Garantörler statükoyu korumakla sorumludur. Kıbrıs’ta 1959 anlaşmasında Türkiye, İngiltere ve Yunanistan garantördü. 1974’de Sampson darbesi, Kıbrıs’ta statükoyu bozdu ve Türkiye statükonun bozulmasına karşı Barış Harekatı’nı başlattı. Anladığım anlaşmayla Ukrayna’nın bağımsızlığı ve tarafsızlığı garanti edilecek. Ama sadece Ukrayna’nın değil Rusya’nın da onayı gerekir. Bunun olup olmayacağı ile ilgili şu aşamada bir şey söylemek doğru bir yaklaşım olmaz. Her şey için çok erken.”