Ankara-Moskova ilişkileri havada gerildi

Rusya’nın Türkiye Hava Sahası’nı ihlal ettiği dün sabah saatlerinde Dışişleri Bakanlığı’nın yaptığı açıklama ile ortaya çıktı. Dışişleri bir Rus savaş uçağının 3 Ekim Cumartesi günü saat 12.08’de Hatay-Yayladağı bölgesinin güneyinde Türkiye Hava Sahası’nı ihlal ettiğini açıkladı. Bu açıklama nedeniyle Rusya’nın Türkiye Hava Sahası’nı sadece bir kez ihlal ettiği sanıldı. Ancak ihlal nedeniyle toplanan NATO Konseyi’nin, toplantı sonrası yaptığı açıklama Rusya’nın Türkiye Hava Sahası’nı bir değil, iki kez ihlal ettiğini ortaya koydu.

NATO, bir Rus SU-30 uçağının 3 Ekim Cumartesi, bir SU-24 uçağının da 4 Ekim Pazar günü Türkiye Hava Sahası’nın ihlal ettiğini açıkladı. 4 Ekim’deki ikinci ihlalin de yine Hatay-Yayladağı bölgesinde olduğu öğrenildi. Dışişleri kaynakları, NATO’nun yaptığı açıklamanın doğru olduğunu söylediler. Aynı kaynaklar Dışişleri açıklamasında neden sadece 3 Ekim’de yapılan ihlale yer verildiğine ise bir açıklık getirmeyerek, “Önemli olan NATO’nun Türkiye’nin arkasında durduğunu göstermesidir” dediler. NATO açıklamasıyla Rusya’nın 4 Ekim’de de ihlal yaptığının ortaya çıkması, Ankara’nın 3 Ekim’deki ihlalden sonra yaptığı uyarının Moskova tarafından ne kadar ciddiye alındığı sorusunu da gündeme getirdi.

ANKARA’DAN “KUVVETLİ” PROTESTO

Dışişleri’nin 3 Ekim’deki ihlalle ilgili açıklamasına göre, Suriye hududunda devriye görevi yapan 2 Türk F-16’sının önleme yapması sonucu Rus uçağı Türkiye Hava Sahası’nı terk ederek yeniden Suriye içine döndü.

Aynı açıklamaya göre Ankara, Moskova’ya çok sert tepki verdi. Önce Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. Müsteşar Vekili Büyükelçi Ahmet Muhtar Gün, Rus Büyükelçi’ye Türkiye’nin “kuvvetli protestosunu” sözlü olarak iletti. Dışişleri açıklamasında, “Bu tür bir ihlalin tekerrüründen kaçınılması önemle talep edilmiş, aksi takdirde yaşanabilecek arzu edilmeyen bir hadiseden Rusya Federasyonu’nun sorumlu olacağı bildirilmiştir” denildi.

BBC, Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Karlov'un ikinci ihlalden sonra da Dışişleri'ne çağrıldığını bildirdi.

SİNİRLİOĞLU LAVROV’U ARADI

Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu da, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’u telefonla arayarak, Türkiye’nin benzer tepkisini bakan düzeyinde aktardı. Sinirlioğlu ayrıca ABD, İngiltere, Fransa, İtalya Dışişleri Bakanlarıyla da durumu değerlendiren telefon görüşmeleri yaptı.

2 DAKİKA,300-500 METRE GİRDİ

Genelkurmay Başkanlığı’nın internet sitesinde ise her iki ihlalle ilgili bir bilgi yer almadı. Ancak Türk askeri kaynakları, 3 Ekim’de ihlal yapan Rus uçağının “bomba yüklü” SU-30 olduğunu ve Türkiye Hava Sahası’nı 2 dakika süreyle ihlal ettiğini söylediler. Rus uçağının 300 ile 500 metre arasında Türkiye içine girdiğini belirten yetkililer, 3 Ekim günü sınırda devriye görevi yapan 4 Türk F-16’sından ikisinin anında bölgeye intikal ederek gereken önlemeyi yaptığını, ancak Ege’de Yunan uçaklarıyla yaşanan it dalaşına benzer bir durumun olmadığını söylediler. Aynı kaynaklar söz konusu uçağın Yayladığı’nın karşısındaki Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) mevzilerinin hedef aldığını tahmin edildiğini belirttiler.

RUSYA: NAVİGASYON HATASI

Rusya ise Moskova’daki Türk Askeri Ataşeliği’ne, 3 Ekim’deki ihlali yapan uçağın pilotunun, navigasyon hatası sonucu yanlışlıkla Türkiye Hava sahası’na girdiği ve hatasını anladıktan sonra hemen Suriye içine geri döndüğü bildiriminde bulundu. Rusya “Sehven yaşanan bir olayın tekrar etmemesi için azami özenin gösterileceğini” de Türk tarafına iletti. Rusya dün akşam saatlerinde de ihlalin birkaç saniye sürdüğünü açıkladı.

MİG-29 DA RADAR KİTLEDİ

Rus uçağının ihlalinden sonra Suriye sınırı boyunca devriye uçuşu yapan Türk savaş uçaklarını sayısı 10’a çıkarıldı. Genelkurmay Başkanlığı, 4 Ekim’de hudut boyunca uçan 10 Türk F-16’sından ikisinin milliyeti tespit edilemeyen MIG-29 uçağı tarafından toplam 5 dakika 40 saniye süre ile radar kilidini muhafaza ederek taciz edildiğini duyurdu. Radar kitleyen MİG-29’un Suriye Hava Kuvvetleri’ne ait olabileceği değerlendirildi.

KARAKUŞ: RUSYA TARTMIŞ OLABİLİR

Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş, Rusya’nın bu ihlallerle Türkiye’nin tepkisini tartmış olabileceğinin de gözardı edilmemesi gerektiğini söyledi. Karakuş, “Elbette, bir ihlal olayı varsa değiştirilen angajman kurallarının uygulanması beklenebilir. Ancak karşınızda Suriye değil, Rusya var. Bunu da unutmamak lazım” dedi.

ANGAJMAN KURALLARI UYGULANMADI

TÜRKİYE, 22 Haziran 2012’de Türk Hava Kuvvetleri’ne ait RF 4 keşif uçağının Suriye tarafından düşürüldüğünün belirtilmesinden sonra bu ülkeye yönelik angajman kurallarını değiştirmişti. Bu değişime göre Türkiye, hava, deniz ve karada Suriye tarafından bir ihlal olması durumunda anında misliyle karşılık veriyordu.
Türk savaş uçakları, 16 Eylül 2013’te bir Suriye helikopterini, 23 Mart 2014’te de bir Suriye savaş uçağını, Türkiye Hava Sahası’nı ihlal ettikleri gerekçesiyle düşürdü. 16 Mayıs 2015’te de yine Türkiye Hava Sahası’nı ihlal ettiği gerekçesiyle Suriye’ye ait bir hava aracı Türk uçaklarınca düşürülmüştü. O dönemin Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz düşürülen hava aracının helikopter olduğunu öne sürerken, Suriye ise insansız hava aracı olduğunu iddia etmiş ve bununla ilgili görüntüler yayınlamıştı. Türkiye, Suriye’de hangi kesimden olursa olsun karadan her türlü tacize de anında misliyle yanıt vermişti. Askeri ve diplomaik kaynaklar, Suriye için değişmiş angajman kurallarının, Rus uçakları için de geçerli olacağını savunmuşlar, buna da, “Çünkü Rus uçaklarını Suriye’ye Esad rejimi davet etti” gerekçesini göstermişlerdi. Ancak Türkiye, 3 ve 4 Ekim’de yapılan hava ihlallerine karşı angajman kurallarını uygulamadı.