Kayıp atın hikayesi... 30 yıl evvel 'Kiramı ödeyebilecek miyim?' diyordu son 3 yılda 12 milyar dolar bağışladı…
Güncelleme Tarihi:
Çoğu kişi onu "Jeff Bezos'un boşandığı eşi" olarak tanıdı ama bugün itibarıyla yaptıkları düşünüldüğünde kendi adıyla tanınmayı fazlasıyla hak ediyor. Elindeki Amazon hisseleri sayesinde her gün büyüyen servetini "kasa tamamen boşalana kadar" hayır kuruluşlarına bağışlama sözü veren MacKenzie Scott'ın zenginlikle fakirlik arasında gidip gelen, Jeff Bezos'la evlenmesinden boşanmasına çok ilginç detaylar içeren hayat hikayesi sizi şaşırtacak...
ABD'nin en varlıklı ailelerinden birinin kızı olarak doğdu. Connecticut'ta çok ayrıcalıklı bir yatılı okulda öğrenciyken, aile şirketinin iflası sonucu okulu erkenden tamamlamak zorunda kaldı. Üniversite hayatına bir arkadaşının verdiği borçla devam edebildi. Bu sayede dünyanın en başarılı roman yazarlarından birinin yanında yaratıcı yazarlık eğitimine devam edebildi.
Mezun olduktan sora girdiği finans şirketinde, yan ofiste çalışan Jeffrey isimli genç adamla evlendi. Eşinin internet üzerinden satış yapan bir perakende imparatorluğu kurma hayalini gerçekleştirmek üzere Seattle'a taşındı ve yıllar içinde dünyada çok az insanın tahayyül edebileceği bir zenginliğin sahibi oldu. O kadar ki boşanıp servetlerini paylaştıktan sonra bile her ikisi de en zenginler arasındaki yerlerini korudular.
Boşanma 2019 yılında sonuçlandıktan birkaç ay sonra Delaware'de sessiz sedasız bir şirket kuruldu. Lost Horse isimli bu paravan şirketin temsilcileri, kısa süre sonra ülkenin dört bir yanındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşları arayıp, "Adı açıklanmayan bir hayırsever size şu kadar milyon dolar bağış yapmak istiyor" demeye başladı.
MacKenzie Scott'ın şirketinin "kayıp at" anlamına gelen adı Lost Horse, bir Çin halk hikayesinden geliyor. Çok kıymetli atının kaçmasının ardından yaşadığı talihsizlikleri "Belki de nimettir" diye yorumlayan, başına iyi şeyler geldiğinde ise "Belki de lanettir" diyen bir çiftçiyi anlatan bu hikâyeyi Scott, 2013 yılında Charlie Rose'un programına konuk olduğunda anlatmış ve hayat felsefesini şu sözlerle özetlemişti: "Sonunuzun ne olacağını asla bilemezsiniz. İyi şans, kötü şans, olaylara böyle bakmamalıyız." Hayattaki zorlukları "geriye dönüp baktığımızda en fazla şükretmemiz gereken şeyler" olarak nitelendiren Scott, "Onlar bizi olmamız gereken yere götürüyor" ifadelerini kullanmıştı.
Kısa süre içinde bu adı açıklanmayan hayırseverin MacKenzie Scott olduğu anlaşıldı.
Aradan geçen yaklaşık 3 yılda, Scott'ın bağış yapığı hayır kuruluşlarının sayısı 1.257'ye ulaştı. Bunlar arasında çok az bilinen küçük vakıflar da var, 436 milyon dolarla şu ana kadar bilinen en büyük bağışını yaptığı Habitat for Humanity gibi dev kuruluşlar da...
3 YILDA BAĞIŞLAR 12 MİLYAR DOLARA ULAŞTI
Geçen ay yaptığı açıklamada Scott, toplam bağışlarının 12 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Bu meblağ ABD'nin en eli açık çiftlerinden biri olarak bilinen Eli-Edythe Broad'un da Facebook CEO'su Mark Zuckerberg ile eşi Priscilla Chan'in de çok üstünde. Scott'ın eski eşi Bezos, 2020 yılında yaptığı bir açıklamayla iklim değişikliği ile mücadeleye 10 milyar dolar harcama sözü verdi. Forbes dergisi Ocak ayında yayımlanan bir haberinde Bezos'un şu ana kadar hayır işlerine 2,1 milyar dolar bağışladığını duyurdu.
New York Times gazetesi geçtiğimiz günlerde Scott'ın bu cömertliğinin arka planına dair oldukça ilginç bir profil yayınladı. Scott ve halihazırdaki eşi Dan Jewett'ın yorum taleplerine kesinlikle yanıt vermediği belirtilen haber, Scott'ın 25 kadar arkadaşının, öğretmenlerinin, eski çalışma arkadaşlarının ve tanıdıklarının anlattıklarıyla hazırlandı. Buna ek olarak Scott'ın kaleme aldığı romanların yayımlandığı zamanlarda verdiği röportajlar ve Nobel ödüllü yazar Toni Morrison'ın Princeton Üniversitesi arşivinde bulunan mektupları da makalenin kaynakları arasında yer aldı.
Örneğin Eylül 1992'de yazdığı mektupta Scott, Morrison'a, New York'ta garsonluk yaparken çok yorulduğunu belirterek "bu zahmetimin karşılığında bana verdikleri kuruşlarla kiramı ödeyip ödeyemeyeceğimden endişe ediyordum" diyor ve bir hafta kadar önce bir yatırım firmasında yeni bir işe başladığını belirtiyordu. (Gelecekte eşi olacak Jeff Bezos ile de burada tanışacaktı.) 30 yıl önce kirasını ödeme kaygısı yaşayan Scott, bugün yaklaşık 50 milyar dolar değerinde bir servetin sahibi. (Buna bağışladığı 12 milyar dolar dahil değil.) Peki bu noktaya nasıl geldi? İşte birbirinden ilginç detaylarla sıra dışı bir yaşam hikayesi...
Scott'ın akıl hocası Nobelli yazar Toni Morrison
BİR ANDA VARLIKTAN YOKLUĞA DÜŞTÜLER
MacKenzie Scott, kaderi bir yana, soyadını bile kendi belirlemiş bir insan. Scott ismi annesinin babası olan iş insanı G. Scott Cuming'den geliyor. Scott Cuming ve eşi Dorothy'nin 1943 yılının Noel gününde doğan kızları Holiday Robin, Jason Baker Tuttle'la evlenmiş. MacKenzie, Tuttle çiftinin üç çocuğundan ikincisi ve tek kızları. Tuttle ailesi, Scott'ın çocukluğunda San Francisco'da oldukça lüks bir semtte bulunan pahalı bir evde yaşıyordu.
Scott, yayımlanan ilk romanının son söz kısmında henüz 6 yaşındayken 142 sayfalık "Kitap Kurdu" isimli bir roman yazdığını anlatıyordu. "Okumayı seven bir kurdun maceraları" diye özetlediği bu kitabı yazmanın kendisinin yaklaşık bir yılını aldığını belirten Scott, "Yazmayı bisikletime binmekten ya da yüzmekten daha farklı bir şekilde sevdiğimi anladığım anı net bir biçimde hatırlıyorum" diyordu.
O yıllarda Scott'ın babası kendi adını taşıyan bir yatırım danışmanlığı şirketini idare ediyor ve bugünün parasıyla yılda 900.000 dolar kazanıyordu.
17'nci yaş gününden çok kısa bir süre önce hem babasının şirketi hem de ailesi iflas etti. Scott'ın gittiği okulun ödemeleri o kadar yüksekti ki bu masrafı bir yıl daha karşılamalarına imkân yoktu. Bunun üzerine özel bir düzenlemeye gidildi, üst sınıftan dersler alan Scott, okulu tüm arkadaşları gibi dört yılda değil üç yılda tamamladı.
Scott'ın öğrencisi olduğu Hotchkiss yatılı okulu
ÜNİVERSİTEYE ARKADAŞININ VERDİĞİ BORÇLA DEVAM EDEBİLDİ
İflas sonrası Tuttle ailesi sırra kadem bastı. Önce bir aylığına Avrupa'ya gittikleri söylendi, sonra telefon numaraları ve adresleri değişti. Kısa süre sonra California'daki yerel gazetelerde J. Baker Tuttle Corporation'a ait daktilo, yazıcı, çalışma masası gibi eşyaların icradan satılık olduğuna dair ilanlar çıkmaya başladı.
Scott, aldığı bursun yardımıyla öğrenimine Princeton Üniversitesi'nde devam edebilmişti ama bir yandan da çalışması gerekiyordu. Dolu bir ders programıyla garsonluk arasındaki dengeyi tutturmak kolay değildi. Dişi kırıldığında kliniğe gitmek yerine kendisi yapıştırmaya çalışmış, bunu fark eden bir diş hekiminin ücretsiz tedavisiyle sağlığına kavuşabilmişti. Geçen yıl kaleme aldığı bir blog yazısında o günleri şöyle anlatıyordu:
"İkinci sınıftayken oda arkadaşım beni ağlar halde buldu ve 1000 dolar borç verdi. Okula ancak bu sayede devam edebildim."
Babası yolsuzluk yaptığına hükmeden bir mahkeme kararı nedeniyle yatırım danışmanlığı işine dönemiyordu. 90'ların başına gelindiğinde ailesi California'daki şaşaalı hayatı geride bırakmış, Florida'ya taşınmış, aylık kirası bugün 1.500 dolar civarında olan bir apartman dairesine taşınmıştı. Annesi bir kadın butiğinde çalışmaya başlamıştı.
Bir yandan ekonomik zorluklar yaşayan Scott, entelektüel anlamda ise hayatının en mutlu günlerini yaşıyordu. Yıllardır hayalini kurduğu üzere, yazar Toni Morrison'dan yaratıcı yazarlık dersleri almayı başarmıştı. Pulitzer Ödülü'nü o günlerde almış olan Morrison için Scott, "Hayranı olduğum bu yazarın aynı zamanda çok yetenekli ve tutkulu bir öğretmen olduğu ortaya çıktı" ifadelerini kullanmıştı. 2019 yılında hayatını kaybeden Morrison ise tez danışmanı olduğu Scott'ı "neredeyse olgun diyebileceğim sıra dışı bir yazar" olarak nitelendiriyordu.
2017'deki İtalya seyahatlerinde çift çok mutlu görünüyordu, Bezos meşhur kahkahalarını atıyordu
HAYATINI DEĞİŞTİREN İŞ GÖRÜŞMESİ
Mezun olduktan sonra Scott, Hotchkiss'e dönüp yaz okulunda yaratıcı yazarlık dersleri verdi. Sonra da F. Scott Fitzgerald'dan bugüne birçok Princeton öğrencisinin yaptığı üzere roman yazarı olmak için New York'a taşındı.
Bir yandan garsonluk bir yandan yazarlık yapmaya çalışmak oldukça zordu. Bu nedenle yazmaya yeterince vakit ayıramıyordu. O günlerde D.E. Shaw isimli hedge fondan iş görüşmesine çağırıldı. Finans sektöründe çalışmayı hiç istemiyordu ama para kazanmaya mecburdu.
Görüşmeyi bir başka Princeton mezunu olan Jeffrey Preston Bezos'la yaptı ve işe alındı. Yerleştirildiği ofis, Bezos'un hemen yanındaydı. Daha önce defalarca açıkladığı üzere, Bezos'un kahkahasına âşık oldu. Çıkmaya başladıktan 3 ay sonra nişanlandılar, nişandan 3 ay sonra da evlendiler. Bezos 29, Scott 23 yaşındaydı. Evlendikten sonra D.E. Shaw'dan ayrılıp tam zamanlı olarak yazarlık çalışmalarına başladı.
Kısa süre sonra hayatlarını değiştiren süreç başladı. Bezos da D.E. Shaw'dan ayrılıp internetten kitap satmaya karar verdi. Çocukluğunda yaşadığı ekonomik zorluklar düşünüldüğünde, Scott'ın bu fikre karşı çıkması çok olasıydı ama tam tersi oldu. Eşinin rüyasını desteklemekle kalmadı, şirketin kuruluşunda Bezos'un yanında yer aldı.
Bezos'un babasının hediyesi olan Chevy Blazer'larına atlayıp Seattle'a doğru yola çıktılar. Aracı Scott kullanıyor, Bezos da yan koltukta iş planını oluşturuyordu. Bellevue yakınlarında bir ev kiraladılar. Amazon 1994'te bu evin garajında kuruldu. O yıllarda Scott da Washington Üniversitesi'nde yaratıcı yazarlık eğitimine devam etti.
Scott'ın yayımlanmış iki kitabı bulunuyor
İLK ROMANI 2005'TE YAYIMLANDI
Amazon, Bezos'un rüyasıydı ama Scott da kendi rüyasından vazgeçecek değildi. Şirketten ayrılıp yeniden tam zamanlı olarak yazarlık çalışmalarına odaklanmaya başladı. Bezos bir keresinde "Tatile gittiğimizde sabahları uyanıp MacKenzie'yi banyoda yazı yazarken buluyorum" demişti. İlk çocuklarının doğumu yaklaşırken Scott da ilk romanının ilk taslağını tamamladı.
Yazdıklarını sürekli Morrison'a gönderiyor, eleştirilerini soruyordu. İlk romanı "The Testing of Luther Albright" neredeyse 10 yılda yazıldı. Kitap 2005'te piyasaya çıktığında Scott birçok yeni yazara kıyasla avantajlı konumdaydı. Nobel ödüllü Toni Morrison onu kendi menajeriyle tanıştırmış ve kitabı için övgü dolu bir kapak yazısı kaleme almıştı. Diğer yandan eşi çoktan Amerika'nın en tanınmış insanlarından biri olmuştu ve yayıncılık sektörünü altüst ettiğinden pek sevilmiyordu.
"The Testing of Luther Albright"ın dikkat çekici detaylarından biri karakterlerin hayır işlerine olan ilgisiydi... Bezos çifti de 2004 itibarıyla hayır işlerine girmeye başladı.
Sevgilisi değil kızı2004'te Bezos'un Amazon.com'a yaptıkları yatırımlar sayesinde çok zengin olan anne ve babasının kurduğu Bezos Aile Vakfı'na katıldılar. O tarihten bu yana vakıf 300 milyon dolardan fazla bağış yaptı. 2011'de Princeton Üniversitesi'nde beyin üzerinde çalışmalar yapan bir merkeze 15 milyon, ertesi yıl Washington United for Marriage'e 1,5 milyon dolar aktardılar.
2013'te ikinci romanı "Traps" yayımlandığında, Scott, kitabı tanıtmak adına kabuğunu kırdı ve Vogue dergisine özel bir röportaj verdi. O dönemde "MacKenzie Bezos" adını kullanan Scott röportajda normal olduğunu kanıtlamak için dört çocuğunu okula orta segment bir kamyonetle götürdüğünü anlatıyordu.
Vogue'a verdiği röportajda Scott, giyiminden söylediklerine kadar her şeyiyle "Ben normal bir insanım" mesajının altını çiziyordu.
Vogue'a verdiği röportajda Scott, giyiminden söylediklerine kadar her şeyiyle "Ben normal bir insanım" mesajının altını çiziyordu.
"KASA BOŞALANA KADAR" BAĞIŞLARA DEVAM
Nisan 2014'te Scott, kendi vakfı Bystanders Revolution'ı kurdu. Bu kurumun amacı zorbalığa uğrayan kişilere yardım etmek için yapılacaklara dair basit, uygulanabilir tavsiyeler sunmaktı. Kısa süre içinde site heyecanını kaybetti. Zira Scott bu işte de öne çıkmak istemiyordu. Ancak o gizlendikçe spot ışıkları üzerine düşüyordu. Forbes'un 2018'de Bezos'u dünyanın en zengin kişisi ilan etmesinden sonra spot ışıkları daha da güçlendi.
Mayıs 2018'de Florida'ya gidip Scott'ın anne ve babasının 55'inci evlilik yıldönümü kutlamalarına katıldılar. (Servetlerini bir şekilde yeniden kazanmış olan Tuttle'ların konukları arasında sağ siyasetin ünlü isimleri de vardı.) Aynı yıl Eylül ayında Montessori okullarına ve evsiz ailelere harcanacak 2 milyar dolar bağış sözü verdiler. Bu son ortak bağışları oldu. Çift Ocak 2019'da Bezos'un Twitter hesabı üzerinden boşanacaklarını duyurdu.
Scott'ın bekar bir kadın olarak yaptığı ilk şey Bill Gates, Melinda French Gates ve Warren Buffet tarafından kurulan Giving Pledge internet sitesi üzerinden servetinin en az yarısını hayır işlerine harcama vaadinde bulunmak oldu. "Kasa boşalana kadar devam etme" sözü veren Scott, dediğini yaptı. Kısa süre içinde ülkenin dört bir yanındaki hayır kuruluşlarına, bir yıllık bütçelerinden daha fazlasına tekabül eden anonim bağışlar gelmeye başladı. Bazıları Bridgespan danışmanlık şirketinden bazıları Lost Horse'tan gelen bu bağışları alan kurumların kaynağı açıklamaları yasaktı.
28 Temmuz 2020'de Medium üzerinden yazdığı bir yazıyla, hayırseverlik çalışmalarına dair planlarının kapsamını tüm dünyaya duyurdu. Yazıda, "Kişisel servet, kolektif çabanın ve bazı kişilere fırsatlar sayılamayacak kadar çok olan diğerlerine de engeller sunan sosyal yapıların ürünüdür" diyordu.
Çiftin boşanmasının ardında Bezos'un Scott'ı televizyon sunucusu Lauren Sanchez'le aldatmasının yattığı iddia edilmişti. Bezos, halen Sanchez'le beraber...
Çiftin boşanmasının ardında Bezos'un Scott'ı televizyon sunucusu Lauren Sanchez'le aldatmasının yattığı iddia edilmişti. Bezos, halen Sanchez'le beraber...
BU GİZLİLİK NEDEN?
Hakkındaki yorumlar çoğunlukla olumluydu ancak bağışların metoduna dair bazı uzmanların soru işaretleri vardı. Çünkü Scott detaylı vergi iadesi bildirimleri yapması gereken bir vakfa sahip değildi. Onun yerine neredeyse hiç kontrol edilmeyen bir sistem olan danışmanlık fonları üzerinden bağış yapıyordu. Herhangi bir şeffaflık kriterine takılmadan, vergiden düşülebilecek çok büyük bağışlar yapabilirdi. Bazı bağışlarının alıcılarını gizli tutabilirdi.
Bu tartışmalar yaşanırken, 15 Aralık 2020'de bu kez 384 kuruma 4,2 milyar dolar bağışladığını duyurdu. Üç gün sonra da soyadının resmen Scott olmasını sağlayan mahkeme kararı geldi. O artık Jeff Bezos'un eski eşi değil, tüm dünyada hayırseverlik faaliyetlerini değiştiren bir romancıydı.
'TABLOİDLERDEN ÖNCE BENDEN ÖĞRENİN'
Pandemiden kısa düre önce Seattle'ın seçkin okullarından Lakeside'ın kimya öğretmeni Dan Jewett, oldukça zorlu bir işe kalkışmıştı. Bütçesi 325 milyon olan ve birçok milyarderle (Mezunlar arasında Bill Gates, veliler arasında ise Jeff Bezos ve MacKenzie Scott vardı) bağları bulunan okulun çalışanlarından bağış toplaması gerekiyordu. Jewett bu iş için adeta doğuştan yetenekliydi. Çalışmaları o kadar başarılı oldu ki her zamankinden daha fazla para toplandı.
2018'de eşinden ayrılan, 2019'da da boşanması kesinleşen Jewett, fazlasıyla mütevazı bir yaşam sürüyordu. O nedenle Mart 2021'de Jewett ile Scott'ın evlendikleri haberini duyan arkadaşları söylenene inanamadı. Jewett, "Tabloid gazetelerden önce benden öğrenin istedim" demişti.
Basına fırsat vermemek için Jewett, Scott'ın Giving Pledge sayfasında kendi mektubunu yayımladı. Scott ise Amazon'daki yazar sayfasında biyografisini "Seattle'da dört çocuğu ve eşi Dan'le birlikte yaşıyor" olarak güncelledi. Jewett'ın başka öğretmenlerle bilim sohbetleri yaptığı Twitter sayfası da bir anda ortadan kayboldu.
Öğrencilerin de diğer öğretmenlerin de sevdiği bir isimdi Jewett. Bu yıl da Lakeside'da öğretmenlik yapması bekleniyordu ama 2021 eğitim öğretim yılının sonunda yani evlendiklerini açıkladıktan birkaç ay sonra okuldan ayrıldı.
Jewett'ın Giving Pledge'in internet sitesinde yayımlanan mektubunu çiftin bu fotoğrafı süslüyordu.
Jewett'ın Giving Pledge'in internet sitesinde yayımlanan mektubunu çiftin bu fotoğrafı süslüyordu.
TEK BAŞINA GATES VAKFI'NDAN FAZLA BAĞIŞ YAPIYOR
Scott, geçtiğimiz yıl toplam 6,6 milyar dolar değerinde bağış yaptığını açıkladı. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, Gates Vakfı'nın 2020 yılı bağışlarının toplamı 5,8 milyar dolar. (Vakfın 221 verisi henüz açıklanmadı.)
Birçok açıdan dünyanın en büyük hayır kuruluşu kabul edilen Gates Vakfı bünyesinde 1.700'den fazla kişi çalışıyor. Scott'ın personelinin sayısı belli değil ancak 1.700'ün çok altında olduğuna inanılıyor.
Scott geçen Haziran'da 2,7 milyar dolar daha bağışladığını duyurdu. "Kasa boşalana kadar" vermeye yemini Scott'ın kasası Amazon hisselerinin boşandıkları zamana kıyasla katbekat değerlenmesi sayesinde bir türlü boşalmazken milyarderlerin zenginliği artmaya ve gelir eşitsizliği tartışmaları da yoğunlaşmaya devam etti.
Ardından Scott geçen Aralık ayında "Bu Sefer Dolar İşareti Yok" başlıklı blog yazısını yayımladı. Üniversitede yaşadığı ekonomik zorlukları anlatıp kendinden bahseden Scott'ın bu kez bağışlardan bahsetmemesi tepki çekti. Uzmanlar Scott'ın şeffaflıktan daha da uzaklaştığını belirtip tepkilerini dile getirirken, o tepkilere yeni bir notla yanıt verdi ve ekibinin "bağışlara ilişkin arama yapılabilen bir veri tabanını içeren" bir internet sitesi üzerinde çalıştığını belirtti.
Ne var ki son olarak geçen Mart ayında 3,68 milyar dolarlık bir bağış dilimi daha açıklayan Scott'ın hangi hayır kuruluşunu neden seçtiğine dair soru işaretleri halen geçerliliğini koruyor.
The New York Times'ın "The Fortunes of MacKenzie Scott" başlıklı haberinden derlenmiştir.