Pandemi sürecinde çalışanlarını farklı sektörlere kaptıran turizm sektörü, nitelikli eleman bulma konusunda büyük sıkıntılar yaşıyor. Sadece Türkiye değil artık tüm dünyada aynı sorun yaşanıyor.
Eleman bulamayan işletmeler de özellikle Kırgızistan, Özbekistan, Endonezya, Hindistan ve Kazakistan gibi ülkelerden eleman temin ediyor. Dünyadaki tüm oteller de bu ülkelerden personel kapma yarışında. Hatta işletmeler de daha fazla ücret vererek diğer işletmelerden eleman temin etmeye çalışıyor. Son zamanlarda artan kiralardan dolayı bir diğer önemli sorun da personelin barınma ihtiyacı. Otel sahipleri personelinin barınma ihtiyacını çözmek için lojman ihtiyacına yönelik çözüm arıyor, bazı oteller de konut kiralama yoluna gidiyor.
1 MİLYON 186 BİN KİŞİ ÇALIŞIYOR
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, Hürriyet’e değerlendirmelerde bulundu. Eresin, “Sektörel açıdan en önemli sorunlarımızın başında istihdam var. Turizm sektörü kalifiye çalışan bulabilme konusunda en fazla sıkıntı yaşayan sektörlerin başında geliyor. SGK’nın Şubat 2024 verilerine göre turizm sektöründe toplam 1 milyon 186 bin kişi çalışıyor. Bu sayının yaklaşık 300 bini konaklama sektöründe. Konaklamada çalışan sayısı yüksek sezonda aylık bazda 550-600 binlere çıkıyor. Ülkemizde şu anda faaliyet gösteren Özel İstihdam Büroları, turizm sektörüne ihtiyaç duyulan çalışanları bulmak konusunda çok yetersiz kalıyor. Özel İstihdam Büroları daha çok sanayi için kurulmuş gibi. Bu bürolardan geçici çalışan edinemeyen sektör şu günlerde zor durumda. Yurtdışından personel getirmeye çalışan üyelerimiz de çalışma izinleri almakta hâlâ zorlanıyorlar” dedi.
Eresin şöyle devam etti:
ÖĞRENCİ ÖNERİSİ
“Turizmin ülke ekonomisi için stratejik önemde olduğu ve ülke ekonomisine katkıları ve turizm sektörünün neredeyse sıfır ithalatla döviz kaynaklı gelir elde etme ve cari açığa doğrudan olumlu etki yaratma özelliğiyle dikkate alınarak ülke ekonomisine ve istihdamına katkısının tartışmasız olduğu bir gerçektir. Bundan hareketle, konaklama sektörünün verimliliğinin artırılmasına yönelik Özel İstihdam Büroları ile yabancı personel çalıştırma izin süreçlerinde kolaylıkların getirilmesi için gerekli adımların atılmasını bekliyoruz. Öte yandan yabancı öğrencilere part-time çalışma izni verilebilir. Bu dünyada da yaygın olarak uygulanan bir yöntem. Bu, hem turizm hem de eğitim alanlarında olumlu katkılar sağlayacaktır.”
MÜBERRA ERESİN
BARINMA SORUNU ÇÖZÜM BEKLİYOR
“Bir diğer sıkıntı yaşadığımız konu da çalışanlarımızın barınma sorunu” diyen Eresin, bu sorunu şöyle anlattı: “Artık İstanbul yaşamak için çok pahalı bir şehir oldu ve maalesef oteller personel bulmakta çok sıkıntı çekiyor. Oteller yabancı personelin yanı sıra şehir dışından da personel çalıştırmak istiyor. Ancak o noktada da barınma problemi öne çıkıyor. İstanbul’da personel için lojman alışkanlığı olmadığı için şu ana kadar hiçbir otelin kendine ait personel lojmanı yoktu. Ama şimdilerde ihtiyaç haline geldi. Bu nedenle Antalya’da olduğu gibi personel lojmanları için otellere arazi tahsisi yapılabilse bu ihtiyaç karşılanacak ve şehir dışından çalışmaya gelecek personel için en büyük problem olan barınma sorununun da önüne geçilecektir. Böylece turizmde istihdam problemi de bir nebze hafifleyecek. Lojman ihtiyacına yönelik olarak otellerin çözüm arayışları var. Bazı oteller personeli için konut kiralama yoluna gidiyor. Bu yöntemin de giderek arttığını söyleyebiliriz. Bu da doğal olarak maliyetleri artırıyor.”
‘MESLEK CAZİP HALE GETİRİLMELİ’
TURİZMDE nitelikli çalışan sorununun büyüdüğüne dikkat çeken Sofitel Istanbul Taksim Hotel’in Genel Müdürü Bozkurt Atabek de, “Türkiye’de otellerin personellerine sağladıkları imkanlar ve ücret seviyesinin bir miktar geride kalıyor olmasından dolayı istihdam sıkıntısı gün geçtikçe daha da büyüyor” dedi. Hemen hemen her departmanda personel sıkıntısı yaşıyoruz” diyen Atabek, “Ancak eğitim seviyesinin daha yüksek olması gereken departmanlarda personel bulmakta daha da zorlanıyoruz. Özellikle teknik departmanda zorlanıyoruz. Ayrıca depremden sonra deprem bölgelerindeki inşaatların personel ihtiyacından dolayı iş göçü oldu, iyi de ücretler veriliyor. Şehir otelleri bile onların verdiği ücretlerle kıyaslama yapamıyor” şeklinde konuştu.
Turizmin genç nesil için cazip hale gelmesinin önemine vurgu yapan Atabek, “Turizm emek yoğun bir sektör ve yeni nesil bu konuya ilgi gösterebilme ihtiyacı hissetmeli. Bunu da daha iyi imkanlar ve daha iyi ücret politikaları sunarak yapabiliriz” dedi.
BOZKURT ATABEK
Sektör derneklerinin ekonomik imkanların iyileştirilmesi için çalıştığını anlatan Atabek, “Bu çalışmaların başında da servis ücreti uygulaması geliyor. Bu uygulama; otelde konaklayan her misafirin odasına gün başına belli bir ücret yansıtılması ve bunun personele dağıtılması şeklinde. Böylece çalışana ek bir gelir yaratılması sağlanacak. Bu uygulamayı Turizm Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı’nın ortak çalışmalar yaparak hayata geçirmeleri ve kanunlaştırılması gerekiyor. Bu yüzden çok kısa bir zamanda hayata geçmesini beklemiyoruz” ifadelerini kullandı.
‘İSTANBUL’DA İHTİYAÇ ÇOK’
Personel sıkıntısını yaşan şehirlerin başında İstanbul geliyor. İstanbul Lazzoni Hotel Genel Müdürü Gürhan Sayar da istihdam sorununu söyle anlattı:
GÜRHAN SAYAR
“Türkiye’de turizm istihdamında inanılmaz bir ihtiyaç var. Lokal çalışanlarla bu açığı kapatamıyoruz, biz de yurtdışından eleman temin etmeye başladık. Endonezya’dan, Hindistan’dan, Pakistan’dan, Tunus’tan eleman açığını kapatmaya çalışıyoruz. İstanbul’un her otelinde bu sorun var.”
‘PERSONEL İÇİN YER TAHSİS EDİLMELİ’
KAAN KAVALOĞLU
Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Kaan Kavaloğlu, “Pandemiden sonra personelimizi farklı sektörlere kaptırdık” dedi. Ancak personel sorunundan ziyade personelin yönetim sorunu olduğunu ifade eden Kavaloğlu, “Böyle değerlendirsek hem yatırımcı hem işletmeci hem profesyoneller ona göre hareket ederler. Bizler de üzerimize düşeni yaparsak bu sorun çözülebilir. Yönetici, jenerasyonlar arasındaki davranış ve algı farklılıklarını bilerek hareket etmek zorunda. Bu sebeple yönetici ve İK departmanına çok büyük görev düşüyor” dedi.
Başkan Kavaloğlu, turizm çalışanlarının farklı bir disiplin sahibi olduğunu ve sistemin yürümesi için de personelin severek çalışmasını tercih ettiklerini belirtti. Kavaloğlu, “Bunun için de lojmanları, personel kullanım alanlarını ve yemekhanelerini hiç kısıtlama yapmadan dört dörtlük organize ediyoruz. Lojmanlarımızı büyütmeye ve yeni lojmanlar almaya çalışıyoruz. Ancak devletin muhakkak personel alanları yapılacak yerler tahsis etmesi gerekiyor” diye konuştu.