Refik Durbaş’ın anlatımıyla “taşın ve inancın” şehri Mardin’e ilk 1995 yılında gitmiştim. O günden beri de Mardin’e hayranım. Türk, Kürt, Arap, Ermeni, Ezidi, Keldanilerin yıllarca barış içinde yaşadığı, manastırları, kiliseleri, camileriyle Mezopotamya’nın en büyülü adresi “Gündüzü mezarlık, gecesi gerdanlık” Mardin. Ve Mardin’de beni en çok etkileyen kadınlardan biri Ebru Baybara Demir. Kendisiyle her karşılaşmamızda “Keşke Ebru gibiler bu topraklarda çok daha fazla olsalar” diye düşünürüm.
Artık yıllar önce gittiğim 1990’ların Mardin’inden çok farklı her şey Mardin’de. Ve bu değişimde Ebru Baybara Demir’in de imzası var. Ebru Baybara Demir’i 90’ların sonunda bir Mardin seyahatinde tanıdım. Misafirperverliği ve yemeklerinin lezzeti bize eşsiz bir deneyim yaşattı. Adım adım, yılmadan, pes etmeden üretti, çalıştı Ebru Baybara Demir, çevresinde müthiş bir ağ ördü. Büyük zorluklar karşısında direndi. Ve şimdi onun elleriyle hazırladığı, Mardin’e has yemekleri Türkiye’nin sınırlarını aştı. Geçtiğimiz yıl adını uluslararası platformlarda gördüğümüzde gurur duyduk. Bu yıl ise Ebru Baybara Demir ikinci kez Basque Dünya Aşçılık ödüllerinde ilk 10 isim arasına girdi ve finale kaldı.
Yemek kültürü konusunda dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olarak kabul edilen Basque Dünya Aşçılık Ödülleri, yaratıcılıklarını toplumsal faydaya dönüştüren şeflerin projelerine destek olmak için veriliyor. Bu ödül için kendisinin başarılı olması, fark yapması yetmiyor, “sosyal fayda yaratacak ne yaptı” diye bakılıyor. İşte bu yüzden de bu ödüle aday gösterilmek Mardin için de çok değerli.
Ebru Baybara Demir, 100 bin Euro’luk ödülü kazanırsa Mardin’de kadınlara ve gençlere meslek edindirmek ve geleneksel mutfak kültürünün devamlılığını sağlamak için gastronomi enstitüsü kuracak. Mardin’den esen gastronomi rüzgarı kuvvetlenecek ve kalıcı olacak.
EBRU’NUN YOLCULUĞUEbru Baybara Demir, Mardinli bir ailenin kızı. Ailesinin İstanbul’a göç etmesiyle İstanbul’da eğitim aldı, turizm okudu. Herkesin İstanbul’a göç ettiği dönemde aile topraklarına gidip, “turizmi geliştirmeyi” hayal etti. O dönemde Mardin’in kalınabilecek bir oteli vardı. Turist gelse turistlere hizmet edecek bir restoran bile yokken, o çevresine topladığı kadınlarla önce evlerde turistleri ağırlayarak çalışmaya başladı. Sonra Cercis Murat Konağı’nı kurdu. 20 yıldır Mardin’de çok sayıda projeye imza attı. Mardin’in tanıtımı için çalmadık kapı bırakmadı. Bundan 4 yıl önce Mardin turizmi de büyük yara aldığında Mardinli kadınlarla birlikte “Hayatım Yenibahar” projesini başlattı. Otellerin, restoranların boşaldığı dönemde de Mardinli kadınlarla el emeği ürünler üretip bunları pazarladı. Ve hep kendini geliştirdi. “Bir şefin işi tabakta değil toprakta başlar” dedi. Mardin topraklarında sürdürülebilir tarımı destekledi, kadınları eğitti. Kadınlarla birlikte sağlıklı lezzetler oluşturdu. Son dönemde de Topraktan Tabağa projesi yörede umut oldu. Mardinli kadınlarla birlikte, mülteci kadınlar da bu projede yar aldı. BM Gıda ve Tarım Örgütü FAO ile BM Yüksek Mülteci Komiserliği’nin de katkılarıyla devam eden projede sürdürülebilir tarım yapılıyor. Bu proje şu an Türkiye’nin en büyük yerel tohum projesi. Bu proje için 6 ay gibi kısa bir sürede 350 kadın istihdam edildi. 4 Topraktan Tabağa Tarımsal kalkınma Kooperatifi kuruldu.
“Gerçek tohum toprağa bereket, bizlere şifa, çocuklarımıza gelecek demek” diyen 3 çocuk annesi Baybara Demir aynı zamanda Yaşayan Toprak Yerel Tohum, Arı ile Yaşam Devam Ediyor, Ekmek Atölyesi, Halep Sabunları Projesi, Atık Yönetimi, “Ortak Dilimiz Toprak Olsun” Çocuk Ve Tarım ve Cercis Murat Konağı Mutfak Okulu projelerini ve kuruculuğunu üstendiği Hayatım Yenibahar ve Şükraan Tarımsal Kalkınmayı ve Sosyal Gelişimi Destekleme Derneği ile Mezopotamya’nın verimini sürdürülebilir kılmaya çalışıyor.
KİMLER RAKİP?
Bu yıl yarışmada Ebru Baybara Demir’in rakipleri Peru, Danimarka, İspanya, Avustralya, Norveç, Kongo ve Amerika’dan şefler. Yarışmanın sonucu İtalya Modena’da 24 Temmuz günü açıklanacak.