Asgari ücret rüzgarları

Danışmanlık şirketi Willis Towers Watson, ‘Asgari Ücret Araştırması’ raporunu açıkladı. 24 Aralık- 08 Ocak tarihleri arasında yapılan araştırmaya, başta ilaç, sağlık, teknoloji, hızlı tüketim, perakende, üretim, finansal hizmetler ve otomotiv sektörlerinden şirketler ile Türkiye’nin önde gelen holdingleri olmak üzere toplam 159 kurum katıldı. Araştırma sonuçlarına göre katılımcı şirketlerin yüzde 38’i ücret artış bütçelerinde değişikliğe gitmeyi planlıyor, buna karşın yüzde 37’si asgari ücret artışı karşısında oyun planını henüz belirlememişken, yüzde 25’i ücret artış bütçelerinde değişikliğe gitmeyecek.

MAVİ YAKA YÜZDE 12
Willis Towers Watson’ın asgari ücret artışı gündeme gelmeden önce yaptığı araştırmasına göre Türkiye’de 2016 yılı için ücret artış oranı yüzde 8 olarak çıkmıştı. Bu hafta açıklanan araştırmaya göre ise asgari ücret artışının gündeme gelmesi ile beraber değişikliğe gitme kararı alan şirketlerin ücret artış oranlarının orta noktasına bakıldığında ise şirket geneli ücret artış bütçelerinin 0.75 puan artarak yüzde 8.75’e yükseldiği görülüyor.

Şirket çalışanları segmente edilerek raporlandığında ise en önemli değişim beklendiği üzere mavi yakalı çalışanlarda gözlemleniyor:
Mavi yakada yüzde 9 oranındaki ücret artış oranı yüzde 12’ye yükseliyor.

Perakende sektöründeki mağazacılık rollerinde yüzde 8 oranındaki ücret artış oranı yüzde 8.5’e çıkıyor.
İş destek rollerinde yüzde 8’den yüzde 9’a,

Teknik destek rollerinde ise yüzde 8.25’den yüzde 9’a ilerliyor.

YAN HAKLARDA KISINTI VAR
Willis Towers Watson Asgari Ücret Araştırması’na katılan şirketlerin sadece yüzde 7’si asgari ücret artışı karşısında ücret ve yan hak politikalarında değişikliğe gideceklerini belirtiyor. Ancak yüzde 41’i bu konuda henüz karar vermemelerine karşın yan hak bütçelerinde değişiklik yapmaya ihtiyaç duyacaklarını aktarıyor. Ücret ve yan hak politikaları açısından değişikliğe gitmeyi planlayan veya değişiklik ihtiyacı öngören şirketlerin yanıtları dikkate alındığında, yüzde 38’i ücret bantı genişliklerini daraltmayı, yüzde 41’i ise kademeler arası geçiş oranlarını azaltmayı planlıyor. Yan hak paketlerinde değişikliğe gidilmesi (yüzde 19), çalışanlara sağlanan öğle yemeği, yol yardımı vb. ödeneklerde değişikliğe gidilmesi (yüzde 17) ve yıl içerisinde ödenen maaş sayısında (örneğin 16 maaşdan 12 maaşa inilmesi) değişikliğe gidilmesi (yüzde 12) dile getirilen diğer seçeneklerden.

İşe alım politikalarının asgari ücret artışı karşısında nasıl etkileneceği sorulduğunda ise şirketlerin yüzde 96’sı değişikliğe gitmeyeceklerini paylaşıyor.

2017’YE SARKACAK
Willis Towers Watson Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı, “Sıklıkla dile getirilen domino etkisinin asgari geçim indirimindeki uygulamanın da netleşmesiyle beraber, kısmi olarak gerçekleşeceğini bekliyoruz. Bu bağlamda, özellikle uzman rolleri ve yönetim kadrolarının ücret yapılarında kritik değişimler söz konusu olmayabilecektir. Ancak, asgari ücret artışındaki değişimin ücret yönetimi üzerindeki etkilerinin piyasa uygulamaları açısından 2017 yılına da sarkmasını bekliyoruz” şeklinde açıkladı.

‘Asgari ücret almıyorum’psikolojisi yıkılacak
DUMAN Management Consultancy Kurucusu Yiğit Oğuz Duman: “Birçok kişi ‘ben daha fazla alıyorum’ psikolojisini yaşıyordu, onlar şimdi asgari ücretli konumuna geldi. Türkiye’de birçok kişi asgari ücretin biraz yukarısına çalışıyor. Asgari ücretteki yüzde 30’luk artış onlara yansımayacaktır, işverenin öyle bir mecburiyeti yok, belki yüzde 20 alacak belki yüzde 10, belki daha da az, bu durumda birçok mutsuz çalışan olacak, ben asgari ücrete çalışmam diyenler olacak. İK, adil bir bütçe yönetimi yapmalı.”

HEDEFLER ARTACAK
Asgari ücretin tespiti öncesinde, PERYÖN 2016 Yılı Ücret Artış Anketi’ne göre, özel sektör ücretleri 2016’da ortalama yüzde 10 artıracaktı. 1 Kasım seçimlerinin ardından hükümetin “1.300 TL net asgari ücret” açıklaması ve konunun Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda da konuşulması üzerine bazı işverenler bütçelerini revize ettiler.

PERYÖN 10-12 Aralık’ta 77 üyesine tekrar anket yaptı ve asgari ücrete yaklaşımları ele aldı. Ankete katılan firmaların yüzde 48’inin bütçelerinde asgari ücret net 1.300 TL’nin altındaydı. Üstelik bu şirketlerin yüzde 40’ının çalışanlarının yarısından fazlası asgari ücretliydi. Şirketlerin yüzde 65’i dışarıdan alınan hizmetlerde (yemek, servis, güvenlik, temizlik vb) yaşanacak maliyet artışını da bütçelemişti. Anket katılımcılarının yarısı, personel bütçesindeki artışın yüzde 15’in, yüzde 20’si ise yüzde 30’un üzerinde olacağını düşünerek bütçeleme yapmıştı.

Anket katılımcılarının yüzde 20’si asgari ücretin toplam bütçe üzerindeki yükünü hafifletmek için önlem olarak çalışan sayısını azaltacağını belirtirken, yüzde 13.3’ü ikramiyeleri düşüreceğini, yarıdan fazlası satış hedeflerini ya da fiyatları arttıracağını, verimlilik projeleri ile ürün maliyeti üzerindeki işgücü maliyetini azaltacağını kaydetti.

PERYÖN Yönetim Kurulu Başkanı Sevilay Pezek Yangın, “Çalışan yaptığı işin karşılığında adil ücret almadığını düşündüğü zaman mutsuz olur. Bu durum çalışan bağlılığından işin verimine birçok konuyu ve dolaylı olarak da şirketlerin karlılığını etkiler. İlk artış döneminde mümkün olmasa bile yıllara yayılarak ücret bantları değişime adapte edilmesi beklenebilir” diyor.

Artış yüzde 11’i bulur
Mercer Türkiye İK Danışmanlığı ve Araştırmaları Yöneticisi Goncagül Çamur Uğurlu, “Uzman ve üzeri seviyelerdeki roller için çoğu şirketin herhangi ek bir bütçe yaratmadığını gözlemliyoruz. Birçok şirket de ücret artışları için piyasayı gözlemlemek adına bir süre daha beklemeyi tercih ediyor. Toplam ücret artış bütçesini ele alacak olursak, ağırlıkla asgari ücrette çalışanı olan üretim sektöründe yer alan firmalar toplam ücret bütçelerini arttıracaklar. Toplam artışta, yüzde 8 olarak beklenen ücret artışının minimumda yüzde 3 artacağını öngörüyoruz.”

BAHANE DEĞİL
Karakas Consulting Kurucusu Murat Karakaş: “Son 5 yıldaki artışın yaklaşık yüzde 65 olduğunu düşünürsek, tek seferde yüzde 30’luk bu artış yüksek görünüyor. Ancak bütünsel baktığımızda durumun o kadar da kötümser olmadığını görüyoruz zira; yaklaşık yüzde 10 artış zaten olacaktı. Asgari ücretteki bu artışın, etkin ve verimli yönetilen şirketleri ‘batma noktasına’ götürmeyeceği de çok açık. Değişime adapte olmak, fırsat bu fırsat diyerek iş yapış şekillerimize çeki-düzen vermek elbette önemli ancak bahane algısı yaratmamak da kritik.

Yüksek ücretlilerin net maaşı düşecek
PERYÖN Başkanı Sevilay Pezek Yangın, “Brüt asgari ücretin 6.5 katı olan SGK tavanı 2015 yılının ikinci yarısında 8.277,9 TL idi. Şimdi asgari ücretteki artış nedeniyle bu tavan da 10.705,5 yükseldiği için, işveren maliyeti bu tavanın üzerinden hesaplanan yüksek ücretli çalışanlarda da artacak, çalışanın net ücreti de bu doğrultuda azalacak.”