2019 zam oranı yüzde 17.9

Türkiye ekonomisinde son dönemde yaşanan kur dalgalanmaları ve TL’nin yabancı para birimleri karşısında değer kaybetmesi Türkiye’deki kurumların ücret yönetiminde önemli değişimlere neden oluyor. Son dönemde Şişecam, Siemens gibi firmalar çalışanlarının ücretlerini enflasyon karşısında ezdirmemek için çalışanlarına ara zam yaptılar. Örneğin Siemens Türkiye çalışanlarına yüzde 10, Freşa yüzde 12.5, Saran yüzde 7 zam yaptı.

İnsan kaynakları danışmanlığı, brokerlik ve çözüm şirketlerinden biri olan Willis Towers Watson, şirketlerin enflasyon ve kur artışı sebebiyle 2019 yılında ne kadar zam yapacaklarını araştırdı. Özel sektörden 149 şirketin katıldığı araştırmanın sonuçlarına göre enflasyon verilerindeki değişimler paralel revizyonları beraberinde getirdi.

Ekonomik veriler Türk Lirası’nın 2018 yılında ABD Doları karşısında yüzde 65, Euro karşısında yüzde 61 değer kaybettiğini gösteriyor. Enflasyon verileri ise Temmuz ayında yüzde 15.85, Ağustos ayında yüzde 17.90 olarak açıklanırken yıl sonu beklentisi yüzde 20.8 olarak dile getirildi.

Söz konusu veriler şirketlerin ücret yönetiminin de politika değişimlerini ve 2019 yılı için oluşturulan bütçelerde sık güncellemeleri beraberinde getirdi. Ağustos ayında Willis Towers Watson’ın yayınladığı araştırmada 2019 yılı için planlanan ücret artış bütçeleri yüzde 14 (medyan) ile yüzde 15 (üst çeyrek) arasında raporlanırken, Eylül ayında yapılan son araştırma yüzde 17.9 (medyan) ile yüzde 20.8 (üst çeyrek) oranlarına işaret ediyor.

Sektörlere göre 2019 yılı ücret artış oranları şöyle: Endüstri yüzde 20, Teknoloji yüzde 19.5, Enerji ve Doğal Kaynaklar yüzde 19, Finansal Servisler yüzde 18, Hızlı Tüketim yüzde 17, İlaç yüzde 15, Perakende yüzde 15, Diğer yüzde 15.

90’larda yüksek enflasyon
2 kez zam yaptırıyordu
Türkiye ekonomisi 90’lı yıllarda yüksek enflasyona sahne oluyordu. Şirketler bu dönemde çalışanlarına yılda iki kez ücret artışı yapıyorlardı. Takip eden 2000’li yılların başında yaşanan ekonomik krizin neticesinde ise çeyrek dönemlerde ücret artışlarına gidildi. Ancak enflasyonun öngörülebilir rakamlarda gerçekleşmeye başlamasıyla beraber, şirketler ücret artışlarını tek seferde yapmaya başladı. Bu durum, 90’lı yıllarda ücret artış bütçelerindeki yaşam maliyeti esaslı planlama ve ek olarak belirlenen liyakat artış bütçesi yerine, performans ve yaşam maliyetlerindeki artışın birlikte dikkate alındığı tek bir ücret artış politikasını beraberinde getirdi. Son yıllara bakıldığında ise 2011 yılı itibariyle enflasyon oranlarında belirli dalgalanmalar gözlemlenmesine karşın, şirketlerin ortalama ücret artış bütçeleri 2017 yılına kadar benzer seviyelerde seyretti. Enflasyon oranındaki yüzde 6.2 ile yüzde 10.5 aralığındaki değişimlere rağmen, ücret artış bütçeleri yüzde 8 ile yüzde 8.5 aralığında yer aldı. 2018 yılında ise 2017 yılı enflasyon oranındaki yüzde 11.9 artışa paralel olarak ücret artış bütçeleri de yüzde 11 seviyesinde gerçekleşti.

BAZI ŞİRKETLER YENİ YILI BEKLEMEDEN ZAM YAPIYOR
2018 yılında gerçekleşen ücret artışı oranı yüzde11 iken yaşanan ekonomik dalgalanmalar ile beraber şirketlerin yüzde 16’sı ücret bütçelerini, TL’deki devalüasyon ve yüksek enflasyon oranı nedeniyle yıl ortasında düzeltmeye gitti. Kullanılan ek bütçe oranı ise yüzde 5.5 (medyan) ile yüzde 8.5 (üst çeyrek) aralığındaydı. Bununla beraber şirketlerin sadece yüzde 7’sinin ücret artış sıklığını yılda bir defadan ikiye çıkarmayı planladıkları görülüyor.

Willis Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Lideri Emrah Uysal, araştırmayı şöyle yorumluyor: “Mayıs ayından itibaren şirketlerin 2019 ücret artış bütçeleri ile ilgili düzenli olarak anketler yayınlıyoruz. Yüzde 12 ile başlayan anket sonuçları, Ağustos ayında yüzde 14’e ulaşmıştı, şimdi baktığımızda ise şirketlerin yüzde 18 civarında bir ücret artış öngördüğünü raporladık. Enflasyon rakamı açıklandıkça bu verilerin biraz daha yükselebileceğini söylemek mümkün. Ayrıca şirketlerin bir kısmının yeni yılı beklemeden çalışanlarını yüksek enflasyondan korumak için ücret zammı yaptığını gözlemliyoruz. Bu uygulamalar 3 farklı şekilde gerçekleşiyor: İlk yöntem çalışanların baz ücretlerine belli bir oranda zam yapmak, ikinci bir yöntem ise baz maaşın belli bir oranı kadar ek ödeme yapmak ve üçüncü yöntem olarak ise 2019’da yapılacak ücret artış zammını ekim veya kasım ayı itibari ile yapmak. Rekabetin arttığı, az bulunan yetkinliklerdeki çalışanları ve yüksek performanslı çalışanları elde tutmanın zorlaştığı bir dönem bizi bekliyor.”