TÜRKİYE, turizm sektöründe son yılların en büyük krizlerinden birini yaşıyor. 2016 başından bu yana turizm sektörü kan kaybediyor. 2016 sonuna gelindiğinde turizm gelirleri 10 milyar dolar eridi. 2015’te 31.4 milyar dolar turizm geliri elde edilirken, bu rakam 2016’da 22.1 milyar dolar oldu. Türkiye’ye gelen toplam kişi sayısı da 41.6 milyondan 31.3 milyona düştü. Bu kayıplar Türkiye’nin çevre ülkelerinde yaşanan sorunlar, ülkedeki terör saldırıları, Rusya ile yaşanan ‘uçak krizi’ ve yurt dışında Türkiye aleyhine yürütülen algı operasyonları nedeniyle yaşandı. 2017’de ise Rusya ile yaşanan kriz sona ererken, Avrupalı turistlerin Türkiye’yi tercihlerinden değişen bir şey olmadı. Geçen yıl Türkiye’ye tercih eden Avrupalı turist sayısında yüzde 30’luk düşüş yaşanırken, bu yılın ilk iki ayında da Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre Avrupa’dan gelen turist sayısında benzer kayıplar yaşanıyor.
YARISI KURTULABİLİR
Geçen yıl yaşanan gelir ve kişi sayısındaki kayıptan en çok etkilenenler arasında otel yatırımcıları yer aldı. Birçok otel yaz döneminde dahi otellerini açmazken, bir çoğu ise yetişmiş elemanlarını işten çıkarmak zorunda kaldı. Bu yıl da sektör benzer sıkıntılarla boğuşurken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başlattığı istihdam seferberliği kapsamındaki teşvik paketi turizmcileri az da olsa rahatlattı. Konu hakkında görüşlerine başvurduğumuz sektör temsilcileri, “Verilen teşvikler sayesinde turizmde sezonluk işçi çıkarılmasının önüne geçilebilecek. Verilen teşvikler sayesinde sezon sonlarında işten çıkarılan 300 bin kişinin artık yarısı işten çıkarılmayacak. Ancak bu yıl da turist akışında bir sıkıntı var. Rusya’dan gelen turist sayısı yukarılara çıksa da, Avrupa’den gelen turist sayısı her geçen gün eriyor. Bu da istihdamı olumsuz yönde etkileyecektir” ifadelerini kullandı.
YÜZDE 40 KAYIP
Turizm sektöründe doğrudan 2015 rakamlarına göre 600 bin kişinin istihdam edildiğini ifade eden Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Timur Bayındır, “Turizm sektörünün toplam istihdama olan etkisi yaklaşık yüzde 8.2 civarındadır. Maalesef turizmdeki sıkıntı en fazla sektördeki istihdamı vurdu. Bu rakamlar aşağıya indi. 2015’ten sonra sektörde yüzde 40 düzeyinde personel kaybı oldu. Bazı teşvik uygulamalarına karşın bu yılın ilk çeyreğinde de maalesef bu olumsuz tablo devam etti. Verilen teşvikler olumlu ancak çok büyük bir etkisi olmadı diyebiliriz. Şu anda biz elimizdekini kaybetmemeye çalışıyoruz. Özellikle şehir otellerinin ağırlıkta olduğu İstanbul’da, konaklama sektörünün can damarı olan uluslararası kongre ve iş toplantılarının neredeyse tamamen iptal olmasıyla istihdamda olumsuz etkilenme düzeyi çok daha fazla. Şehir otellerinde 5 ay otelimi kapatayım, sezonda yeni personel alırım diye bir şey yok. Çalışanlar daha kalifiye ve daimi kadro içinde. Dolayısıyla ücretlendirme kıyı otellere göre daha yüksek” dedi.
500 bin kişi işinden oldu
TÜRKİYE Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık da, “Sezonluk işçilerin işten çıkarılmasını engelleyebilmek için SGK desteği bekliyorduk. İsteklerimiz tam olarak karşılanmadı. Ancak verilen teşvikler bile yaklaşık 150 bin kişinin işsiz kalmasını engeller. Burada önemli olan geçmişte askıya alınan personelin de bu teşvik sisteminin içine alınmasıdır. Türkiye’de kafe, restoran, otel, acente ve tur operatörleri düşünülüğünde 141 bin şirketin var olduğu görülecektir. Tahmini olarak bu 141 bin işletmenin 2 milyon civarında istihdam yarattığı söylenebilir. Geçen yıl yaklaşık 500 bin kişilik istihdam kaybı olmuştu. Bu teşvikler sayesinde en azından söz konusu sektörlerdeki istihdam 1.8 milyonu bulabilir” ifadelerini kullandı.
İki yıl SGK karşılamalı
TEŞVİKLERİN nasıl oması gerektiği konusunda değerlendirmelerde bulunan Timur Bayındır, “Konaklama sektörü tüm çalışanlarına ilişkin olarak başta, 2 yıl süresince SGK primlerinin İŞKUR veya hazine tarafından karşılanması, İş Kanunu’nun sektörün çalışma esasları ile uyumlaştırılması amacı ile ‘Kısa Çalışma’ seçeneği öncelikli olmak üzere esnek çalışma modelinin en kısa süre içerisinde hayata geçirilmesi önem taşıyor. Alınabilecek önlemler, zorlu bir süreçten geçen turizm sektörünün ülke ekonomisi ve istihdamına olan etkisinin devam etmesini sağlar” diye konuştu.
Rahatlatıcı bir çalışma
TÜROFED Yönetim Kurulu Üyesi ve Alanya Turistik İşletmeciler Derneği (ALTİD) Başkanı Burhanettin Sili ise teşvik paketiyle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Bir tesisin toplam işçi sayısının maksimum yüzde 30’una kadar istihdam teşvikleri veriliyor. Bu otelcileri rahatlatan bir çalışma oldu diyebiliriz. Şu anda Rusya ve Ukrayna’dan gelen talepler çok iyi durumda. Avrupa’dan gelen turist sayısı da en azında geçen sene ile başa baş giderse verilen teşviklerin yararı görülür. Eğer düşüş devam ederse işçi alımları yeniden askıya alınabilir. Avrupa’dan gelecek son dakika rezervasyonlarının büyük önem taşıdığını söylemeliyim.”