Çocuk beslenmesinde dondurma
Çocuklarımıza doğru beslenme alışkanlığı kazandırmalıyız. Yemek alışkanlıkları çocukluk döneminde şekillenmeye başlar. Çocuklar için oyun önceliklidir. Yemek saatleri, ara öğün gibi alışkanlıklar ise ancak aileler tarafından verilirse, edinilir. Ara öğün, öğle yemeği ve akşam yemeği gibi bir düzen okul öncesi çağda çocuklara verilirse yetişkin dönemde de bu alışkanlıklar devam eder. Çocuklar şekerleme, çikolata gibi yoğun şekerli tatlıları çok severler. Ancak çocukları ödüllendirmek, mutlu etmek için onlara şekerli ürünler vermek sağlık açısından sakıncalıdır. Şeker alımı diğer besinlere karşı isteksizlik de yaratabilir. Dondurma, içeriğindeki; protein ve karbonhidratın yanı sıra A, D ve E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum, gibi minerallerin zenginliği ve dengesi sebebiyle, çocuklarınıza yedirebileceğiniz uygun bir ara öğün ve atıştırmalık alternatifidir.
Günlük enerji ihtiyaçları ne kadardır?
6-12 yaş arasındaki çocukların günlük ortalama enerji ihtiyacı 1855 kaloridir.◊ İçecekler: 185 kalori ( yüzde 10)◊ Kahvaltı: 330 kalori (yüzde 20)◊ Öğle yemeği: 500 kalori (yüzde 30)◊ Akşam yemeği: 500 kalori (yüzde 30)◊ Atıştırmalıklar: 330 kalori (yüzde 20) 3 atıştırmalık öğünü olduğu için 1 atıştırmalık öğünde alınması gereken kalori 110 olarak belirlenmiştir.
Bir adet paketli çocuk dondurmasının enerji değeri maksimum 100-110 kaloridir. Bu noktada çocuk dondurmaları hem besleyici olması hem de kalori değeri düşük olması sebebiyle, günlük beslenme düzeninde tercih edilebilecek keyifli ve onları mutlu eden bir atıştırmalıktır. Çocuğunuza dondurma yedirirken korkmanıza gerek yok, sadece seçimlerinizde tedbirli olmakta fayda var.
Güvenilir markalı paketli dondurmalar, hijyenik koşullarda, ilgili mevzuatlara uygun olarak üretilir ve soğuk zinciri kırılmadan saklandığı için de 4 mevsim gönül rahatlığı ile tüketilebilir.
FARKLI ÜLKELERDE İLKLER VE ENLER
* New York’ta ilk dondurma satışı 1774 yılında başlar. 1843 yılında da Philadelphia’lı ev kadını Nancy Johnson, elle çalışan ilk dondurma makinesini icat eder. ◊ İlk endüstriyel üretimi 1851 yılında ABD’nin Boston kentinde yapılır.
* Dünyanın dondurmayı mükemmel bir yaz hoşluğu olarak kabul etmesi İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerikan ordusuna bu lezzeti dağıtılmasıyla başlar. İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi dondurma yiyerek kutlanır.
* Dünyada en fazla dondurma tüketen ülke ABD. Ortalama bir insan 48 kutu dondurma yiyor. Amerikan ailelerinin yüzde 98’inin buzluğunda her zaman dondurma bulunur. ◊ Dünyanın en büyük dondurma tatlısı (sundae) 1988 yılında Kanada’nın Alberta eyaletinde yapıldı ve ağırlığı 24 tondu.
* Dünyada en sevilen dondurma çeşidi vanilyalı, ikincisi çikolata, üçüncüsü de çileklidir.
* Dondurma külahı 1904 yılında ABD’nin St. Louise kentinde yapıldı.
* Bir külah dondurma ortalama 50 yalayışta biter.
* Türkiye dünyada, dondurmayı yalnızca yaz mevsiminde tüketme alışkanlığı en yüksek ülkedir. Dünyanın en soğuk ülkelerinden biri olan Finlandiya’da ise, kişi başı tüketim 9, Türkiye’de 3,5 litredir.
* Kanada’da dondurma yaz mevsiminden daha çok kışları tüketilir.
BU LEZZETİN TARİHÇESİ
* Dondurmanın geçmişi 4000 yıl öncesine uzanır. İlk dondurma M.Ö. 2000’li yıllarda Mezopotamya’da yapılır.
* Kimi kaynaklara göre ise dondurmayı ilk kez yapanlar Çinliler. 618-900 yılları arasında hüküm süren T’ang Hanedanlığı döneminde aşçılar İmparator Tang için süt, un ve kafur karıştırarak donmuş bir yiyecek elde ederler.
* Romalılar ise derin kuyularda sakladıkları kar, buz, bal ve meyveleri karıştırarak bir cins dondurma yaparlar. Roma İmparatoru Neron köleleri Apenin Dağları’na göndererek toplattığı karları meyve suyu ve meyveyle
karıştırır.
* Abbasiler döneminde Araplar süt ve kaymağı meyve suyu ya da şekerle karıştırarak, gülsuyuyla aroma vererek dondurma gibi bir tatlı elde ederler.
* 13. yüzyılda Yuan Hanedanlığı döneminde dondurma yapımı sır olarak saklansa da seyyah Marco Polo Asya’dan dönerken tarifi İtalya’ya getirir. Ardından Floransalı Medici ailesinin tatlıcısı, heykeltıraş ve dekoratör Bernardo Buontalenti 1565 yılında Gelato/ dondurmayı geliştirir.
* Anadolu dondurmanın tarihindeki kilometre taşlarından biri konumundadır.
* Türkiye’de dondurma ilk kez Osmanlı İmparatorluğu döneminde, kar ile bal ve meyve suları karışımı karsambaç olarak karşımıza çıkar.
* 16. yüzyılda Fransız Sarayı’ndaki resmi yemeklerde tatlı olarak dondurulmuş süt servis edilmeye başlanır. Ve 1670 yılında Paris’te ilk kez ‘Cafe Procope’ta limonlu dondurma/dondurulmuş limonata ile süt, krema, şeker ve yumurta karışımıyla kaymaklı dondurma satılır. 1676’dan itibaren Paris’te dondurmacılık meslek haline gelir ve o dönemde 250 dondurmacı olduğu kayıtlarda yer alır.
* Dondurma reçetesi Amerika’ya Kristof Kolomb’un kıtayı keşfetmesinden 250 yıl sonra gelir.
SAĞLIĞIN TADI
Dondurulmuş yenebilen tek yiyecek olan dondurma aynı zamanda sağlıklı bir besindir ve sütlü bir tatlı olduğu için yüksek oranda kalsiyum içerir. Kalsiyum dondurmada doğal bulunan magnezyum ile de denge sağlar. Uzmanlar özellikle yaz sıcaklarında kalsiyum içeriği en yüksek ve glisemik endeksi oldukça düşük tatlıların başında gelen sütlü dondurmayı ilk tatlı tercihi olarak öneriyorlar. Uzmanların günlük 2000 kcal enerjiyi baz alarak yaptıkları hesaplamalara göre, bir tane çikolata kaplı mini dondurma en fazla 140 kalori olup günlük enerji gereksiniminin sadece %7’sini karşılar. Veya bir top sütlü dondurma ortalama 100 kalori olup, günlük enerji gereksiniminin sadece %5’ine denk gelir.
DONDURMA VE MUTLULUK
Uluslararası bir firmanın Amsterdam Üniversitesi iş birliğiyle on yıl kadar önce yaptırdığı bir araştırmaya göre yoğurt, elma, çikolata gibi gıdalar arasında en çok mutluluk vereni dondurma. Londra Psikiyatri Enstitüsü’nün 2005’te yaptığı bir araştırmaya göre ise, dondurma yendiğinde ve o soğuk tat ağızda hissedildiğinde, beyindeki haz merkezi uyarılıyor. Kişi kendini iyi hissedip, mutlu oluyor. Gün içerisinde küçük tatlı molalar Evde veya işte çalışırken atıştırmalık arayışına girenlerin sayısı hiç de az değil. Böyle durumlarda bir tatlı alternatifi olarak dondurma iyi bir ara öğün. Diyetisyenler, gün içerisinde ara öğün yapanlara günlük enerji ihtiyacına göre 1 porsiyon yani iki top dondurma ya da paketli bir adet dondurma önerebiliyor. Hatta, dondurma karşısında ölçüyü kaçırma potansiyeli olanlar için paketli dondurmaların mini boyları çok daha iyi bir seçenek. Günlük 2000 kcal enerji baz olarak hesaplandığında 1 adet mini boy bisküvili dondurma ortalama 90 kalori olup, günlük enerji gereksiniminin sadece %4.5’ine denk geliyor. Dondurmanın kalori değeri, enerji içeriği un ve şekerden yapılan diğer hamurlu tatlılara oranla daha düşük. Uzmanların önerisi, yeterli ve dengeli beslenme için karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler ve mineraller gibi tüm besin öğelerinden her gün vücut için gereken düzeyde almak. Bu yüzden dondurma, içeriğindeki; protein ve karbonhidratın yanı sıra A, D ve E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum gibi mineralleri ile iyi bir tatlı alternatif olarak karşımıza çıkıyor.Eğer şerbetli tatlıdan vazgeçemiyorsanızBayram baklavasız, kadayıfsız olur mu diyenlerin vicdanı olup bir kez daha hatırlatma yapalım: Porsiyonları küçültün, şerbetli hamur ve yağlı tatlınızı iki top dondurma ile zenginleştirin. Hem daha az kalori alır, hem de gelenekten vazgeçmemiş olursunuz. Bir kez daha hatırlamakta yarar olabilir. İki adet baklava yaklaşık 432 kaloriyken bir porsiyon (2 top) dondurmada yaklaşık 200 kalori var.
HİJYEN VE SAKLAMA KOŞULLARI
Tüm besinler, özellikle de donmuş gıdalar oda sıcaklığında çok çabuk bozuluyor. Bu yüzden de sadece yazları değil her mevsim bir tatlı seçeneği olarak dondurma tüketirken ve saklarken çok dikkatli olmak gerekiyor. Dondurma tüketirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta hijyenik koşullarda üretildiğinden emin olmak. Çünkü süt ürünleri çabuk bozulan ve faydalı özelliklerini hızla yitiren gıdalar arasında. Hijyenik olmayan koşullarda üretilen veya uygun olmayan şartlarda saklanan dondurmalarda zararlı bakteriler üreyebiliyor. Üretimin kalitesinden ve hijyeninden emin olduğunuz, besin etiket bilgileri paket arkasında belirtilen, hijyenik koşullarda üretilmiş dondurma markalarını tercih etmek en güvenli yollardan biri.
Yalnız dikkat, gıda tüzüğüne uygun üretilen markalı paketli, kutulu dondurmalar ancak soğuk zincir kırılmadan saklandığı sürece güvenlidir. Tüketilmeden önce, son kullanma tarihi de mutlaka kontrol edilmelidir.