Yoğurtla ilgili duyduğumuz efsaneler ve gerçekler| Yoğurt yiyenin ömrü uzar mı? Kemikleri güçlendirir mi? Diyabet riskini azaltır mı?
Güncelleme Tarihi:
Yoğurt pek çok insanın günlük beslenme listesinde yer alır, sofralarımızın vaz geçilmezidir, içeriğindeki zengin vitamin ve mineral sayesinde sağlığımız için sayısız faydası vardır. Sağlığa faydalı olduğu bir gerçek ama yoğurtla ilgili öyle şeyler duyuyoruz ki ‘gerçekten doğru mu acaba’ diye sorgulamadan edemiyoruz. Biz de İç Hastalıkları uzmanı Aytaç Karadağ’la yoğurtla ilgili duyduğumuz efsaneleri ve gerçekleri konuştuk
Yoğurdun sayısız faydasının olduğu bir gerçek ama 'Gerçekten kemikleri güçlendiriyor mu? Uzun ömür üzerinde etkili mi? Diyabet riskini azaltır mı? Market yoğurtlarının bir faydası yok mu?' gibi pek çok soru kafalarımızı karıştırmaya devam ediyor.
Bunlardan en bilineni yoğurdun ömrü uzatması... Mesela yıllardır Kafkasların uzun yaşamının sırrı; sabah, öğlen, akşam yoğurt yemelerine bağlanır. 100 yaşını devirmiş insanların birçoğu, o yaşa kadar sağlıklı yaşamalarını bol yoğurt tüketmelerine bağlar. Yani çok yoğurt yiyen çok yaşar diye bir efsane var.
Bunun yanında yoğurtla ilgili en sık duyduğumuz şey market yoğurdu – ev yoğurdu kıyaslaması…Market yoğurtlarının doğal yoğurt gibi faydalı olmadığı mutlaka evde yapılması gerektiği her dönem bir tartışma konusu…
Geçtiğimiz hafta da ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) bir karar aldı ve yoğurt üreticilerinin ürün ambalajlarında ve reklamlarında diyabet riskini azalttığını söyleyebileceğini duyurdu.
Peki yoğurtla ilgili duyduğumuz bu ve benzeri bilgilerin ne kadarı doğru ne kadarı gerçek? Araştırmalar ve uzmanlar ne diyor? İşte 5 soruda yoğurtla ilgili duyduğumuz efsaneler ve gerçekler...
YOĞURT YİYENİN ÖMRÜ UZAR MI?
Bu sorumuza İç Hastalıkları uzmanı Aytaç Karadağ, bu konuda yapılan bir araştırmanın sonuçları ile cevap verdi.
“Yoğurt tüketiminin ölüm riskinin azalmasıyla ilişkili olup olmadığını değerlendirmek için ABD'li 82348 kadın ve 40278 erkekten oluşan çalışmada kadın grubu 1980'den 2012'ye, erkekler ise 1986'dan 2012'ye kadar takip edildi. Bu çalışmanın sonucuna göre düzenli yoğurt tüketimi kadınlar arasında uzun ömürle ilişkilendirildi. Aynı araştırmada, günde bir porsiyon yoğurdun fındık veya tam tahıllarla değiştirilmesinin kadınlarda ölüm riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu, tam tersine yoğurt yerine kırmızı et, işlenmiş et, süt veya diğer süt gıdalarıyla tüketilmesi ise daha yüksek ölüm oranıyla ilişkili olduğunu saptandı.”
Yoğurt tüketiminin ölüm oranı üzerindeki etkilerini bağırsak florasını düzeltmesi ve kemik sağlığı için kalsiyum, antioksidan özelliği olan magnezyum, selenyum ve çinko içermesi olduğunun düşünüldüğünü belirten Karadağ, ilave şeker ve aroma içermeyen ev yapımı yoğurdun uzun ömür konusunda sağlığa en faydalı olan yoğurt olduğunu sözlerine ekledi.
KEMİKLERİ GÜÇLENDİRİR Mİ?
Çocukken büyüklerimiz hep ‘Yoğurt ye de kemiklerin kaya gibi güçlü olsun’ derdi.
Yoğurt gerçekten kemikleri güçlendirir mi diye sorduğumuz Karadağ, yoğurdun zengin bir kalsiyum kaynağı olduğunu, dolayısıyla kemik sağlığını iyileştirmek için ideal bir besin olduğunu, düzenli yoğurt tüketiminin kemik kütlesini ve gücünü koruduğunu, bu nedenle kırık ve osteoporoz riskini de azalttığını ifade etti.
YOĞURT TÜKETMEK DİYABET RİSKİNİ AZALTIR MI?
The New York Times’e konuşan Harvard TH Chan Halk Sağlığı Okulu’nda beslenme ve epidemiyoloji profesörü Dr. Frank Hu, yoğurdun besin açısından zengin bir gıda ve sağlıklı bir beslenmenin parçası olabileceğini ve düzenli olarak yoğurt yiyen kişilerin Tip 2 diyabet riskinin daha düşük olduğunu gösteren bazı kanıtlar bulunduğunu söyledi.
Yakında ABD’deki yoğurt ambalajları üzerinde Tip 2 diyabeti önleyebileceği yazacak.
FDA, yoğurt ve Tip 2 diyabet riskine ilişkin kanıtları incelediği araştırmada 28 çalışmaya atıfta bulundu. Dr. Hu, genel olarak kanıtların sınırlı ve tutarsız olduğunu söyledi: Bazı araştırmalar, daha fazla yoğurt tüketen kişilerin şeker hastalığına yakalanma olasılığının daha düşük olduğunu, ancak bazılarında görülmediğini buldu.
2014 tarihli bir makalede, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki toplamda yaklaşık 200.000 kişiden oluşan üç büyük yetişkin grubunu incelediler. Haftada iki porsiyon veya daha fazla yoğurt tüketenlerin, nadiren yoğurt yiyenlere kıyasla Tip 2 diyabet riskinin yüzde 12 daha düşük olduğunu buldular. Ancak 2019 yılında Avustralya'da 7633 kadın üzerinde yapılan bir araştırma ve FDA'nın incelemesinde yoğurt yemekle Tip 2 diyabeti önlemek arasında anlamlı bir bağlantı bulamadı.
Kaynak: The New York TimesFDA tarafından atıfta bulunulan çalışmaların tümü gözlemseldi; bu, araştırmacıların öncelikle katılımcılara ne kadar yoğurt tükettiklerini sordukları ve daha sonra zaman içinde diyabet geliştirip geliştirmediklerini takip ettikleri anlamına geliyor.
Liebman, bu tür çalışmaların yoğurdun doğrudan Tip 2 diyabeti önleyip önlemediğini belirleyemeyeceğini, çünkü yoğurt yiyen kişilerin kendilerini hastalıktan koruyabilecek başka sağlıklı alışkanlıklara da sahip olabileceğini söyledi. Dr. Hu, araştırmacıların bu diğer faktörleri istatistiksel yöntemler kullanarak açıklamaya çalıştıklarını ancak bunların yoğurt yiyenlerde görülen riskin azalmasında rol oynayabileceklerini kabul ettiğini söyledi.
FDA'ya göre yoğurt etiketlerinde "düzenli olarak haftada en az 2 kâse (3 porsiyon) yoğurt tüketmenin Tip 2 diyabet riskini azaltabileceğinin belirtilmeli.
Dr. Hu, belirsizliklere rağmen yoğurt tüketmenin Tip 2 diyabet riskinin azalmasına katkıda bulunabileceğini, yoğurdun protein, mineraller ve vitaminler açısından zengindir ve diğer süt ürünlerinin çoğundan farklı olarak yoğurdun iltihabı ve insülin direncini azaltabilecek miktarda canlı bakteri içerdiğini ifade etti.
Düzenli ev yapımı yoğurt tüketildiğinde kan şekeri seviyelerinin daha rahat düzenleneceğini, yüksek olan şekerin dengelenebileceğini belirten Aytaç Karadağ, bu konuda yapılan bir çalışmayı örnek verdi:
“2014 yılındaki çalışmada ev yoğurdunun şekeri düşürücü etkisi ticari markalı koruyucu içeren yoğurtlarda saptanmamıştır. Aynı zamanda süt şekeri olarak bilinen laktozu alınmış sütlerden yapılan yoğurtlarda da herhangi olumlu bir fayda saptanmamıştır. Çünkü laktozsuz sütlerin içine süt şekeri laktozu alıp, suni şeker koyuyorlar.”
Yapılan araştırmalar, fermente gıdaların diyabet ilacı ihtiyacınızı azaltabileceğini gösteriyor. Bu gıdalar glikoz metabolizmasını iyileştirir, Tip 2 diyabet riskini azaltır ve mevcut diyabeti olanlarda glisemik kontrolü artırır.
Kaynak: İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç KaradağMayo Klinik’te endokrinolog olan Dr. Meera Shah, bu yeni sağlık iddiasının insanlara yoğurdun sağlıklı bir seçim olabileceği konusunda yararlı bir hatırlatma olabileceğini ancak haftada üç porsiyon yoğurt yemenin Tip 2 diyabeti tek başına önleme ihtimalinin olmadığını sözlerine ekledi.
Dr. Hu, haftada birkaç porsiyon yoğurdun, özellikle de ilave şeker içermeyen, taze meyve veya biraz bal ile tatlandırılmış sade yoğurtun kesinlikle genel sağlıklı beslenmenin bir parçası olabileceğini söyledi ancak yoğurdun ‘sihirli bir değnek’ olmadığını sözlerine ekledi.
MARKET YOĞURDUNUN BİR FAYDASI YOK MU?
Geleneksel ev yoğurdunun süt ve yoğurt mayasından yapılan son derece temiz içerikli bir ilaç olduğunu, market yoğurtlarında ise raf ömrünü uzatacak sayısız katkı maddesi bulunduğu için; bu katkı maddelerinin yoğurdun içindeki faydalı bakterilerin gelişmesini engellediğini belirten Karadağ, sözlerine söyle devam etti:
“Çocuklarımız için üretilen meyveli market yoğurtlarında yüksek oranda suni şeker ve aroma bulunur. Tüm bu nedenlerden dolayı sağlıklı olmak için tükettiğimiz market yoğurtları; bırakın sağlık vermeyi bazen hastalanmamıza dahi neden olabiliyor.”
TATLIYLA BİRLİKTE TÜKETİLDİĞİNDE KAN ŞEKERİNİ DENGELER Mİ?
“Tatlı gıdalar tüketirken besinin glisemik indeksini düşürmek için bazı hayat kurtarıcı hilelere başvurabiliriz” diyen Karadağ, bunun için yapılabilecekleri sıraladı:
• İçindeki fruktozdan dolayı meyve tüketirken meyveyi veya meyve kurusunu dilimleyip yoğurda döküp tüketmek
• Tatlının veya meyvenin üzerine tarçın dökmek
• Tatlıdaki ve meyvedeki şeker hızla bağırsaklarımızdan emilip yakılarak enerjiye çeviriyor. Bu durumda da hızla şeker düşüp tekrar acıkmamıza neden oluyor. Bu nedenle geç sindirilen kuruyemişle birlikte tüketildiğinde bu durum ortadan kalkıyor.