Sinekler yemeğimize kusuyor mu?
Üstümüze ya da yemeklerimize konmadan önce sinekler nerelerde gezmiş tozmuş bilmek istemeyiz ancak gerçeklerden kaçamayız. Afiyetle yediğiniz yemeğinize konmadan hemen önce bir çöplüğü ziyaret etmiş, hayvan leşlerinin üzerine konmuş sonra da gelip sizin yemeğinizin üzerine kuşmuş olabilir… Peki bu bizi hasta eder mi?
Karasinek gibi ısırmayan sinekler yiyeceklerini çiğneyemezler çünkü ağızları süngerimsi pipetlere benzer. Bu küçük kanatlı yaratıklar bir besin kaynağına konar, onu parçalamak için sindirim enzimleri içeren bir sıvı kusar ve sonra höpürdeterek hepsini geri alırlar.
Araştırmalar, sineklerin sadece yemeğimize kusmakla kalmayıp bu kusmuğun aynı zamanda kampilobakter, Escherichia coli veya salmonella gibi bakteriler; parazitler ve virüsler de dahil olmak üzere daha önceki bir yemekten aldıkları patojenleri içerebileceğini gösteriyor.
“Bir karasinek; kafası, altı bacağı ve alt kısmında pençeleri ve yapışkan emme pedleri bulunan ayakları da dahil olmak üzere vücudunda 1 milyondan fazla bakteri taşıyabilir.”
Washington Post’a konuşan Pennsylvania Eyalet Üniversitesi'nde entomoloji profesörü olan Erika Machtinger, bu durumun daha çok, çok sayıda sineğin toplandığı, tavuk dışkısıyla beslenebileceği ve patojenleri market raflarındaki yumurtalara bulaştırabileceği kümes hayvanı çiftlikleri gibi gıda işleme tesislerinde risk oluşturduğunu söyledi ve gıda güvenliğiyle ilgili temel endişelerinin bu durum olduğunu ifade etti.
Böcek kaynaklı hastalıklar konusunda uzman olan Lyric Bartholomay, sineklerin hastalığa neden olabilmeleri için uzmanların bulaşıcı dozda patojen ya da insanları hasta etmek için gereken doz olarak adlandırdıkları mikrobu bulaştırmaları gerektiğini söyledi.
Bir kişiyi hasta etmek için gereken organizma sayısı patojene bağlıdır. Örneğin, bir mide-bağırsak bakterisi olan shigella'nın hastalığa neden olması için 10 organizma gerekebilirken, salmonella için 50.000'den fazla organizma gerekir. Midwest Center of Excellence for Vector-Borne Disease direktörü Bartholomay, “Bunları öğrenmek ve bunlar hakkında düşünmek iğrenç, ancak sinekler bu patojenleri yüksek dozlarda taşıyor olsalardı çok daha fazla insanın hasta olacağını düşünüyorum” dedi.
Bartholomay, bir ya da iki sineğin önemli bir gıda güvenliği riski oluşturmasının pek olası olmadığını, taşıdıkları bakterilerin sadece küçük bir kısmının hastalığa neden olabileceğini sözlerine ekledi.
Machtinger ise sineklerin yiyeceklerin üzerine konduğunda ve kusup dışkıladıklarında, bu yiyeceklerin bir süre tüketilmediğinde bahsi geçen bu patojenlerin çoğalma olasılığının arttığını, bunun da sağlık riskleri arttırabileceğini vurguladı.
Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin, ev sineği ve kara sinek gibi birçok böcek grubunun yaşadıkları ortamda gıda maddeleri üzerinde ya da yüzeylerde gezinirken genellikle besin maddesinin üzerine tükürme benzeri bir davranış gösterdiklerini, bu tükürük içerisindeki enzimlerin besini sindirdiğini, daha sonra bunu bir vakum şeklinde ağızlarıyla çekerek beslendiklerini ifade etti.
Çetin ayrıca sineklerin beslendikleri ortamın kirli olması durumunda o ortamda bakteri, mantar ve benzeri şeylerin olabilir ve hastalanmaya sebebiyet verebilecek bir patojeni kirli bir ortamdan alarak tükettiğimiz gıdaların üzerine taşıyabileceğini ifade etti ve ekledi: “Sinekler bacaklarına kanatlarına ve vücut yüzeyine bulaştırdıkları mikropları gıdaların üzerinde gezinerek gezindikleri ortama bulaştırabiliyorlar. Buna mekanik vektörlük deniyor.”
Peki nasıl önlem alabiliriz?
-- Pencereler veya kapılar açıkken sinekliğiniz kapalı olsun. Onları çekebilecek çöpleri veya diğer bozulabilecek şeyleri dışarı çıkararak evinizdeki sinek sayısını sınırlayın.
-- Aktif olarak yemediğiniz yiyeceklerin üzerini kapalı tutun.
-- Tabağınıza konmaya çalışan sinekleri uzaklaştırın.
Prof. Dr. Hüseyin Çetin’in sinek kaynaklı hastalıklardan korunmak için sıraladığı önlemler ise şöyle:
-- Evdeki çöp atıklarını ağzı kapalı tutun.
-- Sokağa çöp atarken çöp poşeti içerisinde ve ağzını kapatarak bağlayarak atın.
-- Yemek yedikten sonra mutlaka masanın üstünü ıslak mendili ve mümkünse deterjanlı bir bezle silin.
-- Açıkta gıda bırakmayın.
-- Gıdaları mutlaka buzdolabında saklayın.
-- Yıkamadan herhangi bir sebzeyi veya meyveyi yemeyin.
-- Gıda hazırlanan mutfak tezgâhı ve benzeri noktaları düzenli olarak temizleyin, dezenfekte edin.
-- Bulaşık makinesinin kapağını kapalı tutun.
-- Şu şişelerinizin bardağınızın, tencerede yarım kalmış yemeğinizin üzerini kapatın
Sonuç olarak; sinekler yemeye hazırlandıkları yiyeceklerin üzerine konduklarında kusarlar ve bu kusmuk sizi hasta edebilecek patojenler içerebilir. Ancak tabağınızın etrafında vızıldayan bir veya iki sineğin hastalığa neden olması muhtemel değildir.
