Kadınlarda kronik ağrının en önemli nedeni: Endometriozis
Endometriozis, kadınların yaklaşık yüzde onunu etkileyen yaygın bir hastalıktır. Halk arasında “çikolata kisti hastalığı” olarak da bilinen endometriozis, rahim iç zarını oluşturan dokuya benzer bir dokunun rahim boşluğu dışında, gelişmemesi gereken yerlerde gelişmesidir. Rahmin içini kaplayan bu dokuya endometrium, rahmin dışında gelişen endometrial dokuya da endometrial implant denir. Endometrial implant yumurtalıklar, tüpler, bağırsak ve karın içinde herhangi bir yerde hatta bazen akciğerlerde bile gelişebilir.
Normalde endometrial doku, yumurtlama dönemde hormonların etkisiyle kalınlaşır. Yumurtlama sonrası ise gebelik oluşmazsa, yumurta ölür, hormonların etkisi ortadan kalkar, adet başlar. Adet dönemiyle beraber rahim iç zarı dökülür, endometrium incelir. Ancak endometrium tabakası rahim dışında geliştiğinde, örneğin yumurtalıklarda, yıkılan dokunun dışarı atılabileceği bir yer olmadığı için bulunduğu yerde birikir, kist oluşmasına, inflamasyona ve ağrıya neden olur.
Endometriozis belirtileri
Endometriozisin belirtileri kişiye göre değişiklik gösterir. Hastalığın şiddetiyle bulguların şiddeti uyumlu olmayabilir. Bazen hafif hastalığa rağmen ciddi şikayetler olur, bazen de ileri evre hastalık olmasına rağmen semptomlar hafif olabilir.
Kasık ve alt karın ağrısı endometriozisin en yaygın belirtisidir. Ağrılı adet dönemleri, kramplar, adet kanamasının fazla olması veya adet dönemleri arasında kanama görülmesi, kısırlık, cinsel ilişkide ağrı olması da belirtiler arasındadır. Hiçbir semptom olmaksızın da endometriozis olma ihtimali vardır. Bu nedenle düzenli jinekolojik muayene yapılması çok önemlidir.
Endometriozis nedenleri
Endometriozisin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Hastalığın sebebine ilişkin pek çok teori olsa da bunların hiçbiri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. En eski teorilerden biri; menstruel kanamanın vücuttan vajina yoluyla ayrılması gerekirken tüplerde karın içine doğru akması sonucu hastalığın oluşması teorisidir. Karın içine doğru akan adet kanının içindeki hücreler bulundukları yere yapışarak canlılığını sürdürmekte, sonrasında da aylık adet döngüsüyle eş zamanlı olarak gelişip dökülmektedir. Normal bir kadındaki bağışıklık sistemi karın içinde bu hücrelerin tutunmasına müsaade etmez. Ama bağışıklıkla ilgili problemi olanlarda bu durum daha sık gözlenir.
Başka bir teori de hormonların rahim dışındaki hücreleri endometrial doku hücrelerine dönüştürdüğü yönündedir. Endometriozisin anne karnındaki fetusta, hamilelik hormonlarına bir cevap olarak yanlış yerleşen hücre dokularından kaynaklanabileceği de teorilerden bir tanesidir.
Endometriozis tanısı nasıl konulur?
Tanıda öncelikle hastanın tipik şikayetleri yol gösterici olur. Kronik ağrı, adet sancısı, kısırlık en sık görülen şikayetlerdendir. Hekim jinekolojik muayene sırasında eliyle kisti hissedebilir veya ultrasonda görebilir. Bununla ilgili kan testleri yapılabilir. Bazen hastalığın bu yöntemlerle tespit edilmesi mümkün olmaz, böyle durumlarda laparaskopi yani kapalı ameliyatla karın içi değerlendirilir. Laparaskopi aynı zamanda tedavi için ve çikolata kisti varsa kisti çıkarmak için de kullanılabilir.
Endometriozis tedavisi
Günümüzde endometriozisin maalesef kesin bir tedavisi yoktur. Hastalığın ilerlemesini durdurmak ve semptomları düzeltmek için tedavi uygulanır. Tedavi planlamasında hastanın yaşı, çocuk isteği olup olmaması ve şikayetlerine göre davranılır. Genelde hastalığı baskılamak için doğum kontrol haplarına benzer ilaçlar, hormonlar, yumurtlamayı baskılamaya yarayan ilaçlar, ağrı kesiciler, hormonlu spiral ve halkalar kullanılır. Şiddetli ağrısı olan ve hormon tedavisinin işe yaramadığı hastalarda da cerrahiye başvurulur. Cerrahi olarak endometriozis odakları çıkarılır, çikolata kisti varsa alınır. Çocuğu olmayan kadınlarda ise öncelikle tüp bebek düşünülür.
Hürriyet.com.tr