Doğanın en özel hediyeleri antioksidan gıdalar
İnsan vücudunda her gün serbest radikaller yani hücre atıkları oluşur. Serbest radikallerin vücutta birikmesi sağlık açısından önemli sorunlara yol açabilir. Bunlar arasında, gastrointestinal hastalıklar, infertilite, kardiyovasküler hastalıklar, solunum ve sindirim sistemi bozuklukları sayılabilir. Yeterli miktarda antioksidan alımı ile serbest radikallerin olumsuz etkilerinden kurtulmak mümkündür.
Amerikan Gıda ve Sağlık Örgütü yeterli antioksidan alımı için her gün; 5 porsiyon meyve ve sebze, 6-11 porsiyon tam tahıl tüketilmesini tavsiye etmektedir. Dolayısıyla antioksidan açısından zengin beslenmenin önemi çok açıktır. En zengin doğal antioksidan gıdalar arasında propolis ve polen başı çekmektedir. Ayrıca kırmızı mor meyveler, koyu yeşil yapraklı sebzeler, soğan, sarımsak, zencefil, zerdeçal, tarçın, kudret narı, ginseng, elma sirkesi de sayılabilir.
Doğada bilinen en güçlü antioksidan propolis
Pro (ön) + polis (koruyan) kelimelerinden oluşan propolis, arıların kovanlarının ön temizleyicisidir. Propolis; arıların bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı fenolik ve flavonoid maddelerden oluşan tamamen doğal bir arı ürünüdür. Arılar tarafından kovandaki mikropları yok etmek ve sterilizasyon sağlamak için kullanılır. Arılar, petek gözlerini önce propolis ile kaplar ve sonra ana arı petek gözüne yumurtasını bırakır. Bu sayede yumurtanın sağlıklı bir şekilde gelişmesi sağlanır. Ayrıca arılar, propolisle sıvanan petek gözlerine balını, polenini ve arı sütünü koyar. Böylece arının ürünleri kovanda bozulmadan saklanır. Propolis nardan 80 kat daha güçlü antioksidan kapasiteye sahiptir. Bunun yanında, antibakteriyel, antifungal, antiviral, antienflamatuvar ve antitümör yani bakterilere, mantarlara ve virüslere karşı koruyucu etkileri de vardır. Yüksek antioksidan özelliği ile propolis, solunum yolları hastalıklarından mide bağırsak rahatsızlıklarına; ağız içi aft, yara ve uçuktan kansere kadar pek çok farklı hastalıkta tedaviye destek olarak kullanılabilir ve bu tedavileri hızlandırdığına dair birçok bilimsel çalışma mevcuttur.
Propolis diğer gıdalardan farklı bir antioksidan profiline sahiptir. İçeriğinde doğal olarak; kafeik asit fenetil ester (KAFE), kafeik asit, kuarsetin, klorojenik asit, palmitik asit, pinosembrin, galanjin, p-kumarik asit, krisin gibi çok etkili antioksidanları yüksek miktarda içerir.
Doğal vitamin, mineral ve protein içeriği ile bağışıklık desteği polen
Bitkilerin üreme hücreleri olan polen, arılar tarafından yavru ve arı sütü salgılayan genç işçi arıların beslenmesinde yüksek miktarda kullanılır. Polenin bileşiminde doğal olarak; A, D, E, K ve B grubu vitaminleri, potasyum, kalsiyum, magnezyum, çinko ve demir mineraller yer alır. Ayrıca, polen bileşiminde yaklaşık %30 oranında protein içerir. Polen tüm bu bileşenleri bir arada barındırdığı için literatürde “Tek Tam Gıda” olarak geçer. Yani bir canlının yaşayabilmesi için gerekli olan tüm besin öğelerini içerir. Düzenli tükettiğinizde günlük vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olur.
Antioksidan zengini diğer gıdalar
Zencefil, zerdeçal, tarçın ve elma sirkesi gibi besinler de düzenli olarak beslenmeye dahil edilmelidir çünkü yetersiz antioksidan içeren bir beslenme planı, kişilerde zamanla sağlık sorunlarına yol açabilir.
Sirke; çok eski yıllardan bu yana kullanılan özel bir fermente üründür. Sirke, içeriğinde bulunan organik asitler, fenolik bileşikler, vitaminler ve mineraller sayesinde; antimikrobiyal, antioksidan, antidiyabetik, antikarsinojenik, antienfeksiyon etkiler başta olmak üzere sağlık üzerine birçok olumlu etki göstermektedir.
Zencefil; zencefilgiller familyasından bir metreye kadar boylanabilen, ince uzun yapraklı, sarı kırmızı renklerde çiçekler açan, kök yumruları baharat olarak kullanılan, çok yıllık bir bitkidir. Antiviral ve antibakteriyal özellik gösterdiği için bağışıklık sisteminin güçlenmesine destek olur.
Zerdeçal; zencefilgiller familyasından sarı çiçekli, büyük yapraklı, çok yıllık otsu bir bitki cinsidir. Ana etken maddesi kurkumin flavonoidi olan Zerdeçal, C, E ve A vitaminlerini ve çeşitli organik asitleri doğal olarak içerir. Nefes tıkanıklığı, öksürük, boğaz ağrısı, soğuk algınlığı, nezle gibi durumlarda tedaviye destek olarak kullanılabilir.
Tarçın; defnegiller familyasından yaprak dökmeyen aromatik kokulu ağaç cinsi bir bitkidir. Oldukça lezzetli bir baharattır. Tarçın polifenoller başta olmak üzere pek çok etken maddeyi doğal olarak içerir. Aynı zamanda kalsiyum, krom, bakır, iyot, demir, manganez, çinko, fosfor ve potasyum gibi eser elementler de içerir. Antienflamatuar, antimikrobiyal, antioksidan, antitümör, kardiyovasküler, kolesterol düşürücü ve immünomodülatör etkilere sahiptir.
Başta propolis olmak üzere beslenme planında mutlaka antioksidanlardan zengin gıdaların bulunması gerekir. Kan şekerinde dengesizlik sorunu yaşayanlar, bir kase yoğurt içerisine 2 tatlı kaşığı elma sirkesi, 1 tatlı kaşığı tarçın ve 20 damla propolis tüketebilir. Bu tarif kan şekerinin dengelenmesini destekleyecek ve bağışıklık sistemine de katkıda bulunacaktır. Ham balın, propolis, zencefil, zerdeçal ve tarçın ile birlikte tüketilmesi de bu bileşenlerin sinerjik etkisinden dolayı özellikle tavsiye edilmektedir. Zencefil ve zerdeçalda bulunan C vitamini propolisin vücutta emilimini de arttırmaktadır. Hepsi antikanserojen özellik gösteren bu doğal gıdaların beslenmede her gün yer alması, kanserden korunmaya da destek olmaktadır.
Kaynaklar:
1. V. Lobo, A. Patil, A. Phatak, N. Chandra, ""Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health"" Pharmacogn Rev. 2010 Jul-Dec; 4(8): 118–126.
2. Shinde A, Ganu J, Naik P. Effect of free radicals & Antioxidants on oxidative stress: A Review. J Dent Allied Sci. 2012; 1(2): 63- 66.
3. Effect of fruit and vegetable antioxidants on total antioxidant capacity of blood plasma, Harasym J, Oledzki R, Nutrition, 2014,514-517.
Hürriyet.com.tr