Sosyal medyada paylaştı, eleştiri yağdı... Ünlü milyarderin gündeme getirdiği tedavi yaşlanmayı önleyebilir mi? 'Atmaya kıyamadı... Sıvı altın'
Güncelleme Tarihi:
Yaşlanmayı durdurduğu ya da yavaşlattığı iddia edilen ürün ve tedavilere her gün bir yenisi ekleniyor. Son olarak geçen hafta, bu konuya 'takıntılı' olmasıyla tanınan teknoloji milyarderi Bryan Johnson'ın Instagram'da paylaştığı bir yöntem gündem oldu. Peki normal koşullarda hayatı tehdit eden bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan bu yöntem yaşlanmayı durdurabilir mi? Uzmanlar ve araştırmalar ne diyor?
Sağlıklı ve uzun bir hayat yaşamak herkesin hayali. Ömür süresini etkileyen faktörlerin başında kişinin genleri geliyor. Ancak uzmanlar beslenme ve egzersiz, tütün ve alkol ürünlerinin kullanımı, güçlü toplumsal ilişkiler gibi hayat tarzı detaylarının da bir o kadar önemli olduğunu belirtiyor.
Öte yandan son yıllarda "anti-aging" başlığı altında pek çok yeni ürün ve tedavi de hayatımıza girdi. Gıda takviyelerinden hiperbarik oksijen tedavisine birçok yöntemin hücrelerin yaşlanmasını yavaşlatıp vücudu gençleştirdiği üzerine tartışmalar sürüyor.
Son olarak otoimmün hastalıkların tedavisinde ve bazı acil durumlarda kullanılan bir tedavi yöntemi olan plazmaferez, özellikle ABD'deki sporcuların ve teknoloji zenginlerinin radarına girmiş durumda. Bunların başında da ölmemeye kararlı olduğunu her fırsatta dile getiren teknoloji CEO'su ve girişimci Bryan Johnson geliyor.
DAHA ÖNCE OĞLUNUN PLAZMASINI ALMIŞTI
Kısaca hatırlatmamız gerekirse, daha önce kurucusu olduğu Kernel şirketinin geliştirdiği beyin okuma kaskıyla tanınan Johnson, bir iki yıldır internetin en çok konuşulan isimlerinden biri.
Johnson ölmemek için çalışmaya 2021 yılda başladı.
Yılda 2 milyon dolar harcadığını duyurduğu Blueprint Projesi kapsamında "insanlık tarihinin en fazla ölçülen kişisi" olmaya çalışan; lipit düzeylerinden idrar hızına ve beyin plaklarına kadar her şeyi düzenli olarak kayıt altına alan Johnson, özel olarak hazırlanan yemekleriyle, aksatmadan yaptığı egzersizlerle, her gün aldığı 100'den fazla gıda takviyesiyle yaşlanmayı durdurduğunu iddia ediyor.
47 yaşında olan Johnson, "protokol" adını verdiği bu yaşam tarzı sayesinde yaşlanma hızını düşürdüğünü, kendisinden 10 yaş küçük bir erkeğin maksimum kalp ritmine, 20 yaş küçük bir gencin diş eti inflamasyonuna ve bir çocuğun kırışıklık düzeyine sahip olduğunu, biyolojik yaşının takvim yaşının birkaç yıl gerisinde olduğunu öne sürüyor.
Johnson özellikle 17 yaşındaki oğlundan kendine, kendinden de 70 yaşındaki babasına kan plazması nakli yaptırma kararıyla ve Honduras'ta aldığı deneysel gen terapisiyle hatırlanıyor.
Bu yaşam tarzını ve ölçüm sonuçlarını sık sık sosyal medya hesaplarından paylaşan Johnson, geçtiğimiz hafta yine bir sosyal medya paylaşımıyla gündeme geldi. Plazmaferez ya da plazma değişimi tedavisi yaptırdığını belirten Johnson, yaşadıklarını Instagram hesabından tüm dünyaya duyurdu. Johnson bu kez oğlundan plazma almadığının altını çizdi.
Bu gönderiyi Instagram'da gör
Paylaşımında TPE yani tam plazma değişimi yaptırdığını ifade eden Johnson, vücudundaki tüm plazmanın alındığını ve yerine albümin koyulduğunu belirtti. Johnson, 9 yıldır TPE işlemi yapan operatörün kendisine hayatında gördüğü en temiz plazmaya sahip olduğunu söylediğini vurgulayarak, "Atmaya kıyamadı. Bu plazmanın başkaları için yaratabileceği faydaları düşündü. Bir sonraki seferde plazmamı müzayedeye çıkarabilir ya da bağışlayabilirim. Sıvı altın" ifadelerini kullandı.
Johnson tüm işlemin 2 saatten az sürdüğünü de aktardı.
MOTORUN YAĞINI DEĞİŞTİRMEYE BENZETİLİYOR
Plazmaferez, kişinin kanının küçük miktarlarda alınıp bir santrifüj cihazından geçirilmesi esasına dayanıyor. Santrifüj uygulaması plazmayla kandaki kırmızı kan hücrelerinin plazmadan ayrılmasını sağlıyor. Ardından plazma yerine plazmadaki bir protein olan albümin ya da başka bir sıvı ekleniyor.
ABD'deki kliniklerde 5.000 ila 10.000 dolar karşılığında yapılan bu işlem, teknoloji milyarderlerinin ve sporcuların favorisi. Örneğin XPrize kurucusu Peter Diamandis, geçmişte bu işlemi yaptırdığını duyurmuştu. NFL'in emekli yıldızlarından Troy Aikman da "insanın yağının değişmesi gibi" diye nitelendirdiği plazmaferezi yaptırdığını söylemişti.
Aikman'ın plazma değişimi işlemini yaptırdığı kliniğin kurucusu ve rejeneratif tıp uzmanı Dr. Jonathann Kuo, Business Insider'a yaptığı açıklamada, bu işlemin bazılar yaşlanmayla ilişkilendirilen ve zamanla vücutta biriken toksinleri atmaya yardımcı olduğunu söyledi.
Kuo, "Biz buna yağ değişimi diyoruz çünkü bir bakıma ferahlatıcı ve kan dolaşımını canlandırıcı bir etkisi var. Kısaca söylemek gerekirse, kanla birlikte vücutta dolaşan tüm kirli maddelerden kurtulmayı sağlıyor" diye konuştu.
ARAŞTIRMALAR VE UZMANLAR NE DİYOR?
California Üniversitesi bünyesinde bulunan Conboy Laboratuvarı'nda hayvanlar üzerinde yürütülen bazı çalışmalar, plazma değişiminin belli yaşlanma ölçümlerini en azından kısa vadede iyileştirebileceğini gösteriyor. Aynı laboratuvarda yapılan ve kapsamı çok sınırlı olan insanlı çalışmalar da benzer şekilde bu işlemin potansiyel yaşlanma karşıtı faydaları olabileceğine işaret ediyor.
Texas Üniversitesi Southwestern Tıp Merkezi'nde görev yapan patoloji uzmanı Dr. Brian Adkins, "Enfeksiyon oluşması dışında çok büyük bir yan etki riski yok. Ancak plazma değişiminin çoğu sağlıklı kişiye fayda sağlayıp sağlamadığı da net değil" dedi.
Case Western Reserve Üniversitesi Tıp Okulu'nda acil tıp alanında dersler veren toksikoloji uzmanı Dr. Ryan Marino ise "Plazma değişimi terapisibe genellikle Guillain-Barre Sendromu gibi spesifik durumlarda ve daha uçlardaki vakalarda başvurulur" dedi.
Johnson, X paylaşımını yaptıktan sonra eleştiri oklarını da üzerine çekti. Pek çok uzman, Johnson'ı kronik hastalıkları ya da hayatı tehdit eden acil durumları olan kişiler için kritik önemi bulunan bir tedaviyi ticarileştirmekle suçladı.
Adkins, "Butik tıp olmamalı, delillere dayalı tıp olmalı" diye konuştu.
KARACİĞER VE BÖBREKLER BU İŞİ ZATEN YAPIYOR
Öte yandan bir uzun ömür kliniğinde plazma tedavisi almak, pek çok açıdan mantıklı değil.
Birincisi, organ yetmezliği ya da hayatı tehdit eden başka bir sağlık sorunu olmayan kişilerde, toksinler karaciğer ve böbrekler yoluyla doğal olarak vücuttan atılıyor.
Plazma değişiminin, uzun vadede sağlık üzerindeki etkileri endişe yaratan mikroplastikler gibi çevresel kirleticileri vücuttan atması da çok olası değil.
Dahası plazma değişimi vücuttaki bütün plazmanın yenilenmesi anlamına gelmiyor. Zira kişi hayatta olduğu müddetçe bir miktar plazmanın işlem sırasında da vücutta dolaşmaya devam etmesi gerekiyor. Uzmanlar bu durumu otomobil çalışırken motor yağını değiştirmeye benzetiyor.
PLAZMA ÇOK KISA SÜREDE YENİLENİYOR
Plazma değişiminin güvenliğine ve faydalarına dair bildiklerimizin çoğu, plazma bağışı yapan kişiler üzerinden elde edilen verilerden geliyor. Tıpkı kan bağışı gibi bir işlem olan plazma bağışının bilinen bir zararı bulunmuyor. Üstelik bağışlanan plazmanın nakliyle nice hayatlar kurtuluyor.
Vücuttan plazma alınması "kötü kolesterol" olarak da bilinen LDL kolesterol dahil lipit düzeylerin düşürmeye yardımcı oluyor. Ancak bu geçici bir durum çünkü vücuttaki plazma düzeyleri kısa süre içinde eski haline geliyor. Nitekim plazma bağışının bir zararı olmamasının sebebi de bu.
BESLENME, EGZERSİZ, UYKU YETERLİ
Marino ve Adkins, ömür uzatma amacıyla plazma değişi yaptırmaya duyulan ilginin ardında vücudu toksinlerden arındırma merakının yattığını, bunun köklerinin çok eski zamanlara ve tedavi amaçlı kan akıtma gibi çok eski uygulamalara dayandığını belirtti.
Marino, "Kanınızı ya da plazmanızı temizlemenin fayda sağlayabileceği fikri akla yatkın geliyor. Özellikle de Kanınızda dolaşan bu toksinlerin bu işlemlerle vücuttan atılabileceğine inanıyorsanız" diye konuştu.
Öte yandan daha uzun ve sağlıklı yaşamaya dair araştırmaların birçoğu iyi beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve yeterli uyumak gibi çok temel stratejileri öne çıkarıyor.
Adkins, "Sağlığınızı iyileştirmek için yapabileceğiniz birçok anlamlı şey var. Bu icatların bazılarını denemek de belki işe yarayabilir" dedi.
Business Insider'ın "The hot new longevity treatment for aging athletes and CEOs is a plasma exchange" başlıklı haberinden derlenmiştir.