Ona 'doğanın zayıflama iğnesi' diyorlar... Yeşil çay kilo vermeye yardım eder mi, GLP-1 hormonunu artırır mı?
Güncelleme Tarihi:
Son dönemde sosyal medyada yeşil çayın "doğanın zayıflama iğnesi" olduğunu iddia eden paylaşımlar dikkat çekiyor. Peki yeşil çayın gerçekten böyle bir etkisi var mı? Uzmanlar ne diyor?
Sosyal medya kilo vermek ve forma girmek isteyenler için tavsiyelerle dolu. Bu tavsiyelerin bazılarının bilimsel dayanakları varken bazıları da çok tehlikeli sonuçlar doğurabilecek saçmalıklar içeriyor. Son dönemde özellikle TikTok'ta yeşil çayla ilgili paylaşımlar dikkat çekiyor. Birçok kullanıcı, kilo vermek isteyenleri "doğanın zayıflama iğnesi" olduğunu iddia ettikleri yeşil çaya yönlendiriyor. Peki yeşil çayın gerçekten böyle bir etkisi var mı?
Öncelikle şunu söyleyelim: Yeşil çay ve zayıflama kelimeleri ilk kez yan yana gelmiyor. Bundan 2.000 yıl önce Çin'de insanlar yeşil çayı bir kilo verme aracı olarak kullanıyordu. Modern çağlarda da yeşil çay, diyet menülerinin vazgeçilmezlerinden biri olarak sık sık karşımıza çıkıyor.
Ancak TikTok'taki paylaşımlar bir adım ileri giderek, yeşil çayla çok hızlı kilo verilebileceğini, bu içeceğin "doğanın zayıflama iğnesi" olduğunu öne sürüyor. Hatta günde 5 fincan yeşil çay içmeyi tavsiye edenler bile var.
Johns Hopkins Üniversitesi Obezite Tıbbı Uzmanı Dr. Jyotsna Ghosh, "Yeşil çay ve kilo ilişkisi üzerine bazı araştırmalar olsa da bir ya da birkaç fincan yeşil çay içmenin kiloları erittiğine dair deliller net değil" dedi.
GLP-1 HORMONUNU TETİKLİYOR MU?
TikTok videolarının birçoğu, yeşil çayın, yemeklerden sonra pankreasa insülin salgılaması mesajı gönderen bir bağırsak hormon olan GLP-1'in üretimini artırdığını iddia ediyor. Bu şekilde insülin salgılanması kan şekerini düşürüyor. GLP-1 ayrıca yiyeceklerin mideden çıkışını yavaşlatıp beyinde açlığı düzenleyen bölgeleri etkiliyor.
Son dönemde gündemden düşmeyen zayıflama iğnelerinin içerinde de GLP-1'i taklit eden bir bileşik bulunuyor. Bu iğneleri kullananlar hem daha kısa sürede tokluk hissediyor hem de karşı koyulamayan yeme ataklarını yaşamıyor.
Yeşil çayın GLP-1 üretimini tetikleyebileceğine dair bazı teoriler mevcut. Özellikle diyabetli fareler üzerinde yapılan çalışmalar, yeşil çay özütünün kan şekerini düşürebileceğine işaret ediyor. Ne var ki insanlar üzerinde yapılan az sayıdaki küçük araştırmanın sonuçları net değil.
Örneğin bu konuda bir klinik deneyde, Tip 2 diyabet hastası 92 kişi GLP-1 üretimi açısından incelendi ve sonuçta yeşil çay özütü alanlarla plasebo alanlar arasında kayda değer bir fark olmadığı sonucuna varıldı.
"HER ŞEY GLP-1'İ BİRAZ ARTIRABİLİR"
Uzmanlara göre, yeşil çayın GLP-1 üzerinde bir etkisi varsa bile çok büyük değil. Nitekim Dr. Ghosh, "Herhangi bir yiyecek ya da içecek GLP-1 düzeylerini biraz artırabilir" dedi. Ancak kandaki GLP-1 düzeyleri kişi bir şey yedikten ya da içtikten sonraki birkaç dakika içinde düşüyor. Zaten yeniden aç hissetmemizin sebeplerinden biri de bu.
Dahası yine bu sebeple, GLP-1 hormonunu geçici olarak yükseltmek kilo vermeyi garantilemiyor. Zayıflama iğnelerinin etkisi ise günlerce sürüyor. Üstelik içerdikleri bileşik normal hormondan çok daha güçlü olduğu için iştahı bastırmakta çok etkili oluyor.
KAFEİN VE ANTİOKSİDANLARIN ETKİSİ NE?
Yeşil çayın kilo vermeye etkisi söz konusu olduğunda içeriğindeki kafeinler ve antioksidanlar öne çıkıyor.
Kafein teorik olarak kişinin metabolizmasını az da olsa hızlandırma etkisine sahip. Ancak Dr. Ghosh, bu etkinin doğrudan kayda değer oranda kilo kaybına yol açmasının olması olmadığını belirtti.
Öte yandan yeşil çay polifenol denen bir bileşil açısından da zengin. Polifenol, hücreleri hasara karşı koruyan ve inflamasyonu azaltan bir tür antioksidan. Hayvanlarda ve insanlarda yapılan araştırmalar, bu bileşiklerin metabolizmayı iyileştirebileceğine ve bağırsaklardaki yağ emilimini azaltacağına işaret ediyor. Ancak insanlarda yapılan klinik deneylerin sonuçları karışık.
YEŞİL ÇAYDAN ÇOK FAZLA ŞEY BEKLEMEYİN
Yeşil çayın kilo vermeyle ilişkisini doğrudan inceleyen birkaç küçük çalışma da var. Örneğin 12'den fazla rastgele örneklemli kontrollü denemeyi inceleyen bir değerlendirme makalesinde, yeşil çay özütü alan kişilerin çoğu zaman "klinik anlamda önemli kabul edilemeyecek" kadar küçük miktarlarda kilo verdiği bildirildi. Bu alandaki başka çalışmalarda da yeşil çay tüketen kişilerin vücut ağırlığında küçük miktarda (çoğunlukla 2 kilonun altında) azalma olduğu tespit edildi.
George Washington Üniversitesi Milken Enstitüsü Kamu Sağlığı Okulu'nda egzersiz ve beslenme bilimleri alanında dersler veren Rob van Dam, "Kilo vermek için yeşil çaya başvuranlar çok büyük bir etki beklememeli, hele ki zayıflama iğnelerinin yarattığı etkiye yaklaşmayı bile ummamalı" dedi.
DİĞER FAKTÖRLERİ GÖZ ARDI ETMEYİN
Ohio'da bulunan Cleveland Clinic'te diyetisyen olarak görev yapan Julia Lumpano ise tek bir yiyeceğe ya da içeceğe odaklanmanın, kilo verme sürecinde yol oynayan çok sayıdaki diğer faktörleri göz ardı etmek anlamına geldiğini belirtti.
Bu faktörlere örnek olarak kişinin genel beslenme ve egzersiz alışkanlıklarını, genlerini, stres düzeyini, metabolik sağlığını ve hatta uyku kalitesini gösteren Zumpano, "Eğer amacınız kilo vermekse hayat tarzınızı nasıl iyileştirebileceğinize bakın. Ne olursa olsun tek bir besinden, ilaçtan ya da takviyeden medet ummayın" dedi.
The New York Times'ın "Is Green Tea Really ‘Nature’s Ozempic’?" başlıklı haberinden derlenmiştir.