Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı! Zehir nasıl buharlaştı? Konut içinde kullanımı yasak mı?

Güncelleme Tarihi:

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı
Oluşturulma Tarihi: Ocak 10, 2025 09:03

Mersin'in Tarsus ilçesinde zehirlenme şüphesiyle hastaneye kaldırılan aile üyelerinden 3 çocuk hayatını kaybetti. İlk bulgulara göre, ailenin fare zehirinin buharlaşması sonucu solunum yoluyla zehirlendikleri tespit edildi. Bu acı olay, çoğumuzun haşerilerle mücadelede biliçsizce kullandığı böcek ilaçları ve zehirler ile ilgili bilinmesi gerekenleri tekrar gündeme getirdi. Biz de konuda uzman isimlerle konuştuk.

Haberin Devamı

Mersin’de yaşayan 8 kişilik bir aile; mide bulantısı, kusma ve ishal şikayetleriyle zehirlenme şüphesiyle hastaneye kaldırıldı. Ailenin evde fare zehiri bulunduğunu belirtmesi üzerine İlçe Sağlık Müdürlüğü ve AFAD ekipleri koruyucu kıyafetlerle konutta inceleme yaptı. İlk bulgulara göre, fare zehirinin buharlaşması sonucu solunum yoluyla aileye etki ettiği belirtildi. Maalesef hastanede tedavi gören kardeşlerden üçü yaşamını yitirdi.

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı

Çok eski zamanlardan beri insanlar evlerin içine giren farelere karşı fare ilacı kullanılır.  O zamanlar şimdiki gibi yeni nesil fare yem istasyonları olmadığı için zehir bir kabın içine koyulur ve açıkta öylece evin belli başlı yerlerine koyulurdu. Fareden kurtulana kadar da olduğu yerde kalırdı. Bu zehire dokunmak, dokunduktan sonra elleri yıkamamak ve en önmelisi küçük çocukların bu zehire ulaşarak ağzına alma tehlikesi vardı. Ancak yaşanan bu vahim olayla hiç aklımıza gelmeyen 'fare zehiri buharlaşması' diye bir şey duyduk.

Haberin Devamı

Peki nedir bu ‘zehir buharlaşması’?
Nasıl ölümlere neden oluyor?
Bu tarz ilaçlamalar yapılırken nelere dikkat edilmeli?
Yeni nesil fare yem istasyonlarında da aynı risk var mı?
Fare zehirinin zararlı etkilerinden korunmak için nelere dikkat edilmeli?
Zehirlendiği anlaşılan kişiye ilk yardım olarak ne yapılmalı?

Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin ve İç Hastalıkları ve Yoğun Bakım Uzmanı Profesör Dr. Murat Sungur ile konuştuk.

1- Fare ilacı insanı nasıl zehirler?

Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış ve evlerde sıçan ile fare gibi kemirgenlerin mücadelesinde kullanılan gaz formunda bir kemirgen ilacı bulunmadığını belirten Prof. Dr. Hüseyin Çetin, Türkiye'de ruhsatlandırılmış ürünlerin blok, pasta, pellet ve benzeri şekillerde formülasyon yapısına sahsahip olduğunu, bu tür ürünlerin genellikle kemirgenlerin gizlenebileceği, saklanabileceği noktalara bırakılan yem istasyonları içinde kullanıldığını belirtti.

Haberin Devamı

Çetin, bu ürünlerin solunum yoluyla insanlara doğrudan zehirli bir etkileri olmadığını, bu ilaçların içinde, kan pıhtılaşmasını engelleyen bir madde bulunduğu için fare ve sıçan gibi hayvanların bu yemi yedikten birkaç gün sonra zehirlenerek öldüklerini ifade etti.

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı

ODA KOŞULLARINDA GAZ FAZINA GEÇİYOR

2- ‘Fare zehiri buharlaşması’ nedir?

Prof. Dr. Hüseyin Çetin, piyasada satılan ve tarımsal amaçla kullanılan zirai fümigant ilaçların, oda koşullarında gaz fazına geçebilen ürünler olduğunu, yani, herhangi bir ortamda ambalajın dışına çıkarıldığında gaz oluşumunun meydana gelip ortama yayıldığını söyledi.

Haberin Devamı

Çetin, haberlerde bahsi geçen zehirlenme vakasına sebebiyet veren ilacın önceki tahta kurusu zehirlenmelerindeki gibi bir ilaçlama şeklini gösterdiğini, “Fumigasyon” olarak nitelendirilen bu uygulamada, zehir gaz fazına geçerek ortama uygulandığını ancak bu uygulamanın, konutlar içinde yapılmaması gereken, yasak bir yöntem olduğunu belirtti.

Tarım Bakanlığı, bu amaçla kullanılacak zehirlerin yalnızca özel eğitim almış fümigasyon operatörlüğü belgesine sahip kişilerce, depo ve silo gibi alanlarda depolanmış ürünlerin zararlılarına karşı kullanılmasına izin verir. Tabletler açığa bırakıldıklarında yavaşça salınım yaparak gaz formuna dönüşmekte ve ortamdaki her şeyi öldürmektedir. Bu ürünleri satan bayiler de yalnızca fümigasyon yapmaya yetkili operatörlere, kayıt altında olacak şekilde satışı yapılır.

Haberin Devamı

Büyük olasılıkla, bu zehirlenme olayında, herhangi bir bayiden veya satın almış kişiden usulsüz bir şekilde temin edilen bu ürünün konut içinde bir yere bırakılmasından sonra gaz fazına geçerek zehirli etkisini göstermesinin söz konusu olduğunu söyleyen Çetin, Sağlık Bakanlığı’nın bu tarz ürünleri ruhsatlandırmadığını, konutlar içinde ve çevresinde kullanılacak ruhsatı ürünlerin ise dikkatli uygulandıklarında insanlar için tehlike oluşturmadığını ifade etti.

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı

Genellikle kutu şeklinde istasyonlar içinde ortama bırakılır, böylece insanların ve evcil hayvanların teması engellenir. Belediyeler tarafından kullanılan ürünlerde ise eğitimli personel ve uzmanlar uygulama yapar.

Haberin Devamı

3- Fare zehri buharlaşması nasıl ölümlere neden oluyor?

Alüminyum fosfit;  farklı haşerelere karşı gaz şeklinde etki ederek öldüren bir zehirdir, yani tarımsal amaçla kullanılır. Hem solunum yoluyla hem de ağız yoluyla alındığında kemirgen ve böcek gibi zararlı canlıları öldürür. Alüminyum fosfit, hava ve su ile temas ettiğinde de zehirli fosfin gazı açığa çıkar.

Bu gazın insan vücudunda pek çok noktada toksik etki gösterdiğini hem solunum yoluyla etki edip hem de sinir sistemi üzerinde zehirli bir tesir yarattığını belirten Çetin, zehirlenme sürecini şu sözlerle anlattı:

“Hücre solunumunu bozar, elektron taşıma inhibitörü olarak görev yapar ve oksidatif stres yaratır. Sonuçta solunum ve kalp yetmezliği gibi durumlar ortaya çıkabilir. Zehirlenen kişiler destekleyici tedavi ile kurtarılmaya çalışılsa da ölüm oranı oldukça yüksektir.”

Prof. Dr. Murat Sungur, bazı kemirgen zehirlerinin çinko fosfitit zehirli gazlar yaydığını, kemirgen zehirlerinin çoğunun aslında hayvanlar tarafından yenilebilecek şekilde uyarlandığını ancak kemirgenler dışındaki diğer canlıların ya da çocukların bu yenilebilir cisimlere yaklaşması neticesinde buharlaşan toksik gazlar sebebi ile zehirlenmelerin yaşanabileceğini söyledi.

KONUT İÇİNDE KULLANIMINA İZİN VERİLMİYOR

4- Bu tarz ilaçlamalar yapılırken nelere dikkat edilmeli?

Sağlık Bakanlığı’nın, bu tür ürünleri ruhsatlandırmadığını, konut ile yaşam alanlarında kullanımına da izin vermediğini ifade eden Prof. Dr. Çetin, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tarım alanlarında kullanılmak üzere ruhsatlandırılan ürünlerin ise yalnızca, söz konusu ürünleri kullanma konusunda eğitim almış fümigasyon operatörlüğü belgesine sahip kişiler tarafından, depo ve ambar gibi insan ve hayvanların bulunmadığı ortamlarda zararlılarla mücadele amacıyla kullanılabildiğini söyledi.

Bu işlemi gerçekleştiren kişiler, depo ve ambarlarda uygulama yapılırken her türlü önlemi almak zorundadır. Uygulama alanı, hava almayacak şekilde iyice izole edilir; maske, tulum ve benzeri koruyucu ekipmanlar kullanılır. Ortama en az birkaç gün boyunca kimsenin girmesine izin verilmez ve yalnızca operatörler uygulamayı gerçekleştirebilir. Ayrıca bu uygulama mutlaka kayıt altına alınmalıdır.

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı

ZEHİR ASLA AÇIKTA BIRAKILMAMALI

5- Yeni nesil fare yem istasyonlarında da aynı risk var mı?

Farelerle mücadelede, Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen ürünleri yem istasyonları içerisinde, konutların çevresinde ve insan ile hayvanların ulaşamayacağı şekilde kullanmakta bir sakınca olmadığını söyleyen Çetin, bu ilaçların haricinde yapışkan tuzaklarla da fare ve sıçanların yakalanabileceğini, ‘Canlı” ve ‘ölü’ yakalama tuzağı veya kapan denilen mekanik tuzakların da konutlarda fare ve sıçanları yakalamak ve kontrol altında tutmak için kullanılabileceğini sözlerine ekledi.

Kemirgen zehirlerinin renkli olması özellikle çocukların ilgisini çektiğini, bu nedenle zehirlerin kesinlikle açıkta bırakılmaması gerektiğini vurgulayan Çetin, çocukların bunları şeker zannederek yutma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceğini ve maalesef zaman zaman bu tür vakalarla karşılaşıldığını sözlerine ekledi.

KAPAN YA DA YAPIŞKAN TUZAKLAR KULLANILABİLİR

6- Fare sorunu için mutlaka profesyonel firmalardan mı destek alınmalı?

Prof. Dr. Hüseyin Çetin, kemirgenlerle ilgili bir sıkıntı yaşadığınızda, profesyonel ilaçlama firmalarından yardım alınabileceğini, bunun yanı sıra, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış ve insan sağlığı açısından risk oluşturmayacak yapışkan tuzak gibi bazı ürünlerin de marketlerde, eczanelerde, veteriner kliniklerinde ve zirai ilaç bayilerinden satın alınabileceğini söyledi ve ekledi:
“Bu ürünleri aldığınızda, üzerlerindeki tehlike ibarelerini dikkate alarak kullanmanız önemlidir. Özellikle küçük çocukların, bebeklerin ve evcil hayvanların bu tür zehir ve tuzaklardan uzak tutulması büyük önem taşır.”

Fare zehiri 3 kardeşi hayattan kopardı Zehir nasıl buharlaştı Konut içinde kullanımı yasak mı

KOKUSUZ OLSA BİLE SAĞLIĞA ZARARLI

7- Tıpkı fare zehiri gibi riskli olan başka neler var?

Haşerelerle mücadelede kullanılan ürünlerin tamamının aslında zehirli maddeler olduğunu, az ya da çok, insan veya evcil hayvanlar için risk oluşturabildiğini belirten Çetin, bu sebeple hangi tarz ürün olursa olsun, kullanıcıların her zaman dikkatli olması gerektiğini belirtti.

Sağlık Bakanlığı tarafından konut içinde kullanılmasına izin verilen birçok ürün kokusuzdur ama özellikle astım gibi solunum güçlüğü çeken hastaların, bu tür zehirlerin uygulandığı ortamlarda bulunmaması gerekir.

SAĞLIK BAKANLIĞI YETKİSİ OLMAYAN KURULUŞLARA İLAÇLAMA YAPTIRMAYIN

Çetin, bu ürünler kokusuz olsa bile uygulama yapılan yerde bulunmanın sağlık açısından tehlikeli olduğunu, uygulamadan sonra en az birkaç saat alanı kapalı tutmanın, ardından uzun süre havalandırmanın ve ondan sonra içeri girmenin doğru olduğunu önemle vurguladı ve sözlerine şöyle devam etti:

“Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ilaçlama firmalarının yaptığı uygulamalara özen gösterilmelidir. Evinize ilaçlama hizmeti için gelen kişilerden mutlaka belge ve izinlerini, ayrıca kullanılacak zehirlerle ilgili bilgileri talep etmelisiniz. Maalesef “merdiven altı” diye tabir edilen ve internette rahatlıkla reklam verip evlere gelen bazı kuruluşlar, Sağlık Bakanlığı ve Sağlık İl Müdürlüğü'nden izinsiz ve yetkisiz uygulamalar yaparak sağlığınızı riske atabilirler."

8- Fare zehrinin zararlı etkilerinden korunmak için nelere dikkat edilmeli?

Prof. Dr. Murat Sungur, kemirgenler dışındaki diğer canlıların, özellikle çocukların yaklaşabileceği yerlerden bu zehirlerin uzak tutulması gerektiğini, kapalı alanlarda buharlaşabilme özelliği olan bu kemirgen zehirlerinin kullanılmaması gerektiğini söyledi.

SU, AYRAN, YOĞURT GİBİ YİYECEK İÇECEKLER VERMEYİN

9- Zehirlenmenin ilk bulguları nelerdir? Zehirlendiği anlaşılan kişiye ilk yardım olarak ne yapılmalı?

Zehirlenmenin ilk bulgularının bulantı, kusma, bilinç değişikliği gibi durumlar olduğunu belirten Prof. Dr. Murat Sungur, eğer bir çocukta etrafta bu tip kemirgenler varken buna benzer bulgular gelişmişse çocuğa bir şeyler yedirilmemesi, içirilmemeli bir an önce hastanelerin acil servisine müracaat edilmesi gerektiğini söyledi ve ekledi: “Özellikle su, yoğurt, ayran gibi yiyecek ve içecekler çocuklar için daha tehlikelidir, çocukların akciğerine kaçabilirler, aspire edebilir. Bilinç değişikliği, bulantı, kusma, baygınlık hali gibi durumlarda ve etrafta bu tür zehirlerin varlığı söz konusu ise kuşkulanılıp bir an önce acil servise başvurulması gerekir.”

 

BAKMADAN GEÇME!