“Evladım göğsünü üşütme, önünü kapat” diyen büyüklerimiz haklı çıktı... Soğuk havalar kalbin iş yükünü artırıyor! Kış aylarında şah damarı daralması ve tıkanıklığına dikkat!
Güncelleme Tarihi:
Soğuk havalar kalp damarlarında büzüşmeye yol açarak kalp sağlığını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle kalp krizi geçirme riski soğuklarda artıyor. Özellikle yaşlıların ve kalp rahatsızlığı olanların soğuk havalarda çok daha özenli ve dikkatli olması gerekiyor. Biz de soğuk havalarda kalp sağlığını korumak için yapılması gerekenleri Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Macit Bitargil ile konuştuk.
Kış aylarında soğuk havalar kalp damarlarının büzüşmesine neden olarak kalp krizi riskini artırıyor. Bu nedenle özellikle kış aylarında kalp hastalıklarında artış yaşanıyor.
Peki soğuk hava kalbimizi nasıl etkiliyor?
Neden kış aylarında kalp krizi daha çok yaşanıyor?
Kimler risk altında?
Şah damarı tıkanıklığı nedir, belirtileri nelerdir? Kendiliğinden geçer mi?
Soğuklarda kalp sağlığımızı korumak için ne yapalım?
İşte 11 soruda soğuk havalarda kalbimizi koruma rehberi…
1- Kış aylarında kalp sağlığımız genel olarak nasıl etkileniyor?
“Vücutta soğuk hava adaptasyonu ısıyı vücutta tutmak ve kanı ana organlara yönlendirmek üzerine kuruludur. Göğüs ve sırt bölgesi, eller, ayaklar, saçlı deri, yüz soğuk havalarda ısı kaybının gerçekleşebileceği bölgelerdir” diyen Doç. Dr. Macit Bitargil, soğuk havaya maruz kalındığında vücudun ısı kaybını azaltmak için bu bölgelere giden damarlarda daralma ve spazm oluşturduğunu, böylece ısının vücut içinde daha çok korunmuş olduğunu fakat bunun sonucunda kalbin daralmış olan damarlara karşı çalışmak zorunda kaldığı için daha çok efor sarf etmeye başladığını ifade etti.
Bitargil, bu durumun vücutta tansiyonu artırdığını, bu mekanizmaların sonucu olarak kalbi besleyen damarların daha çok kana ihtiyaç duyduğunu ve özellikle kalbi besleyen koroner arterde sorun olan kişilerde bu durumun tehlike yaratabileceğini vurguladı.
2- Neden kış aylarında kalp krizi vakalarında artış yaşanıyor?
“Kışın, soğuk havalarda, kan damarlarındaki büzüşme mekanizması düşünüldüğünde, sağlıklı damarlara sahip olan insanlarda vücut bu duruma çabuk uyum sağlar ve genelde problem yaşanmaz” diyen Bitargil, damarları sağlıklı olmayan insanların bu adaptasyon mekanizmasına uyum sağlayamaması nedeniyle damar spazmları, azalmış kan akımları, pıhtı oluşum riskinde artış gibi nedenlerden dolayı kalp krizi, felç gibi sonuçlarla karşılaşabileceğini belirtti. Bitargil, damarın bulunduğu ve etkilendiği bölgeye göre ölümcül sonuçlar ortaya çıkabileceğini söyledi.
Bitargil, bütün bunların yanında, insanların soğuk havalarda dışarı çıkmayı çok tercih etmedikleri için özellikle yaşlı insanlarda, hareketsizlik, evde vakit geçirdikçe abur cubur yeme alışkanlıklarında artış ve kilo alımı ile kalp krizi ve felç riskinin artabileceğini sözlerine ekledi.
3- 'Soğuk havalar kalbin iş yükünü artırıyor' diyebilir miyiz?
Soğuk havalarda damarlarda rezistans artışı olduğundan kalbin daralmış damarlara karşı çalışmak zorunda kaldığını, daha çok efor sarf etmeye başladığını, sonuç olarak hipertansiyon sorunu yaşanabileceğini ve kalbi besleyen koroner damarların daha çok kana ihtiyaç duyduğunu belirten Bitargil, bütün bunların kalbin iş yükünü artıracağını ifade etti.
4- Kimler risk altında? Hangi etkenler riski artırıyor?
Doç. Dr. Macit Bitargil bu sorumuza şöyle yanıt verdi:
“Kalp ve damar sağlığı açısından düşünecek olursak kalp damarlarında darlık olanlar, şah damarlarında darlık olanlar ve yaşlılar daha çok risk altındadır. Hipertansiyon, diyabet yani şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, hareketsizlik, fazla kilo, spor yapmama, kalitesiz uyku, stres maruziyeti, sigara içimi ve ileri yaş bu riski artırır.”
SOĞUKLAR BAŞLAMADAN KALP DAMARLARI VE ŞAH DAMARLARI KONTROL ETTİRİLMELİ
5- Soğuk havalar başlamadan önce kalp kontrolü gerekir mi?
“Evet soğuk aylar başlamadan önce kalp damarlarımızın ve şah damarlarımızın sağlıklı olup olmadığını kontrol ettirmek önemlidir. Bu damarlarımız sağlıksız ise soğuk havalarda büyük problem kaynağı olur. Kalp sağlığı ve damar sağlığı ile ilgili bu farkındalık soğuk havalarda hastalık ve ölümlerin önlenmesi için çok önemlidir” sözleri ile bu kontrolün hayati önemine değinen Bitargil, sağlıklı yaşama kriterlerini benimsemenin ve hayat tarzını buna göre ayarlamanın hayat kurtarıcı olduğunun altını çizdi.
Kalp damarı ve şah damarı sağlığı açısından düşünüldüğünde soğuk olsun olmasın damar sağlığını bozan nedenlerin kabaca yüzde 90’ı kontrol edilebilir veya önlenebilir. Geri kalan değiştiremediğimiz cinsiyet ve genetik kaynaklı problemler ise yüzde 10 etkiye sahiptir. Sigarayı bırakmak, tansiyon, diyabet ve kolesterol dengesini kontrol altında tutmak, sağlıklı beslenmek, boya göre uygun kiloda bulunmak, hareketsiz yaşam yerine düzenli şekilde spor yapmayı tercih etmek, düzenli ve kaliteli uyku uyumak, stresi azaltmak için açık hava yürüyüşleri, meditasyon, yoga tarzı aktivitelerde bulunmak sağlıklı kalp damarları ve şah damarları için olmazsa olmaz faktörlerdir. Sadece bunları yaparak soğuk havalar da dahil kalp damarı veya şah damarı hastalığını yaratan etkenlerin yüzde 90’ına dur diyebilme gücümüz mevcuttur.
Doç. Dr. Macit BitargilBÜYÜKLERİMİZİN “GÖĞSÜNÜ ÜŞÜTME, ÖNÜNÜ KAPAT” TAVSİYELERİNE KULAK VERİN
6- Büyüklerimiz hep ‘Göğsünü üşütme, önünü kapat, atkı ile göğsünü koru’ derler. Özellikle göğsün ön bölgesinin soğuk havanın direkt gelmesini engelleyecek şekilde atkı, kaban vb. ile korunması kalp sağlığı açısından ne kadar önemli? Riski azaltır mı?
Bu tür tavsiyelere kulak vermenin çok doğru olduğunu, çünkü göğüs kafesinin kalp ve akciğer gibi en önemli organlarımıza ev sahipliği yaptığını söyleyen Bitargil, bu organların işlevini doğru şekilde yerine getirebilmesi için uygun sıcaklıkta çalışması gerektiğini, dolayısıyla bu bölgeyi uygun sıcaklıkta tutacak her türlü önlemin alınması gerektiğini ifade etti.
ELLER, AYAKLAR, BAŞ, BOYUN VE GÖĞÜS BÖLGESİ KORUNMALI
7- Kış aylarında dışarıda egzersiz yapmak isteyenler nelere dikkat etmeli?
Doç. Dr. Macit Bitargil soğuk havalarda dışarıda yürüyüş gibi egzersizler yapmak isteyenler için tavsiyelerini sıraladı:
-- Soğuk havaya çıkılacağı zaman özellikle eller, ayaklar, baş, boyun ve göğüs bölgesini koruyacak ve sıcak tutacak şekilde eldiven, çorap, bere, atkı kullanmak önemlidir.
-- Havanın çok soğuk olduğu dönemlerde gerekirse termal altlık ve üstlük ile kıyafetlerin içeriden desteklenmesi gerekebilir.
-- Soğuğa dayanıklı ceket ve montlarla kendimizi korumak önemlidir.
-- Dışarı çıkılmayacak ise spor yapmak amacıyla eve yürüyüş bandı veya kondisyon bisikleti tedarik edilebilir.
-- Dışarı çıkılacaksa büyük alışveriş merkezleri de spor amaçlı tempolu yürüyüş yapmak için uygun yerlerdir.
-- Kapalı spor salonları da bu dönemlerde spor yapmak için uygun olabilir.
BU ETKENLER ŞAH DAMARLARINI DARALTIYOR
8- Şah damarı daralması veya tıkanıklığı neden olur?
Hipertansiyon, yüksek kolesterol, sigara içimi, şeker hastalığı, hareketsiz yaşam, fazla kilo, hareketsizlik, stres gibi durumların boyun damarlarında hastalık oluşturarak şah damarlarının daralmasına neden olabileceğini belirten Bitargil, bunun da beyine pıhtı atma riskini artırdığını önemle vurguladı.
ŞAH DAMARI KAYNAKLI PIHTI ATMA RİSKİ KIŞIN ARTIYOR
9- Şah damarı tıkanıklığı nedeniyle pıhtı atma riski neden kış aylarında artıyor?
Doç. Dr. Macit Bitargil, soğuk kaynaklı damar büzüşmeleri, azalmış kan akımları, pıhtı oluşum riskinde artış, hipertansiyonda artış, hareketsizlikte artış, kilo alımı gibi nedenlerden dolayı şah damarı hastalığı kaynaklı pıhtı atma riskinde artışa neden olduğunu belitti ve bu durumun felç ve ölüm gibi tablolara neden olabilceğine dikkat çekti.
10- Şah damarı tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Vücudun verdiği sinyalleri doğru dinlemenin beyni besleyen şah damarlarının sağlığı açısından bizi doğru yönlendireceğini belirten Bitargil, dikkate alınması gereken belirtileri açıkladı:
“Gün içerisinde gözlerde saniyeler süren geçici körlük atağı yaşamak, kolda veya bacakta tek taraflı güç kaybı veya uyuşma hissi, dudak kenarlarında hissizlik, asimetrik görünüm gibi semptomlar şah damarı hastalığı (karotis arter daralması) ile ilgili öncü bulgulardır. Bu semptomları yaşayan hastaların ivedilikle doktor kontrolünden geçmesi gerekir.”
ÖLÜMCÜL SONUÇLAR DOĞURABİLİR
11- Şah damarı daralmasının hayati riski var mı? Kendiliğinden geçer mi? Tedavisi nasıl yapılır?
Şah damarı daraldığında beyine pıhtı atma ve inme riski doğacağını, bunun da ölümcül bir tablo olacağını belirten Bitargil, dünyada ve Türkiye’de en çok ölüme neden olan hastalıkların kalp ve damar kökenli hastalıklar geldiğini, inme hadiselerinin de kalp krizi gibi ölüme neden olan başlıca faktörlerden olduğunu belirtti ve ekledi:
“Şah damarında kritik darlık olması durumunda pıhtı atmasını ve felci engellemek için damarın cerrahi olarak temizlenmesi gerekebilir. Şah damarı hastalığı gibi beyin sağlığı açısından önemli olan problemlerin tek başına kendiliğinden düzelmesi gibi bir ihtimal yoktur. Tedaviyi ciddiye almamanın ölümcül sonuçları olabilir.”