BİR SORUDAN FAZLASI | Çocuğuma miras bırakmalı mıyım?
Güncelleme Tarihi:
Aileler çocuklarının geleceğini güvence altına almak için kendi hayatlarından fedakârlık yapıp imkânları ölçüsünde yatırım yapar. Evlada miras bırakmak, hem bizim kültürümüzde hem de dünyanın pek çok yerinde geçerli bir durumdur. Ancak son dönemde yurt dışında pek çok ünlü ve zengin isim, çocuklarını kendi ayakları üstünde durmaya yöneltmek istedikleri için servetlerini hayır kurumlarına bağışlayacaklarını dile getiriyor. Peki, yemeyip içmeyip bir ev, araba alan ya da çocuğu devralsın diye iş kuran aileler çocuklarına iyilik mi yapıyor yoksa onları tembelliğe mi itiyor? Çocuklara miras bırakmak ne kadar doğru?
Pek çok anne baba çocuğuna miras bırakmayı ve onun geleceğini güvence altına almayı ister. Çocuklarına bir ev, iş yeri, araba bırakmak ya da onlar adına birikim yapmak için deyim yerindeyse hayatını feda eden ebeveynler vardır.
‘Ölüm hak, miras helal’ deriz ama diğer taraftan ‘Miras yanan mum gibidir’ diye de çok güzel bir atasözümüz vardır. Çünkü emek vererek kazanılmayan malın değeri pek bilinmez, bu yüzden aileden kalan mal, mülk ya da para kolay ve çabuk harcanır.
Mila Kunis ile Ashton Kutcher’ın 10 ve 7 yaşında iki çocukları var. Ünlü çift birkaç yıl önce iki çocuklarıyla ve onların geleceğiyle ilgili çok konuşulan açıklamalar yapmıştı. Bunlardan biri mirasla ilgiliydi. Bir radyo programına katılan Ashton Kutcher, her ne kadar ileride gerektiğinde onlara maddi yardımda bulunacak olsalar da iki çocuklarına miras bırakmayacaklarını, servetlerini yardım vakıflarına bağışlamayı planladıklarını, çocuklarının becerikli ve girişimci bir ruha sahip olmasını istediklerini belirtmişti.
Peki aileler çocuklarının geleceğini güvence altına almak isterken onlara iyilik mi yapıyorlar kötülük mü? Miras kalacağı güvencesi çocukların geleceğini nasıl etkiler? ‘Bir Sorudan Fazlası’ serimizde hem Avrupa Birliği Psikologlar Derneği Genel Başkanı Psikolog Rojin Nazik’ten bu sorularımızın yanıtını aldık hem de ailelere 'Çocuklara miras bırakılmalı?' diye sorduk.
* * * * *
‘DAHA BEN ÖLMEDEN MİRASIMI YEMEYE BAŞLADILAR BİLE’
Mehmet G. (59)
Benim babamdan bana beş kuruş kalmadı. Babam bir maaşla 5 çocuğuna baktı; bir oturduğumuz ev vardı bir de eski bir arabamız. Beşimiz de çok zorlu şartlarda büyüdük ama hepimiz okuduk meslek sahibi olduk. Ben çok güzel paralar kazandım hâlâ da kazanıyorum. Bir kızım bir oğlum var ve neyim varsa onların olacak. Gece gündüz çalıştım onlara iyi bir eğitim aldırabilmek için, istedikleri her şeyi alsınlar hiçbir şeyden mahrum kalmasınlar diye... En azından bir evleri olsun diye birikimlerimle ikisine de ev aldım üzerlerine yaptım. Arabalarını alırken büyük bir kısmını ben verdim onlar üzerine eklediler. Ne zaman paraya ihtiyaçları olsa veriyorum ama onları buna alıştırdığım için çok pişmanım.
Şimdiki aklım olsa çocuklarıma bu imkânları sağlamazdım çünkü kendileri kazanmadıkları için hiçbir şeyi kıymetini bilmiyorlar. Kızım inanılmaz tembel, asla çalışmak istemiyor hep hazır yemek istiyor. Oğlum evli barklı adam oldu hâlâ benden para istiyor.
Hazır gelen parayı yemeyi çok güzel yemeyi biliyorlar. Onlara verdiğim evlerin haricinde birkaç gayrimenkulüm var, onların da kiralarına göz diktiler. "Sen bu yaştan sonra ne yapacaksın parayı? Tek başına yiyemezsin" diyorlar. İkisi benim paramı yeme yarışında resmen. Ben daha ölmeden mirasımı yemeye başladılar.
Sağlığımda bunları yapan ben bu dünyadan göçüp gidince bütün mal varlığımı satıp yer. Hazıra dağ dayanmaz, paralar suyunu çekince ne yapacaklar çok merak ediyorum.
‘BİZDE ADETTİR, ÇOCUKLARA MİRAS BIRAKILIR’
Neriman K. (56)
Bizim kültürümüzde adettir, çocuklara mutlaka miras bırakılır. Biz annemizden babamızdan öyle gördük, bu geleneğimizi de sürdürüyoruz. Kız erkek fark etmeden herkes payına düşeni anne babası vefat edince alır. Ama kimse çocuğuna sağlığında üstünde olan malları vermez çocuklar da böyle bir taleple ailelerine gelemez. Benim bir kız bir erkek kardeşim var, babamız vefat etti ama annemiz sağ. Onlardan kalan mirası üçte bir oranında bölüşeceğiz. Ev ve tarlalar var, bedellerine göre bölüşeceğiz sırası geldiğinde.
Biz de aynı şekilde çocuklarımıza bırakacağız mal varlığımızı. Varımız yoğumuz onlar, ne yapıyorsak onların geleceği için. Yani anne babalar çocuklarına miras bırakmak için çalışmalı tabii ki. Benim kızım yurt dışına gitmişti bir yıl, tüm masraflarını biz karşıladık, çalışıp yorulmasını istemedik. O da bizden gördüğünün aynısını çocuklarına yapacak.
Yurt dışında kaldığı evde bakımını üstlendiği bir çocuk vardı, aile çok da zenginmiş ama öyle böyle değil. Ona rağmen çocuklarına harçlıkları hep bir şey yapmaları karşılığında veriyorlarmış. Mesela evin küçük oğlu her pazar iki arabayı yıkayıp karşılığını alıyormuş, daha büyük olan kız da babası ile birlikte çimleri biçiyormuş haftalığını hak etmek için. Bizdeki gibi ‘Anne baba para versene’ yok yani...
Ben duyduğumda çok şaşırmıştım ama onlarda normalmiş. 18 yaşından sonra zaten herkes kendi başının çaresine bakıyormuş, öyle bizdeki gibi evlenene kadar beraber yaşama da yok. Bunlar çocuklarına bırakacakları miras için de şart koşarlar kesin...
Zenginler de ağlar | Eyvah annem babam tüm mirasımı yiyor...MİRAS BIRAKMAYA KARŞIYIZ ÇÜNKÜ TEMBEL VE AİLEYE BAĞIMLI BİR ÇOCUK İSTEMİYORUZ
Hakan Y. (43)
Ben ailelerin kendi hayatlarını yaşamayıp yemeyip içmeyip birikip yapmaları ve bu birikimlerini çocuklarına bırakmalarına çok karşıyım. Miras dediğin şey atalardan kalan şey ise tabii ki nesilden nesle çocuklara kalır ama sırf çocuklara bir şeyler bırakmak için kendi hayatını yaşayamamak, sağlığında kazandığını yemeyip "Çocuklarım yesin" demek bana çok mantıksız geliyor.
Benim bir oğlum var şu anda 11 yaşında. Ne benim ne de eşimin ailesinden bize miras kaldı. Kirada oturuyoruz, bir arabamız var, biraz birikimimiz var. İstesek ev alabiliriz ama almıyoruz. Onun yerine birikimlerimizle ailece vakit geçirmeyi, tatile çıkmayı tercih ediyoruz. Çocuklara bırakılacak en güzel miras iyi insan olmayı öğretebilmek. Bizim için en önemli şey onun eğitimi ve birlikte güzel zaman geçirmek. Anne baba olarak biz kazandığımızı harcamayıp mutsuz birer ebeveyn olmaktansa kazandığımızı şimdi şu anda hep birlikte keyifle harcamayı tercih ediyoruz.
Dahası çocukların önüne her imkânı altın tepside sunmak onların kişiliğini olumsuz yönde şekillendiriyor. Bizim bir aile dostumuz var, kızlarına sürekli "Benim kızım kimsenin yanında çalışmayacak, babası ona istediği iş yerini açacak patron olacak" diyor. Şimdi bu çocuk güzel bir eğitim almak için ya da büyüdüğünde iyi bir işi olsun diye çabalar mı? Alın terinin değerini bilir mi? Tabii ki hayır. Böyle yetiştirdiğimiz çocuklar çabuk vazgeçiyor, tembel ve aileye bağımlı oluyor.
Çok şükür oğlum neye ihtiyaç duyarsa alabilecek durumdayız, büyüdüğünde de ihtiyacı olduğundan elimiz hep üzerinde olur ama onu bu güvence ile büyütmüyoruz ki kendi ayaklarının üzerinde durmayı bilsin. Para kazanmanın kolay olmadığını bilsin ki kıymetini anlasın, sorumsuz ve vurdumduymaz olmasın. Bizim doğrumuz bu, o yüzden bir miras kaygımız da yok
* * * * *
Bu konuda genel bir değerlendirme yapmanın zor olduğunu, çünkü durumun bireyden bireye büyük ölçüde değişebileceğini söyleyen Psikolog Rojin Nazik, ailelerin çocuklarına mal varlıklarıyla yardım etmelerinin onların geleceğini güvence altına almaya yönelik bir olumlu çaba olduğunu ancak bu durumun aynı zamanda çocukların sorumluluktan kaçınmalarına ve tembellik eğilimlerine yol açabileceğini vurguladı.
DESTEĞİN ÇOCUĞA NASIL SUNULDUĞU ÖNEMLİ
Ailelerin bu destekleri çocuklarına nasıl sunacaklarının ve çocukların bu destekleri nasıl değerlendireceklerinin asıl önemli konu olduğunu dile getiren Nazik, miras bırakmanın çocuklar üzerindeki etkisini şu sözlerle dile getirdi:
“Eğer çocuklar bu mirası sadece tembellik veya sorumluluktan kaçış olarak görürse, bu durum onların kişisel gelişimini olumsuz etkiler. Ailelerin çocuklarına sağlam bir eğitim, değerler ve çalışma disiplini aşılamaları önemlidir. Ayrıca, çocukların kendi başarılarını kazanmalarını teşvik eden bir ortam yaratmak da önemlidir. Bu sayede çocuklar, kendi çabalarıyla başarı elde etmenin değerini anlarlar ve kendi geleceklerini şekillendirme konusunda daha motive olabilirler.”
Nazik, yemeyip içmeyip bir ev alan, araba alan veya iş kuran ailelerin çocuklarına yaptıkları bu tür finansal desteklerin genellikle olumlu bir niyetle yapıldığını, ailelerin çocuklarının maddi güvenceye sahip olmalarını, yaşamlarını sürdürebilmelerini ve geleceklerini daha iyi inşa etmelerini amaçladığını hatırlattı.
Bununla birlikte bu desteklerin çocukları tembelliğe itip itmeyeceğinin, ailelerin bu destekleri nasıl sunacaklarına ve çocukların bunları nasıl değerlendireceğine bağlı olduğunu ifade eden Nazik, eğer çocuklar bu destekleri, kendi başarılarını kazanmak için bir fırsat olarak görür ve bu imkânları değerlendirirlerse, etkilerinin olumlu olabileceğini sözlerine ekledi.
MADDİ DESTEK GÜVENCE OLARAK ALGILANMAMALI
Çocukların bu destekleri bir tür güvence olarak algılayıp kendi çabalarını göstermeden sorumluluklarından kaçınması durumda tembelleşebileceklerini söyleyen Narin, bu nedenle, ailelerin çocuklarına sadece maddi değil, aynı zamanda kişisel gelişim ve sorumluluk konularında da destek olmalarının önemli olduğunu belirtti.
Sonuç olarak, ailelerin çocuklarına miras bırakmalarının olumlu bir destek olduğunu ancak bu desteğin çocukların kendi potansiyellerini gerçekleştirmelerine engel olmaması gerektiğini ifade eden Nazik, çocukların kendi başarılarını kazanmaları için gerekli becerilere sahip olmalarının çok önemli olduğunu vurguladı.
"Aileden kalacak mal varlığı çocukların geleceğini çeşitli şekillerde etkileyebilir. Bu etkiler genellikle bireyin kişilik yapısına, aile değerlerine, eğitim seviyesine ve aile içindeki iletişim tarzına bağlı olarak değişebilir" diyen Nazik, bu tür durumların bazı olası olumsuz etkilerini sıraladı:
Çalışmaya karşı isteksizlik: Çocuklar, ailelerinden gelecek bir mal varlığıyla kendilerine bir güvence sağlanmış hissiyle, çalışma isteğini kaybeder. Eğer çocuklar, kendi başarılarını elde etme ihtiyacını hissetmezlerse, çalışma motivasyonları azalır.
Paranın değerini bilememe: Ailenin mal varlığından doğan maddi rahatlık, çocukların parayla ilgili gerçekçi bir perspektif kazanmalarını zorlaştırır. Parayı kazanma sürecinin değerini anlamamak ve harcama alışkanlıklarını kontrol edememe riski doğar.
Savurganlık: Mal varlığından gelen güvenlik hissi, çocuklarda savurgan alışkanlıklara sebep olur. Paranın kolayca elde edilebileceği düşüncesi, harcamalarda dikkatsizlik ve sorumsuzlukla sonuçlanır.
Bağımsızlık eksikliği: Aile mal varlığının sağladığı güvence, çocukların kendi ayakları üzerinde durma becerilerini geliştirmelerini engeller. Bu durum, çocukların bağımsızlık duygusunu olumsuz yönde etkiler.
Duygusal sonuçlar: Aile mal varlığı, aile içindeki ilişkileri de etkiler. Aile üyeleri arasında mal varlığının paylaşımı konusunda yaşanan olası anlaşmazlıklar veya kıskançlık duyguları, aile içi ilişkileri zorlar.
Ancak, bu olası etkiler her birey için aynı olmayabilir. Ailelerin, çocuklarına mal varlığı aktarırken eğitim, değerler ve sorumluluk gibi konulara vurgu yapmaları, çocukları maddi güvence ile birlikte kişisel ve mesleki gelişimlerini desteklemeye teşvik edebilir.
“Çocuklarımızın geleceğini güvence altına alsak bile bunu çocuklara aktarım şeklimiz nasıl olmalı?” sorusunu yönelttiğimiz Rojin Nazik bu konuda ailelere tavsiyelerde bulundu.
-- Çocuklarınıza eğitimin ve değerlerin önemini vurgulayın. Mal varlığı geçişinin sadece bir avantaj olduğunu, gerçek başarının karakter gelişimi ve etik değerlerle elde edildiğini anlatın.
-- Çocuklarınıza sorumluluk almayı öğretin. Mal varlığı, sorumluluk bilinciyle birleştiğinde daha sağlıklı bir şekilde yönetilebilir.
-- Kendi kararlarını vermeyi ve bunların sonuçlarına katlanmayı öğretin. Çocuklarınıza çalışma etiğini ve emeğin değerini öğretin. Başarı için çaba sarf etmenin, uzun vadeli hedefler koymanın ve bu hedeflere ulaşmak için çalışmanın önemini vurgulayın. Finansal konular hakkında eğitim verin.
-- Paranın nasıl kazanılacağını, tasarruf etmenin ve yatırım yapmanın önemini öğrenmelerine yardımcı olun. Mal varlığının aile içinde nasıl yönetileceği, çocuklarınıza açıklıkla ifade edilmelidir. Herkesin beklentileri ve sorumlulukları konusunda netlik sağlanmalıdır. Çocuklarınıza, mal varlığına sahip olmanın, başkalarına yardım etme ve topluma katkıda bulunma sorumluluğunu içerdiğini öğretin.
-- Empati ve paylaşma değerlerini teşvik edin. Çocuklarınıza kendi ayakları üzerinde durma becerilerini geliştirmeleri için fırsat verin. Onları kendi kararlarını vermeye, hayatta kendi yollarını çizmeye teşvik edin. Mal varlığı yönetimi sürdürülebilir bir şekilde ele alınmalıdır. Bu, gelecek nesillerin de faydalanabileceği bir miras bırakma amacını içermelidir.
Bu tavsiyeler, ailelerin çocuklarına mal varlığı aktarımını daha sağlıklı ve bilinçli bir şekilde yapmalarına yardımcı olabilir. Önemli olan, maddi güvence ile birlikte çocuklarına değerli yaşam becerileri, etik değerler ve sorumluluk bilinci kazandırmaktır.