Araştırma sonucu korkuttu: Covid geçiren çocuk ve gençler diyabete daha yatkın! 6 ay içinde teşhis alma olasılığı yüzde 50 | Bu durum neden oluyor?
Güncelleme Tarihi:
ABD'de yapılan bir araştırma, koronavirüs enfeksiyonu geçiren çocukların, diğer solunum yolu hastalıklarına yakalanan akranlarına göre Tip 2 diyabet geliştirme olasılığının yüzde 50 daha fazla olduğunu ortaya koydu. Obez çocuklarda ise bu oran yüzde 100’e kadar çıkıyor. Bu durum, Covid-19'un uzun vadeli etkileri konusundaki endişeleri artırdı. Peki koronavirüs neden çocuk ve gençlerde diyabete neden oluyor? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye anlattı.
Uzmanlar, bu yıl koronavirüsün etkisinin belirgin şekilde arttığını vurguluyor. Özellikle çocuklarda Covid-19 vakalarında kayda değer bir artış gözlemlenmesi, virüsün çocuklardan yetişkinlere geçme riskini de beraberinde getiriyor.
Ancak yeni yapılan bir araştırma, bu durumu daha da derinlemesine inceleyerek önemli endişeleri gündeme getirdi. ABD’de Case Western Reserve Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından gerçekleştirilen çalışmaya göre, koronavirüs geçiren çocukların altı ay içinde diyabet teşhisi alma olasılığının yüzde 50 daha fazla olduğu açıklandı. Obez çocuklar için bu oranın yüzde 100’e kadar yükseldiğinin de altı çizildi.
600 BİNDEN FAZLA ÇOCUĞUN SAĞLIK KAYITLARI İNCELENDİ
JAMA Network Open dergisinde yer alan çalışmada, Ocak 2020 ile Aralık 2022 tarihleri arasında 10 ila 19 yaş aralığındaki 600 binden fazla çocuğun sağlık kayıtları incelendi. Çocuklar, koronavirüs enfeksiyonu geçirenler ve diğer solunum yolu hastalıkları yaşayanlar olarak iki gruba ayrıldı.
Case Western Reserve Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde epidemiyolog olarak görev yapan çalışmanın baş yazarı Pauline Terebuh, Washington Post’a yaptığı açıklamada “Bir çocuğa diyabet teşhisi konulması, bu kronik hastalığın ömür boyu taşınacağı anlamına geliyor. Koronavirüsün böyle bir etki yaratması, hastalığa karşı bize önemli bilgiler sunuyor” şeklinde değerlendirmede bulundu.
ARAŞTIRMA, AŞILARIN ÇOCUKLARA SUNULMASINDAN ÖNCEKİ DÖNEM VERİLERİNİ DE KAPSIYOR
Analiz edilen zaman diliminde, koronavirüs aşıları her zaman çocuklar için mevcut değildi. Gıda ve İlaç Dairesi, Aralık 2020’de yetişkinler için aşıları onayladı, ancak kurum bunları 5 ila 11 yaş arası çocuklar için Ekim 2021’e kadar onaylamadı.
Annals of Medicine dergisinde yayımlanan 2023 tarihli bir araştırmaya göre de ilk aşıların uygulanmasından bu yana ABD’li çocukların yarısından fazlası en az bir doz koronavirüs aşısı oldu. Koronavirüsün dünya çapında aileleri etkilemeye başlamasından bu yana geçen yaklaşık beş yılda, aşı karşıtı kampanyalar ivme kazanırken, koronavirüs aşısıyla ilgili yanlış bilgiler de internette yayıldı.
Philadelphia Çocuk Hastanesi Diyabet Merkezi Müdürü Steven M. Willi, aşıların ağır hastalıklara karşı kesin koruma sağladığını belirterek, “Örneğin aşı daha erken elimizde olsaydı annemin bugün hayatta olacağından hiç şüphem yok” dedi.
ABD’de çocuk doktoru olan Anandita Pal de ebeveynleri, çocuklarının koronavirüse yakalanmasının otomatik olarak diyabet geliştireceği konusunda temkinli olmaları gerektiği konusunda uyardı. Pal, “Ayrıca otoimmün durumlar, bireylerin genetik yapısına ve çevresel faktörlere bağlı olarak farklılık da gösterebilir” ifadelerini kullandı.
‘TİP 1 VE TİP 2 DİYABET SIKLIĞINDA ARTIŞ GÖRÜLÜYOR’
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Fatih Kılıçlı, “Covid-19 sonrası birçok organ hasarıyla ilgili hastalık sıklığında artış bildirildi. Bazı çalışmalar desteklemese de yapılan çalışmaların çoğunda Covid enfeksiyonu geçirenlerde Tip 1 ve Tip 2 diyabet sıklığında artış görülüyor” dedi. Prof. Dr. Kılıçlı, şu bilgilerin altını çizdi:
“Diyabetin klasik risk faktörleri arasında obezite, sağlıklı olmayan beslenme alışkanlığı, kan yağlarındaki yükseklik, tansiyon yüksekliği, insülin düzeyindeki artış, sedanter yaşam tarzı ve fiziksel aktivitenin azlığı bulunuyor. Çalışmalar sonucunda diyabet riski Covid enfeksiyonu sonrası 1,5 kata yakın da arttı.”
KORONAVİRÜS NEDEN ÇOCUKLARDA DİYABET HASTALIĞINI ORTAYA ÇIKARIYOR?
“Covid enfeksiyonu ile diyabet arasındaki ilişkinin nasıl olduğu henüz tam olarak açıklığa kavuşturulmadı” diyen Prof. Dr. Mehmet Fatih Kılıçlı, “İleri sürülen düşünceler arasında virüsün pankreasta insülin salgılayan hücrelerde direkt olarak hasar oluşturmasına bağlı ortaya çıkan diyabet dışında, enfeksiyon sonrası yaşanan ruhsal sorunlarında fiziksel kapasitenin düşmesine, yeme alışkanlığının bozulmasına neden olduğu ileri sürülüyor” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Prof. Dr. Kılıçlı, “Enfeksiyon sonrası ortaya çıkan kas ağrıları, halsizlik ve nefes darlığının da egzersiz kapasitesinde azalmaya neden olarak sedanter yaşam tarzına geçmeye, bunun sonucu ortaya çıkan insülin direncinin oluşturduğu metabolik değişikliklere bağlı olarak diyabet riskini artırmaya neden olduğu üzerinde duruluyor” dedi.
‘OBEZİTENİN ARTMASIYLA TİP 2 DİYABETİ, GELECEKTE COVİD ENFEKSİYONU GEÇİREN ÇOCUKLARDA DAHA FAZLA GÖREBİLİRİZ’
Ancak bu konunun açıklığa tam olarak kavuşabilmesi için daha uzun süreli ve ileriye dönük çalışmaların yapılmasına dikkat çeken Prof. Dr. Mehmet Fatih Kılıçlı, “Obezitenin artmasıyla çocuklarda da görmeye başladığımız Tip 2 diyabeti gelecekte maalesef covid enfeksiyonu geçiren çocuklarda da daha fazla görebiliriz” uyarısında bulundu.
Okulların açılmasıyla birlikte, bu yıl soğuk algınlığı dışında son günlerde çocuklarda Covid-19 vakalarında da belirgin bir artış gözlemleniyor. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Hüsrev Diktaş da bu duruma dikkat çekerek alınması gereken önlemlere dair şu önemli bilgilerin altını çizdi: “Soğuk havalar, insanların daha fazla kapalı alanlarda zaman geçirmesine neden oluyor. Havalandırması zayıf bu ortamlarda virüslerin yayılma riski artıyor. Özellikle okullarda yayılan virüsler, evde yetişkinlere de kolayca bulaşabiliyor. Kış aylarında güneş ışığına daha az maruz kalmak, D vitamini seviyesini düşürerek bağışıklık sistemini zayıflatıyor. Bu durum, Covid-19 ve grip gibi virüslere karşı hassasiyeti artırıyor. Ayrıca, soğuk ve kuru hava koşullarında solunum yolu virüsleri daha uzun süre havada kalabiliyor ve burun mukozasının kuruması, vücudun savunma mekanizmasını zayıflatıyor. Bu nedenlerle, bireysel ve toplumsal düzeyde korunma önlemleri almak büyük önem taşıyor. Maske takmak, sık sık el yıkamak, iyi havalandırılmış ortamlarda bulunmak ve aşılarla korunmak, hastalığın yayılmasını azaltmak için etkili yöntemler. Çocuklardaki artan vakalar, virüslerin yetişkinlere bulaşma riskini artırdığından ailelerin dikkatli olması gerekiyor.”
Fotoğraflar: iStock