10 SORUDA VAJİNAL DETOKS DOSYASI | Uzuv kaybına bile neden olabilir! 'Rahim sağlığından öte can sağlığı söz konusu'

Sadece ülkemizde değil dünyanın dört bir yanında son yılarda oldukça trend olan ve tartışmalara yol açan vajinal detoks ürünleri, internette denetimsizce satılıyor.

Sosyal medyada vajina sağlığı ve bakımı hakkında bir bilgi kirliliği var. Kadın doğum uzmanları bu tarz ürünleri kullanan kadınların toksik şok sendromu da dahil olmak üzere pek çok sağlık sorunu ile karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıyor. Ancak ürünler satılmaya, kadınlar da kullanmaya devam ediyor.

Peki vajinanın böyle bir detoksa ihtiyacı var mı? 
Bu ürünlerin geri dönülmez zararları nelerdir?
Doğurganlığı olumsuz etkiler mi?
Hayati tehlikesi var mı?

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanları Prof. Dr. Gökçen Erdoğan, Op. Dr. Cevahir Tekcan ve Dr. Kağan Kocatepe'ye bu soruları ve daha fazlasını sorduk. İşte 10 SORUDA VAJİNAL DETOKS DOSYASI…

1- Öncelikle vajinaya yerleştirilen bitkisel karışımlardan başlayalım. İçinde baharatların da bulunduğu bu karışımların vajina içine yerleştirilmesi, üstüne üç gün bekletilmesinin olası zararlı etkileri nelerdir?

Cevahir Tekcan: Vajina kendi kendini temizlemesine rağmen ne yazık ki toplumda vajinanın kirli olduğu, kötü koktuğu inancı oldukça hakimdir. Bu nedenle yüzyıllardır vajinanın temizlenmesi için değişik kremler, bitkiler ve yıkama jelleri kullanılıyor. Son zamanlarda ise vajinaya yerleştirilmesiyle vajinanın temizlendiği iddia edilen baharat içerikli bitkisel tamponlar satılıyor. Bu tamponların 48 ila 72 saat vajinada tutulması isteniyor.

Bu kadar uzun süre tutulan tamponlar parçalanacağı için vajina içerisinde bir yabancı cisim reaksiyonu oluştururlar. Vajinanın iyi bakterileri olan laktobasillere zarar vererek vajinal pH'ı değiştirirler ve enfeksiyona ve kötü kokulu akıntılara davetiye çıkarırlar.

Kağan Kocatepe: Vajina kendini sürekli yenileyen bir organdır. Bu nedenle vajinanın içine bu maddelerin sokularak 'temizlik' yapılmaya çalışılması anlamsızdır ve vajinanın iyi huylu bakteri varlığının ve dış etkenlerden koruyucu asit ortamının zarar görmesine neden olabilir. Dış genital bölgenizi temizlemenizde bir sakınca yoktur. Doktorunuz aksini önermedikçe vajinanın içini yıkamaya yönelik hijyen ürünlerini kullanmamalısınız.

UZUV KAYBINA BİLE NEDEN OLABİLİR

2- Bu tarz bir uygulamanın septik şoka veya uzuv kaybına neden olabileceği söyleniyor. Uzuv kaybına nasıl neden olabiliyor?

Gökçen Erdoğan: Vajinanın ideal pH değeri 3.8-5.0 arasındadır ve bu değerin korunması son derece önemlidir. Bir hekim olarak vajinanın pH dengesini değiştirecek, kanlanmaya neden olacak, bölgenin florasını değiştirecek her şeye karşıyım. Vajina içine hiçbir şey yerleştirilemez. Vajinanın kendi sekresyonu vardır ve doğal sağlığını korumak için sekresyonun müdahalesiz sürmesi gerekir.

Tampon kullanımında dahi sık değiştirmenin önemini anlatıyoruz çünkü mikrobik ajanların varlığı, onların kana ve ardından vücuda taşınması demek septik şok riski demektir. Bu da hastanın hayatını kaybetmesine dahi yol açabilir. Dışarıdan o ya da bu sebeple vajina içine yerleştirmeye çalıştığınız nesnelerin, ürünlerin, bitkilerin üzerinde ne tür mikrobik ajanlar olduğunu bilemezsiniz. Dolayısıyla onların yarattığı enfeksiyon riskini de bilemezsiniz.  

Cevahir Tekcan: Floranın bozulmasıyla oluşan ciddi bir bakteriyel enfeksiyon sonucu toksik şok sendromu yaşanabilir. Toksik şok sendromunda yüksek ateş, kusma, ishal, güneş yanığı gibi döküntüler, kas ağrısı, baş ağrısı gibi grip ve benzeri semptomlar görülür. Enfeksiyon müdahale edilmediği takdirde hızlı bir şekilde ölüme neden olabilir. Karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği, kan akımında azalmaya bağlı olarak organ kayıplarına neden olabilir. Ayrıca geniş doku kangrenlerine neden olarak uzuv kayıplarına da neden olabilmektedir.

Bu sendrom nedeniyle bu tür tamponların kullanılması insan hayatını gerçekten tehlikeye atan bir durumdur. 

Kağan Kocatepe: Vajinaya yerleştirilen ve tıbbi yararı net belirlenmemiş olan her türlü “yabancı cisim” (hatta tıbben kullanıma uygun olan vajinal tamponlar bile) usulüne uygun kullanılmadıklarında vajina içinde stafilokok adlı bir bakterinin üremesine ve bu bakterinin ürettiği toksinlerin kana geçmesiyle septik şok tablosunun gelişmesine neden olabilir.

Septik şok ise ileri durumlarda parmaklar, kollar ve bacaklarda dolaşımı bozarak kangrene, bu da bu bölgelerin cerrahi olarak kesilme zorunluluğuna neden olabilir.

“BİR ÜRÜN ÇIKARDIM VE ÇOK İYİ GELECEĞİNİ İDDİA EDİYORUM” DİYEREK HASSAS BÖLGELERDE OYUN OYNAYAMAZSINIZ

3- Rahmi temizlemek, canlandırmak ve rahimdeki kan dolaşımını güçlendirmek, vajinal florayı dengelemek, hatta aşırı akıntıyı temizlemek amaçlı bitkisel buhar banyosu ürünleri satılıyor. Buhar banyosunun vajinaya ve rahme gerçekten bir faydası var mı? Olası zararları nelerdir?

Cevahir Tekcan: Vajinayı temizleme, kan akımı artışı, kısırlık tedavisi gibi nedenlerle buhar uygulaması Endonezya, Mozambik ve Güney Afrika ve Tayland gibi pek çok ülkede yaygındır ama vajinaya buhar uygulaması potansiyel tehlikeler içerir. Çünkü vulva derisi oldukça hassastır ve bu tür bir uygulama deride yanıklara ya da kimyasal irritasyonlar sonucu tahrişe neden olabilir. Ayrıca kokulara ve ısıya maruz kalan vajen, koruyucu pH'ın değişmesiyle enfeksiyonlara açık hale gelir. 

İşin ilginç yanı buhar uygulaması sırasında vajina içerisinde buhar geçmez, sadece vücudun en hassas derilerinden bir tanesine sahip olan vulvada yanıklar ve tahrişler olur. Bu nedenle vajinaya uygulanan buhar uygulamalarının bilimsel anlamda faydadan çok zararı vardır.

Gökçen Erdoğan: Vajina temizliğini geçtim, rahmin temizlenmesi için dahi önerilen karışımlar, ilaçlar olması çok korkutucu. Rahim doğurganlığın beşiği. Rahme müdahale etmek için bir hekim olmalısınız. Ayrıca önerdiğiniz, uyguladığınız her şey; uzun bilimsel çalışmaların akademik camiada kabul görmüş, tıp literatürüne girmiş sonuçlarına dayanmalı. Birden fazla ve tatmin edici araştırmalardan söz ediyorum.

“Bir ürün çıkardım ve çok iyi geleceğini iddia ediyorum” diyerek bu kadar hassas bölgelerde oyun oynayamazsınız. Tüm dünyanın bildiği, psikolojik olarak etki yaratmak olarak özetleyebileceğimiz plasebo etkisi söz konusu olabilir mi derseniz; kesinlikle mümkün. Ancak muayene, teşhis, tedavi süreçlerini izleyerek bu etkiden de sıyrılmak mümkün.  

Kağan Kocatepe: Bitkisel kelimesi biz doktorların çoğunun çok sıcak bakmadığı bir kelimedir. Bizler etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmamış “tedavi” yöntemlerini tavsiye etmeyiz. Buhar banyosu da bunlardan biridir. 

VAJİNA TEMİZLENMESİ GEREKEN BİR ŞEY DEĞİL

4- Bitkisel detoks sırasında vajinada yanma hissinin ve kuruluğun normal olduğu, böylece vajinanın temizleneceği iddia ediliyor. Vajina temizlenmesi gereken bir şey mi?

Gökçen Erdoğan: Vajina temizlenmesi gereken bir şey değil. Kendi sekresyonu, sirkülasyonu var ve kendini temizliyor. Sadece suyla temizlik öneriyoruz. Diyelim ki vajinada mantar, bakteri, virüs vs. var; böyle bir durumda da önce hekimin teşhis etmesi, ardından uygun tedaviyi düzenlemesi gerekir. Buhar banyosuyla, bir bitkinin özüyle, dumanıyla, buharıyla, suyuyla vajinayı temizlemek diye bir şey yok. 

Cevahir Tekcan: Vajina bakterilerden arındırılmış bir yer değildir. Vajinanın sağlığı bakteriler tarafından sağlanır. Vajinayı enfeksiyonlardan koruyan, vajinal flora dediğimiz bakterilerdir. Bu bakteriler laktik asit salgılar. Bu asit oluşumu, enfeksiyonların gelişmesini engeller. Bu nedenle vajinaya yapılan her türlü müdahale bu iyi huylu bakterilere zarar vererek enfeksiyon gelişimine neden olur. Vajinal kuruluk ya da vajinada yanma hissi, vajinadaki floranın bozulmasına bağlı olarak görülen semptomlardır ve arkasından da enfeksiyon gelişimi sıklıkla gözlenmektedir. 

Gözden Kaçmasın11 SORUDA SOĞUK SU TERAPİSİ | Son yıllarda çok popüler oldu ama ani ölümlere bile yol açabilir 'Gördüğünüz videolar sizi cesaretlendirmesin'Haberi görüntüle

BÖYLESİ BİR KUMARA GEREK VAR MI?  

5- Özellikle doğum sonrası cinsel ilişkiye girmekte zorlanan, bu amaçla buhar banyolarını tercih eden, öve öve bitiremeyen kadınlar var. Gerçekten ilişkiyi kolaylaştırıcı bir etkisi olabilir mi ya da bu iyilik hali psikolojik mi?

Kağan Kocatepe: Doğum sonrası ilişkiye girmekte zorlanmanın altında yatan fizyolojik bir neden var. Genital bölgenin tam anlamıyla toparlanması için ona süre tanımak gerekir. Buna bir de bebek bakımının yorgunluğu eklendiğinde çoğu kadın doğum sonrası uzun da olabilen bir süre cinselliğe sıcak bakmayabilir. 4-6 ay gibi bir süre sonunda cinsellikte hâlâ sorun varsa buna buhar banyoları ile çözüm bulmak yerine jinekolojik bir çözüm aramak daha mantıklıdır. 

Gökçen Erdoğan: Cinsel ilişkide zorlanmanın birden çok sebebi olabilir. İlişkiye girmekte zorlanan kişi vajinismus mu, vajinal anomalisi mi var, bu anomali doğuştan mı sonra mı oluştu, fiziksel bir sorun mu mevcut, mantarı, enfeksiyonu, cilt hassasiyeti mi var, mikrobik bir ajan mı var; bunu bilmek, öğrenmek gerekiyor. Elbette bir hekimden… Bu, yanıtını ve kararını hekim dışında birinin veremeyeceği bir soru.

Sorunun kaynağı ne olursa olsun plasebo etkisi yaşamak mümkün olabilir ancak bu da geçici olacaktır. Yani buhar banyosu yapılıyorsa ne zamana kadar yapılacak? Hangi bitkinin ya da sıvının buharıdır, derecesi nedir, neyi ne kadar etkiler, yan etkilerini hiç sınadınız mı? “Evde buhar yapayım” ya da “ X merkezinde buhar uygulaması yapıyor”  diyerek yapılacak şeyler değil bunlar. Böylesi bir kumara gerek var mı? Sorunu tespit eden hekim, sorunun üstüne en doğru yöntemle gider. 

Cevahir Tekcan: Doğum sonrası oluşan ödem ve kas spazmının buharla çözülebileceği doğrudur fakat buhar banyosunun doğum sonrası yapılması hem travmaya hem de hormonal değişikliklere maruz kalmış vajinada enfeksiyon riskini artırır. Doğum sonrası oluşan kas spazmı, hemoroid ve vulvadaki ödemi çözmek için saf suya oturma banyoları, buhar uygulamasından daha güvenli ve yapılabilecek bir yöntemdir. Banyoda kullandığınız küvetin ya da oturduğunuz ekipmanın iyi temizlenmesi, enfeksiyon riskinizi azaltır.

RAHİM SAĞLIĞINDAN ÖTE CAN SAĞLIĞI SÖZ KONUSU

Sarkmış vajinayı toparlamayı ve sıklaştırmayı vadeden "bitkisel rahim detoksu incileri" adı altında satılan ürünleri kullanan kimi kadınlar vajinalarının zarar gördüğünü söylese de sonuçtan memnun olanlar da var. Bir diğer yöntem de vajinaya konan ve "yeşim yumurta" (jade egg) olarak bilinen doğal taşların şifa amaçlı kullanılması. Çin geleneğine ait olduğu söylenen yelim yumurtaların "hormon dengesi sağladığı, adet dönemini düzene soktuğu, sarkmış vajinayı toparladığı" iddia ediliyor. 

6- Bu ürünler vajinaya ne yapıyor?

Gökçen Erdoğan: Ne taşı, ne yumurtası olursa olsun; vajinaya bir şey sokulamaz.  Vajen ve rahim sağlığı için yapılan her şeyin; bilimsel veriler ışığında doğruluğu kanıtlanmış, yan etkileri saptanmış, hesaplanmış, faydası ortaya konmuş ve tıp camiasında kabul görmüş olması şartı vardır. Aksi halde hiç kimse hiçbir koşulda bu yöntemlere rağbet etmemelidir. Çünkü inanın burada vajen ve rahim sağlığından öte can sağlığı söz konusu.  
 
Vajina elbette sarkabilir; esnekliğini kaybedebilir, genişlemiş, deri fazlalığı oluşmuş olabilir. Bu noktada yapılan ve yapılması gereken fazla parçanın çıkartılması ve daraltma işleminin yapılması. Bu cerrahi bir işlem ve bunu yapabilecek bir ürün yok. Mantıklı bir insan, yeşim yumurta gibi tek bir şeyin bu üçüne çözüm sunamayacağını bilir aslında. 

Cevahir Tekcan: Yeşim yumurtalar, cinsel sağlığı iyileştirmek, pelvik kas dokusunu güçlendirmek, cinsel tatmini artırmak için vajina içerisinde yerleştirilen yumurta şeklinde doğal taşlardır. Bilimsel anlamda faydalı bir etkisi kanıtlanmamıştır. Aslında enfeksiyona neden olabileceği, ayrıca vajinada sıkışıp kalabileceği ve bu sırada da pelvik tabana da zarar vereceği yönünde çalışmalar mevcuttur. Bilimsel anlamda düzenli yapılan Kegel egzersizlerinin bu sorunlarının çözümünde daha anlamlı olduğu kanıtlanmıştır.

 DOĞURGANLIĞI AZALTABİLİR, HATTA SONLANDIRABİLİR 

7- Bu tarz uygulamalar doğurganlığı nasıl etkiliyor? Kalıcı hasara neden olup doğurganlığı olumsuz etkiler mi?

Cevahir Tekcan: Eğer gelişen enfeksiyonlar rahim, tüp ve yumurtalıkları etkilerse rahim içi yapışıklıklara ve tüplerde tıkanıklığa neden olarak doğurganlığı azaltabilirler. Enfeksiyon sonucu gelişen yumurtalık ve tüpleri etkileyen apselere yapılan cerrahi müdahaleler sonrasında yumurta rezervinde azalma gözlenebilir. O yüzden de bu tür bilinçsiz uygulamaların sonucunda doğurganlık azalabilir.

Gökçen Erdoğan: Bu tür sansasyonel ürünlerin kullanımı elbette doğurganlığı olumsuz etkileyebilir. Çünkü enfeksiyon oluşturma riskleri oldukça yüksektir. Ve enfeksiyon olur da normal yapıyı etkilerse hem ilişkiyi zorlu bir yola sokar hem de ilişkiye girilse dahi enfeksiyonu sürekli hale getirebilir. Enfeksiyonun artması, sürekli hale gelmesi ise yukarı doğru ilerleyerek tüplere ve rahme ulaşarak orada yapışıklık nedeniyle doğurganlığı sonlandırabilir bile. Bu riske atılacak bir şey olmamalı.  

ENFEKSİYONLARIN RAHİM VE YUMURTALIKLARA İLERLEMESİNİ KOLAYLAŞTIRIR

8- Bu tür ürünleri adet sancılarını azaltmak için kullananların sayısı da hayli fazla. Adet döneminde bu ürünlerin kullanımının ekstra bir zararı var mıdır?

Gökçen Erdoğan: Adet ağrısını kestiği söylenen ürünler varsa ve bunlar doktorların önerdiği, reçete ettiği ürünler değilse güvenmemiz için hiçbir sebep yok. Zira adet ağrısının nedenleri farklıdır. Biz hekimler önce sebebi bulur buna bağlı olarak çözüm ararız. Elbette bir bitkinin analjezik yani ağrı azaltıcı etkisi olabilir ancak doz çok önemli. Yani o bitkiyi ne kadar ve nasıl kullanacağınız yine bilimin konusu. Her isteyen, her bitkiyi, özü dilediği kadar kullanmamalı. Yarar ararken zarar da görebilirsiniz. Böyle mucizeler vaat eden ürünlerin en büyük özelliği; kullananı iyileştirmesi değil, satanı zengin etmesidir.  

Cevahir Tekcan: Özellikle adet döneminde bu tarz ürünlerin kullanımı, enfeksiyonların rahim ve yumurtalıklara ilerlemesini kolaylaştırır. Özellikle vajina içerisine yerleştirilen bitkisel tamponlar adet döneminde toksik şok sendromu riskini artırırlar. Emzirme döneminde ise östrojen yetersizliği nedeniyle zaten bozulmaya eğilimli vajinal floranın bozulmasını kolaylaştırarak enfeksiyon riskini artırabilirler. 

9- Vajinal duş yapmanın ya da küvet içinde kullanılan köpüklerin vajinaya zararlarından bahsedebilir misiniz?

Gökçen Erdoğan: Vajinal duş konusunu yıllardır anlatıyoruz. Kesinlikle tavsiye etmiyorum. Sabunlar, jeller, karışımlar hepsi vajen pH’ını etkiliyor ve zararlı ajanları öldürmek isterken yararlı ajanları da öldürüyor. Bu da genelde mantara sebep oluyor. İhtiyaç duyulması halinde suyla sert olmayan bir temizlik kafi.  

Cevahir Tekcan: Vajina içinin yıkanması kadar kimyasal içerikli köpük banyolarının kullanılması da hem vajina pH’ını hem de vajinal floranın dengesini bozarak enfeksiyon riskini artırır. Bu nedenle vajina içerisine herhangi bir uygulamayı önermiyoruz çünkü vajina kendi kendini temizleyebilen mükemmel bir yapıdır.

10- Bu ürünlerin yaygınlaşması nasıl önlenebilir?

Kağan Kocatepe: Dünyanın dört bir yanı, tüm çevrimiçi pazarlar, bu tür ürünlerle dolup taşmış durumda. Bu tarz ürünlerin tümünden yetkililer haberdar olmayabiliyor. Bizim bu konuda duyarlı olmamız ve bu tarz ürünleri ilgili makamlara artık çok basitleştirilmiş olan iletim kanallarıyla ihbar etmemiz gerekiyor.

Gökçen Erdoğan: Elbette bir insanın bedenine değen, bir sorunu çözdüğünü iddia eden, bir sağlık sorununu ortadan kaldırma iddiasıyla satışa sunulan her şey sıkı biçimde takip edilmeli. Hekim dışı uygulamalar tercih edilmemeli. Anatomiye, fizyolojiye hâkim olmayan birinin, insan bedeni ve ruhu üzerinde denemeler yapması kabul edilemez.  
 
Vajinanın, iç organlara giden bir yol olduğunu unutmayın. Yani vajinanızda meydana gelecek bütün enfeksiyonların daha yukarı taşınması riski var ve bu doğurganlığın ötesine hayatınıza kast edebilir. Bu tür kulaktan dolma, hipotez bile diyemediğim iddiaların, pazarlama stratejilerinin hayatınızı tehlikeye atmasına izin vermemelisiniz.  
 
Bir ürünün kullanılabilir, satılabilir olması için akademik camiada onaylanmasına yetecek bilimsel çalışmalardan, deneylerden geçmiş olması ve olası komplikasyonlarının, yan etkilerinin saptanmış, belgelenmiş ve açıkça belirtilmiş olması gerekir. Satın aldığınız ilaçların prospektüsünün ne kadar detaylı olduğunu görüyorsunuz. Üzerinde yıllarca çalışılmış ve onaylanmış ilaçlar bile bu yükümlülüğü atlamıyorken, sosyal medya ünlüsü ürünleri sizce bu halleriyle güvenilir olabilir mi? İmkânsız...

Cevahir Tekcan: Pek çok ilaç piyasaya çıkmadan önce zararlı etkileri hayvanlar ve insanlar üzerinde denetlenip ruhsat alınmıştır. Bu tür yöntemlerle ilgili hiçbir bilimsel araştırma yok, insanlar üzerine faydalı etkileri bilimsel anlamda kanıtlanmamış. Kimde, hangi zararlı etkiyi ortaya çıkaracağı gözlenmemiş. Bu tür uygulamaların denetlenmesi ve potansiyel kullanıcılara, yani kadınlara bu uygulamalar hakkında doğru bilgilerin aktarılması gerekir.