Kaçak ocaklarda ekmek parası mücadelesi

Gürkay GÜNDOĞAN- Aytaç ÖZTÜRK/ZONGULDAK, (DHA) - ZONGULDAK'ta, maden ocaklarında son 5 yılda meydana gelen iş kazalarında can veren 80 maden işçisinden 26'sı, kaçak işletilen ocaklarda yaşamını yitirdi. Tek geçim kaynakları kömür olan işsiz madenciler, iş kazalarına ve ölümlere rağmen iş güvenliği tedbirlerinin olmadığı yüzlerce kaçak ocakta, günlük 50- 80 lira yevmiye karşılığında üretim yapıyor.
Türkiye'de 'kömür' denilince akla gelen ilk kent olan Zonguldak'ta, Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun (TTK) yanı sıra özel kömür işletmelerinde de üretim yapılıyor. Bunun yanında, işsiz madencilerin yasa dışı üretim yaptığı ruhsatsız kömür ocakları da bulunuyor. İş bulamayan madenciler, iş kazalarına ve ölümlere rağmen iş güvenliği tedbirlerinin olmadığı ocaklarda günlük 50- 80 lira yevmiye karşılığında üretim yapıyor. Ormanlık ve dağlık alanların yakınındaki mahallelerde oturanlar ile Kilimli ve Kozlu ilçelerinde çok sayıda kişi, geçimini bu ocaklardan sağlıyor. TTK ile özel ocaklarda üretilen ve tonu 700- 800 liradan satılan kömür, kaçak ocaklarda yarı fiyattan satılıyor.
TESPİT EDİLEN KAÇAK OCAKLAR İMHA EDİLİYOR
Jandarma, TTK, Orman Bölge Müdürlüğü, Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü yetkilileri, düzenli olarak denetim yapsa da ruhsatsız kömür ocaklarının önüne geçilemiyor. Son 5 yılda tespit edilen 16 kömür sahasındaki bin 461 kaçak ocakla ilgili işlem yapıldı. Bunlardan 491'i için TTK tarafından cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunuldu. Yapılan çalışmalara rağmen dinamitle patlatılarak, mühürlenen bu ocaklardan çoğu, daha sonra tekrar üretime açıldı. Jandarma, kaçak ocaklardan tespit ettiği 614 bin 590 kilo kaçak kömürü İl Özel İdaresi yetkililerine teslim etti. Son 5 yılda TTK'da 14, özel kömür işletmelerinde 40, kaçak ocaklarda ise 26 maden işçisi yaşamını yitirdi. Kaçak ocaklarda 1992'den bu yana ise göçük, patlama, gaz zehirlenmesi ve diğer iş kazaları sonucu toplam 139 kişi hayatını kaybetti. Temmuz ayında Erkan Conkur (46) ve Hasan Yıldız (30), geçen cuma günü de Erol Sabah, kaçak ocakta meydana gelen göçükte hayatını kaybetti.
'OCAĞA GİRDİĞİNİZ AN SADECE ÇIKIŞI DÜŞÜNÜRSÜNÜZ'
Kentteki kaçak kömür ocaklarından birinde yıllarca çalışan M.A., ölüm riskini bile bile ruhsatsız ocaklara neden girdiklerini DHA muhabirine anlattı. İş bulamayınca kaçak ocakta çalışmak zorunda kaldığını dile getiren M.A., şunları söyledi: 
"Kaçak ocakta risk çok ama para iyi geldiği için giriyorduk. Özel ocaktan biraz daha fazla kazanıyoruz, kaçak ocakta. Zonguldak'ta çok kaçak ocak var. Çok ölen arkadaşımız var. Niye böyle oluyor, diye üzülüyoruz ama Zonguldak'ın kaderi bu. Burada kömür yoksa ekmek de yok. Kömür yoksa işsizlik demek. Ocakta ölü de olsa, onu çıkardıktan sonra yine açıyorlar. Yüzde 70 ciğerlerinde toz olan, sağlam sağlık raporu alamayan, mecbur kaçak ocağa giriyor. Başka iş bulamıyor. Kaçak ocakların berbat iş güvenliği. Özel ocaklar daha güvenli. O an, ocağa girdiğiniz an sadece çıkışı düşünüyorsunuz. Çıktığınızda şükür ediyorsunuz. Bu insanların burada bir sebebi var; ekmek davası. Burada ne fabrika var ne iş alanları var. Özel şirketlere girmekte zor. Giremeyince ne yapıyor adam? Kaçak ocağa giriyor. Artık kazayı falan düşünmüyor."
'KALICI VE GÜVENLİ İŞ YERLERİ İSTİYORUZ'
Genel Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Ahmet Demirci ise kaçak ocakların, Zonguldak'ın acı gerçeği olduğunu söyledi. Ekonomik nedenler ve işsizlik yüzünden madencilerin kaçak ocakları tercih ettiğini kaydeden Demirci, "TTK iş sağlığı ve güvenliği konusunda çok duyarlı. En ufak iş kazasında maddiyata hiçbir zaman önem vermez ve ne gerekiyorsa yapılıyor. Zonguldak'ımız acı gerçeği ise kaçak ocaklar. Kaçak ocaklarda maalesef sigortasız yaşı tutmayan veya yaşı geçmiş insanlar çalışıyor. Neden çalışıyor? Tabi ki maddi sıkıntılardan, imkansızlıklardan, çocuklarını okutmak için. Buralarda iş güvenliği maalesef yok. Kalıcı özel sektörlerin sektörde olmasını istiyoruz. İşçinin rahat çalışabileceği, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yeterli özel sektörlerin bölgede daha fazla olması lazım. Bunlar olursa iş sahaları da açılır ve kaçak ocaklarda azalma olur, diye düşünüyorum. Özel sektöre karşı değiliz. Sadece kalıcı ve güvenli iş yerleri istiyoruz" diye konuştu. 

FOTOĞRAFLI