Van'daki büyük acının üzerinden 7 yıl geçti

Orhan AŞAN/VAN, (DHA)- VAN'da 7 yıl önce meydana gelen iki büyük depremde kent merkezi ve Erciş ilçesi harabeye döndü. Depremlerde, Demirören Haber Ajansı (DHA) muhabirleri Sebahattin Yılmaz ve Cem Emir'in da aralarında olduğu toplam 644 kişi yaşamını yitirdi. Depremin hemen ardından kentin yeniden inşası için çalışmalara başlandı. Bir yıl içerisinde 17 bin 471 konutun yapıldığı kentte, depremin ekonomik yıkımı da yeni yeni hissedilmeye başlandı. Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva, deprem nedeniyle ertelenen vergi borçlarının ve inşa edilen konutların geri ödemesinin başladığını belirterek, kent ekonomisinde bir daralma yaşandığını söyledi. 
Van, 2011 yılında, 23 Ekim günü Richter ölçeğine göre 7.2, 9 Kasım'da ise 5.6 büyüklüğünde iki depremle sarsıldı. Depremlerde toplam 644 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 3 bin kişi de yaralandı. İki depremde, kent merkezinde 25 bina yıkıldı, yüzlerce konut ağır hasar gördü. Yaklaşık 100 bin nüfuslu Erciş ilçesinin ise neredeyse üçte birlik bölümü harabeye döndü. Hafızalarda kalan ise Bayram Oteli oldu. Otelde DHA muhabirleri Sebahattin Yılmaz ve Cem Emir'in de bulunduğu 24 kişi yaşamını yitirdi.
Yaraların hızla sarıldığı Van'da ilk depremden 39 gün sonra, depremzedeler için kalıcı konutların yapımına başlandı. Yaklaşık 300 günde, Erciş ilçesinde, Karataşlar mevkiisinin 2 ayrı noktasına 4 bin 880, Van'nın merkez Edremit ilçesi ile Bostaniçi, Kevenli, Kalecik ve Karpuzalan mahallelerine 12 bin 591 konut inşa edildi. Toplam 17 bin 471 konut, hak sahiplerine teslim edildi. Bu alanlara ayrıca 30 okul, 27 cami, 10 ticaret merkezi ve 17 büfe inşa edildi. Yıkılan Bayram otelinin yerine ise sahipleri tarafından 6 katlı bir iş merkezi yapıldı.
DHA MUHABİRLERİ UNUTULMADI
​Kent merkezi ve Erciş'te, geçen 7 yılık sürede depremin izlerini silinmesi için birçok çalışma yürütüldü. Yeni yerleşim alanlarını oluştuğu Van'da, özellikle Van Gölü kıyısındaki merkez Edremit ilçesi gözde bir yerleşim mekanı oldu. Depremden sonra nüfusu en çok artan ilçelerden olan Edremit'te, yeni iş merkezleri açıldı, lüks konutlar yapıldı.
Kentin eski yerleşim alanlarında ise yeni yolar açılıp, sokaklar yenilendi. İkinci depremde hayatlarını kaybeden DHA muhabirleri Sebahattin Yılmaz ve Cem Emir de unutulmadı. Yılmaz ve Emir'in isimleri 2 sokağa verildi.
'VAN, DEPREMİN EKONOMİK HİSSİYATINI YENİ YENİ HİSSETMEYE BAŞLADI'
Depremden sonra yapısal değişim ve dönüşümünü sürdüğü kentte, ekonomik alanda ise sıkıntılar halen devam ediyor. Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva, kentin ekonomik anlamda depremin hissiyatını yeni yeni hissetmeye başladığını belirtti. Deprem öncesi Van'ın kalkınma aşamasında olduğunu anlatan Takva, 2011 yılında yaşanan 2 yıkıcı sarsıntıyla kentin ölü bir kent durumuna düştüğünü, binlerce insanın kenti terk etmek zorunda kaldığını belirterek şöyle konuştu:
"Depremle birlikte birçok insan farklı şehirlere göç etmek zorunda kaldı. Dolayısıyla bu Van'ın dengelerinin bir anda alt üst olmasına neden olan bir gelişme oldu. 30 bin konut ve 7 bin iş yerimiz kullanılamaz hale geldi. Depremler büyük bir handikaba yol açtı. İkinci Van depreminin sembol isimleri gündeme geldi. Japon yardım gönüllüsü Dr. Atsuşi Miyazaki ve 2 gazeteci dostumuzun hayatını kaybetmesi sembol isimler oldu. Bu da depremin yıkıcılığını daha derin bir şekilde hissetmemize neden oldu. Van ekonomisini değerlendirirken deprem öncesi ve deprem sonrası olarak değerlendirmek gerekiyor. Deprem öncesi insanlar bir şekilde yaşamlarını idame etmeye çalışıyordu. Deprem sonrası 4-5 yıl toparlanmaya çalıştık. Depremin ardından yapılan konutlar ve çalışmalar neredeyse rekor düzeyde yapıldı. Bununla birlikte depremin yaralarını sarma konusunda çalışmalar yapıldı." 
'ERTELENEN BORÇLAR VE KONUTLARIN GERİ ÖDEMESİ BAŞLADI'
Depremden sonra inşa edilen konutların geri ödemesinin yapılmaya başlandığı kaydeden Takva, "Yeni inşa edilen afet konutlarının finansmanında bugün bile önümüzde ciddi sonuçlar oluşturmaya devam ediyor. İnşa edilen konutların geri ödemeleri başlamış durumda. Bugünkü ekonomik koşullar içerisinde ciddi bir ödeme dengesizliği olduğunu ifade etmek istiyorum. Yine o günkü koşullar içerisinde Van'da vergi borcu olan insanların borçları ertelendi ve bu borçlar 6 yıl boyunca birikti. En son yeniden yapılanma çerçevesinde bu ödemeler bir taksitlendirmeye tabi tutuldu. Herhangi bir iyileştirme veya indirim yapılmadan tekrar gündeme geldi. Tüm bunları üst üste eklediğimiz zaman Van ekonomik anlamda depremin aslında hissiyatını ekonomik boyutlarıyla yeni yeni hissetmeye başladı diyebiliriz. Kent ekonomisi bir daralma ile karşı karşıya" diye konuştu.
'KENTTE HALEN RİSKLİ BİNALAR VAR'
Van İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı İsmet Bilmez ise, kentte halen riskli binaların bulunduğunu söyledi. Van için deprem riskinin her zaman var olduğunu belirten Bilmez, "Van birinci derece deprem bölgesi ve 2 fay hattının birleştiği noktada yer alıyor. Depremin ne zaman yaşanacağını kimse bilemez. 'Van depremlere hazır mı?' sorusunu soracak olursak, yeni yapılan ve iyi mühendislik hizmeti görmüş binaların kısmen depremlere hazır olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bir bütün olarak baktığımızda Van kent merkezinde çok eski ve mühendislik hizmeti görmemiş yapılar da var. Bu yapıların depreme hazır hale getirilmesi gerekiyor. Van için deprem riski her zaman vardır. Deprem riski olan illerde yüksek katlı yapılara izin verilmemesi lazım. İnşaat mühendisleri olarak yerel yönetimlere çağrıda bulunuyoruz. Ada bazlı imar planları yapılması için çalışmalar yapılmalı. Ada bazlı planlarla birlikte çarpık kentleşmenin de önüne geçilebilir. Kentsel dönüşüm yasasından da kent olarak maalesef yararlanamadık. Bu yasa, insanlara cazip gelmediği için çok hızlı bir dönüşüm sağlanamadı. Kentsel dönüşümde Van olarak sınıfta kaldık diyebiliriz" dedi.

FOTOĞRAFLI