Trabzon'un fetih tarihinin 15 Ağustos olduğu iddiası

Fatih TURAN/TRABZON, (DHA) - TRABZON'da yarın kutlanacak 556'ncı fetih yıl dönümü kutlamaları öncesi ilginç bir iddia gündeme geldi. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Kenan İnan, kentte her yıl 26 Ekim'de kutlanan fetih tarihinin yanlış olduğunu öne sürdü, gerçek tarihin 15 Ağustos olduğunu savundu.
Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından alınan Trabzon’un fetih tarihi, 1960’lı yılların başında 26 Ekim 1461 olarak kabul edildi. O günden bu yana kentte, her 26 Ekim’de resmi törenler düzenlenip, kutlamalar yapıldı. Kentte yarın fethin 556'ıncı kutlamaları çerçevesinde hazırlıklar sürerken, Trabzon'un fetih tarihinin '15 Ağustos mu?, 26 Ekim mi?' tartışmaları üzerine araştırma yapan KTÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Kenan İnan ise ilginç bir iddia orataya attı. Prof. Dr. İnan, fethin tarihinin detaylı incelenmediği için 15 Ağustos yerine, 26 Ekim’de kutlanıldığını söyledi.
'15 AĞUSTOS OLDUĞU DA ZİKREDİLİYOR'
Aynı zamanda Fatih Sultan Mehmet dönemi üzerine doktorasını yapan Prof. Dr. Kenan İnan, Türk Tarih Kurumu'nca basılan İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait kitapta yer alan ve 26 Ekim 1461'i gösteren fetih tarihinin kafaları karıştırdığına dikkat çekerek, "Trabzon'un Osmanlılar tarafından fetih tarihi şu ana kadar 26 Ekim olarak biliniyor ve kutlanıyor. Ancak 1940'lı yıllardan itibaren değişik tarihçiler tarafından bu tarihin 15 Ağustos olduğu da zikrediliyor. Öyle görünüyor ki bu fazla dikkate alınmadı. Bunda en önemli etkenlerden birisi Türk Tarih Kurumu'nca 1943 yılında ilk baskısı yapılan İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait Osmanlı Tarihi'nin 2'nci cildinde bu fetih tarihinin 26 Ekim 1461 olarak gösterilmesidir. Türk Tarih Kurumu tarafından basılan bir eserde bu tarihin verilmiş olması, birçok insanı gerçek tarihin bu tarih olduğu konusunda ikan etmişti" dedi.
'TRABZON SEFERİ, PLANLI BİR SEFERDİR'
1902 yılında basılan Trabzon Vilayeti Salnamesi'nde fetih tarihinin 15 Ağustos 1461 olduğunu ve Fatih Sultan Mehmet tarafından başlatılan Trabzon seferinin planlı bir sefer olduğunun altını çizen Prof. Dr. İnan şöyle konuştu:
"İkinci Abdülhamit döneminde 1902 yılında basılan Trabzon Vilayeti Salnamesi'nde de bu tarih 15 Ağustos 1461 olarak belirtiliyor. Biz 15 Ağustos 1461 tarihini bu salnameden hareketle, keza 1940'lı yıllarda Fransız tarihçi Babinger'den hareketle ve kendi bazı çalışmalarımız aracılığıyla ulaştığımız sonuç bu fethin tarihinin 15 Ağustos 1461 olduğudur. Bu tarih, Osmanlı ordularının yaptıkları seferler ve bu seferlere başlama zamanlarıyla da örtüşmektedir. Padişahın da yer aldığı birçok sefer hep Mart başı ve Nisan ayında başlamış ve Ağustos, Eylül ayında da ordu merkezlerine dönmüş olurdu. Kışın 26 Ekim gibi bir tarihte sefer olması, o günün şartlarında zor bir husus olacak ve çok ciddi can kayıplarına sebebiyet verebilirdi. Öyle ki Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon seferi planlı bir seferdir. Birçok Osmanlı kaynağı da bunu bu şekilde belirtmektedir. Bizans kaynaklarından verilen bazı tarihlerde 15 Ağustos'a tekabül ediyor. Kanaatimiz, böyle bir düzenli seferin Ağustos ayında tamamlanabileceği ve Ekim ayına sarkmayacağıdır. Bu da bizi 15 Ağustos 1461 tarihine götürüyor. "
'TARİHİMİZ ZAMAN İÇERSİNDE GELİŞİYOR'
Bir fetih tarihinin olduğu zamanda kutlanmasını gerektiğini de kaydeden Prof. Dr. İnan şunları söyledi:
"Fethin bugüne kadar 26 Ekim'de kutlanması illa da bizi yanlış olduğuna götürmez. Tarihimiz zaman içersinde gelişiyor. Bir tarihçimizin görmediği ya da dikkat etmediği bir hususu diğer tarihçimiz görebilir. Önemli olan bunun akla, mantığa ve tarih ilmime uygun olmasıdır. Yaptığımız, daha önce yanlış anlaşılmış, dikkatten kaçmış olan şeyleri ortaya koymak ve bir fetih tarihinin olduğu zamanda kutlanmasını sağlamak. Amacımız asla daha önce araştırma yapan tarihçilerimizi bir tarafa itmek ya da verdiği bilgileri kötülemek babında değildir. Bilimsel gerçekler ortadayken, yanlış tarihin devam ettirilmesi doğru olmaz.”
BAŞKAN'DAN FETİH MESAJI
Bu arada Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu da Trabzon'un fethinin 556’ncı yıldönümü dolayısıyla yayımladığı mesajında, Fatih Sultan Mehmed Han’ın, ‘Trabzon fethedilmeden İstanbul'un fethi tamamlanmaz” dediğini hatırlatarak Trabzon’un önemine dikkat çekti. Gümrükçüoğlu mesajında şu ifadelere yer verdi:
“Trabzon fetihten sonra, Osmanlı Devletinin doğudaki en önemli sancağı durumuna gelmiştir. Tarihimizin en itibarlı şahsiyetlerinden, Fatih Sultan Mehmed Han’ın fethettiği, Yavuz Sultan Selim Han’ın valilik yaptığı, Kanuni Sultan Süleyman Han’ın doğup büyüdüğü Trabzon, tarihindeki bu önemini devam ettirmektedir. Fetihten 556 yıl sonra bu şehri, canları ve malları pahasına fethedenlerin çocukları olarak güzel Trabzonumuzu Fatihlerine ve bizlere yakışır bir dünya şehri yapabilme azim ve kararı içerisindeyiz."

FOTOĞRAFLI